Επανεκδόθηκαν τέσσερα ντοκιμαντέρ του Τόνι Πάλμερ για Μπιτλς, Ζάπα, Κοέν και Λιμπεράτσε

του Phelim O'Neil/ The Guardian

Ο Τόνι Πάλμερ/ Tony Palmer σπούδαζε ηθικές επιστήμες στο Κέμπριτζ τη δεκαετία του ’60 όταν ένα μουσικό συγκρότημα έφτασε στην πόλη. «Πήρα ένα τηλεφώνημα για να καλύψω στο περιοδικό της σχολής τη συνέντευξη Τύπου που θα έδιναν οι Μπιτλς», θυμάται. «Είχαν ένα-δύο σινγκλ στην κορυφή του Top 10 τότε, επομένως ήταν γνωστοί, αλλά όχι παγκόσμιοι αστέρες. Μετά τη συνέντευξη, ο Τζον Λένον με ρώτησε γιατί δεν είχα κάνει ερωτήσεις. Του είπα ότι έβρισκα το όλο πράγμα μάλλον ανόητο. Γέλασε, και όταν έμαθε ότι σπούδαζα ηθικές επιστήμες μού είπε ότι και αυτό επίσης ήταν ανόητο. Ηθελε κάποιον να τον ξεναγήσει στο πανεπιστήμιο. Ετσι συναντηθήκαμε αργότερα και ήρθε φριχτά μεταμφιεσμένος – ρεπούμπλικα, μακρύ αδιάβροχο και ψεύτικη γενειάδα. Δεν υπήρχαν θαυμαστές που να τον ακολουθούν ουρλιάζοντας. Τον πήγα σε μέρη όπως η Βιβλιοθήκη Ρεν, που του άρεσε πάρα πολύ. Αισθάνθηκα ότι ενδιαφερόταν να αποκτήσει μόρφωση, μια ακαδημαϊκή μόρφωση που ποτέ δεν είχε».

Δράση και αισθήματα
Αυτός είναι ο τρόπος που μιλάει ο Πάλμερ, εβδομηντάρης τώρα πια: αφήγηση γεμάτη χρώμα, περιστατικά, διαίσθηση, δράση – και βέβαια αστέρια, τα πιο μεγάλα αστέρια. Το ίδιο ισχύει και για τα περίφημα μουσικά ντοκιμαντέρ του, τέσσερα από τα οποία κυκλοφόρησαν πρόσφατα σε dvd. Θέματά τους είναι ο Λιμπεράτσε, ο Λέοναρντ Κοέν, ο Φρανκ Ζάπα και οι Μπιτλς. Του αρέσει να εξηγεί ότι οι Μπιτλς, και ιδιαίτερα ο Λένον, του άνοιξαν τον δρόμο που θα τον οδηγούσε σε πάνω από 100 ταινίες σχεδόν για τους πάντες, από τη Μαρία Κάλλας μέχρι τον Ιγκόρ Στραβίνσκι.
Ο Λένον έδωσε στον Πάλμερ το τηλέφωνό του, λέγοντάς του να τον βρει αν πήγαινε ποτέ στο Λονδίνο, για να του ανταποδώσει τη χάρη. Ο Πάλμερ δεν είχε σκοπό να πάει γιατί ήθελε να κάνει ακαδημαϊκή καριέρα. Ωστόσο, δύο χρόνια αργότερα κατέληξε στο Λονδίνο, δουλεύοντας στο BBC. «Η πρώτη ταινία μου ήταν για τον Μπέντζαμιν Μπρίτεν, το πρώτο βρετανικό ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στην τηλεόραση στις ΗΠΑ. Αυτό θεωρήθηκε επιτυχία».
«Υπήρχαν όλες εκείνες οι μεγάλες μπάντες τριγύρω, ο Τζίμι Χέντριξ, οι Πινκ Φλόιντ, αλλά δεν είχαν σοβαρή τηλεοπτική κάλυψη. Ο Τζον μού είπε ότι ήταν καθήκον μου να τους βγάλω στην τηλεόραση. “Τι μπορώ να κάνω, Τζον;” του είπα. “Είμαι καινούργιος στο BBC και δεν έχω επαφές με αυτά τα συγκροτήματα”. Μου είπε, “εγώ θα σε συστήσω, κι εσύ φρόντισε όλα τα άλλα”».
Ετσι, ο Λένον έκανε τις επαφές και ο Πάλμερ ασχολήθηκε απευθείας με τους καλλιτέχνες, φιλμάροντας τον Χέντριξ, τον Ερικ Μπάρντον, τους Cream, τον Φρανκ Ζάπα, τον Πιτ Τάουνσεντ. Ο Λένον έδωσε επίσης τον τίτλο στο φιλμ όπου ο Πάλμερ ιχνηλατεί την πολιτική του ροκ εν ρολ –«All My Loving»– «εκφράζοντας πλαγίως την επιθυμία να μην ασχοληθώ με τους Ρόλινγκ Στόουνς. Ο Μικ Τζάγκερ ποτέ δεν με συγχώρησε γι’ αυτό».
Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, έχοντας αφήσει το BBC, ο Πάλμερ έκανε τη σουρεαλιστική ταινία «Frank Zappa’s 200 Motels». Ολοι τον έβλεπαν σαν τον μόνο άνθρωπο που θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα με το σενάριο του Ζάπα για τον εαυτό του και την μπάντα του.
Η ιδέα του Ζάπα για οπτικά «τριπ» θα ήταν πολύ δαπανηρή, ο Πάλμερ όμως είχε μια φαεινή ιδέα: Να γυρίσει το φιλμ σε βιντεοταινία. Το πείραμα λειτούργησε – δεν ήταν μόνο φθηνότερο, αλλά μπορούσε να μεταφερθεί και σε κανονική ταινία. Παράδοξο μείγμα από μουσική, ψυχεδελικά ιντερμέδια, χίπικη αργκό, κινούμενα σχέδια και αντισυμβατικό χιούμορ, το «200 Motels» έγινε περιζήτητο στο μεταμεσονύχτιο κύκλωμα προβολών, με τον ρόλο του Ζάπα να τον παίζει ο Ρίνγκο Σταρ, με γένια και περούκα.
Οταν, το 1972, έκανε το «Bird on a Wire», την ταινία για την περιοδεία του Λέοναρντ Κοέν στην Ευρώπη, ο Πάλμερ ζήτησε να έχει απόλυτη πρόσβαση. Στάθηκε τυχερός. «Ο Κοέν ήθελε να αποσυρθεί μετά την περιοδεία, η εταιρεία δεν ενδιαφερόταν κι έτσι δεν είχαμε παρείσακτους, ήταν μόνο οι μουσικοί και η μικρή ομάδα των τεχνικών». Το αποτέλεσμα ήταν ένα μαγευτικό πορτρέτο του Κοέν. Κορυφώνεται σε μια συναυλία στο Τελ Αβίβ, όπου το κοινό δύσκολα συγκρατείται από την ασφάλεια για να μην πλησιάσει στη σκηνή. «Τραγούδησε το “Bird on the Wire” σ’ εκείνη τη συναυλία και τα δάκρυα κυλούσαν στο πρόσωπό του». Στις live συναυλίες, η κάμερα εστιάζει σταθερά στον Κοέν· ο χώρος, η μπάντα και ο υπόλοιπος κόσμος χάνονται στο φόντο.

