(γράφει ο Σωτήρης Ζήκος)

Ρετάλια από κόπιες φθαρμένες παλιών ταινιών, μια χούφτα αναμνήσεις πολύτιμες, μικροί και μεγάλοι θεατές μέσα στο “μαύρο κουτί” βυθισμένοι στο σκοτάδι της αίθουσας, γέλια ανάκατα με εικόνες, αναστεναγμοί και ανάσες κομμένες, ήχος και φως, μουσική και σιωπή, και ήρωες γοητευτικοί, καλοί και κακοί, αστείοι και τολμηροί, άγγελοι – νύμφες – παλιάτσοι, κόσμοι παράξενοι. Και από εκεί ψηλά, την καμπίνα προβολής, το φωτεινό βλέμμα του κύκλωπα να κοιτάει την οθόνη κι έτσι μαγικά να παίρνει σάρκα και οστά ό,τι βλέπει, να γίνεται μύθος σε κίνηση: ομοίωμα ζωής λαμπερό!
Έτσι ήταν -λέει- κάποτε το σινεμά. Έτσι ήταν σε μια ταινία που κοιτάει με νοσταλγία τις “παλιές, όμορφες μέρες που έφυγαν”. Σινεμά ο Παράδεισος/ Nuovo Cinema Paradiso (1988) του Τζουζέπε Τορνατόρε/ Giuseppe Tornatore. Το σινεμά ναι, αλλά ο παράδεισος; Πού βρίσκεται αυτός; Υπήρξε στ' αλήθεια ποτέ;
Αν θυμάμαι καλά, είναι... ήταν, μια ολοστρόγγυλη, απέραντη εικόνα που μας κουκούλωνε προστατευτικά. Είναι ο χαμένος -για πάντα- παράδεισος της παιδικής ηλικίας, της παιδικής ευπιστίας, της παιδικής φαντασίας, της μαγικής παντοδυναμίας που ξαναζεί τώρα πια, καμιά φορά, σαν σε ονειρο-πραγματικότητα μόνον εκεί: στην οθόνη του σινεμά ή μάλλον δια μέσου αυτής στη φαντασία μου μόνο!
Για εκείνα τα μάτια της φαντασίας που μπορούν ακόμη να μένουν ορθάνοιχτα από απορία και θαυμασμό και να πείθονται από το κάθε τι, να προσλαμβάνουν δηλαδή, την σκηνοθετημένη πραγματικότητα των εικόνων σαν εικόνες μιας άλλης πραγματικότητας. Τι παράξενα πράγματα!
Αυτός είναι (ήταν) ο παράδεισος της παιδικής φαντασίας, όπου ακόμη και τώρα το υποκείμενο-θεατής μπορεί να βρεθεί σε μια κατάσταση α-κοινωνική, α-πραγματική και απραγματοποίητη αλλού. Να βρεθεί δηλαδή, στο κέντρο και συνάμα στο όριο ενός κόσμου όπυ όλα μπορούν να συμβούν: Ένας ενήλικας να ξαναγίνει παιδί (flashback) ή ένα παιδί να μεγαλώσει μέσα σε λίγα λεπτά που διαρκούν κάποιες σκηνές. Κι εσύ ο θεατής να γίνεις ένα βλέμμα σε κίνηση , που πετάει μπροστά από τις έλικες ενός αεροπλάνου, που ανατινάζεται στο μέσο μιας έκρηξης (χωρίς να παθαίνει τίποτα), που κυλάει μαζί με τα δάκρυα στα μάγουλα μιας ερωτευμένης, που νιώθει τον πόνο από το βύθισμα μιας λεπίδας του ήρωα (χωρίς να λαβώνεται), που βρίσκεται μέσα σε μια στιγμή από τη μία ήπειρο στην άλλη... Που ζει, βλέπει, αισθάνεται καταστάσεις και δράσεις, γεμάτες απρόοπτα,  που θα απαιτούσαν μέρες, μήνες χρόνια, μέσα σε λίγες ώρες.
Αυτή είναι η μαγεία του σινεμά που απελευθερώνει κατά τη διάρκεια της θέασης μιας ταινίας τον θεατή από τους περιορισμούς του χωρό-χρόνου της πραγματικότητας και τον κάνει να φαντασιώνεται πως είναι ένα πανταχού παρόν βλέμμα, που βλέπει τα πάντα και είναι ό,τι βλέπει, πως συμμετέχει στη ζωή των ηρώων και τη δράση -με τον ασφαλέστερο τρόπο: με την “εν συμπαθεία” θέαση της δράσης. Απίθανα πράγματα δηλαδή.
Σινεμά ο Παράδεισος: μια κινηματογραφική “μπαλάντα των αισθήσεων και των παραισθήσεων”, ένα επιμύθιο αναδρομής στις παλιές, καλές εποχές του σινεμά, μια ύστερη “αναζήτηση του χαμένου χρόνου” που προκαλεί συγκίνηση νοσταλγίας. Κι όπως συμβαίνει στην ταινία ή/και στη ζωή, θα περάσεις τη δοκιμασία της εφηβείας, θα εναντιωθείς στην απαγόρευση του καρπού της γνώσης, χωρίς να ξέρει το τίμημα που θα πληρώσεις και κάποτε θα πάψεις να είσαι απλώς ένας άδολος θεατής και θα γίνεις ο χειριστής μιας μηχανής προβολής, θα ερωτευτείς και θα πληγωθείς, θα δεις τη ζελατίνα του φιλμ όπου είναι αποτυπωμένα όλα τα όνειρά σου να καίγεται. Κι έπειτα από αυτό, θα ξεκινήσεις, σαν τους ήρωες του σινεμά, να αναζητήσεις τις δικές σου εικόνες, να σκηνοθετήσεις την πορεία της δικής σου ζωής, ν' ανακαλύψεις τον κόσμο.
Έτσι είναι η ζωή. Κι έτσι είναι (ήταν) το σινεμά: μια ευκαιρία να βρεθείς στον παράδεισο ξανά και ξανά και ξανά. Έστω για λίγο, για όσο διαρκεί μια ταινία. Και μετά να επιστρέφεις στο σκληρό φως της πραγματικής ζωής, όπου το κάθε τι έχει τη θέση του, το σχήμα του, τα όρια του... Ακόμα κι εσύ!
Κανένας αληθινός παράδεισος δεν διαρκεί για πολύ, γι' αυτό εξάλλου κι αποτελεί τον κατ' εξοχήν μύθο της αιωνιότητας.