Δραστήριος
Αναρωτιέμαι τι σκέφτεται ο Πάλμερ για το «Behind the Candelabra», το νέο φιλμ του Στίβεν Σόντεμπεργκ για τον Λιμπεράτσε. «Είναι σπουδαία ταινία, και ο Μάικλ Ντάγκλας δίνει μια εκπληκτική ερμηνεία. Αλλά δεν είναι ο Λιμπεράτσε. Ολοι ήξεραν πως είναι γκέι. Περπατούσε όπως όλοι και σε κοίταζε κατευθείαν στα μάτια. Ηταν ένας ίσιος άνθρωπος, απόλυτα straight. Και φοβερά γενναιόδωρος, αυτό τουλάχιστον το έπιασαν στην ταινία».
Καταξιωμένος σκηνοθέτης ο Τόνι Πάλμερ εξακολουθεί να γυρίζει μουσικά ντοκιμαντέρ - είναι σχεδόν έτοιμο, ύστερα από μακρά κυοφορία, ένα φιλμ για τον Βαγγέλη Παπαθανασίου. Και τώρα ασχολείται με την προβολή του «Nocturne», ενός φιλμ για τον Μπέντζαμιν Μπρίτεν, που το γύρισε με την ευκαιρία της εκατοστής επετείου από τη γέννηση του συνθέτη. Μια από τις προβολές θα γίνει στον Λευκό Οίκο. «Η ημερομηνία δεν συμπίπτει ακριβώς με τα γενέθλια του Μπρίτεν, αλλά μου είπαν πως ήταν η μόνη μέρα που μπορούσε να παραστεί η κ. Ομπάμα».

* Οι τίτλοι των ντοκιμαντέρ που επανεκδόθηκαν είναι «All Υou Need Is Love: The Beatles», «Leonard Cohen: Bird on a Wire», «Frank Zappa’s 200 Motels» και «The World of Liberace»

(η ελληνική μετάφραση δημοσιεύτηκε στην εφ. H KAΘHMEPINH 1-9-2013)