Ενας αστροναύτης και ένας συγγραφέας παρακολούθησαν το «Gravity» παρέα

του Dennis Overbye /The New York Times

Η νέα ταινία «Gravity» είναι ό,τι πιο κοντινό σε διαστημικό ταξίδι που ίσως ζήσουμε ποτέ. Και αυτό είναι μάλλον κάτι θετικό.
Βλέποντας τη Σάντρα Μπούλοκ και τον Τζορτζ Κλούνεϊ ως παγιδευμένους αστροναύτες που στροβιλίζονται εκτός ελέγχου και αναπηδούν σαν γιο-γιο, είναι αρκετό για να μας κάνει να ξεχάσουμε ειδυλλιακά όνειρα σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας. Καθώς η Μπούλοκ πέφτει πάνω σε ηλιακούς συλλέκτες και άλλα εξαρτήματα του διαστημόπλοιου, προσπαθώντας αγωνιωδώς να αρπαχτεί από οτιδήποτε για να μη γλιστρήσει στο αχανές άπειρο –και όλα αυτά πάντα σε 3D– ο θεατής νιώθει τον κάθε κραδασμό. Οταν λοιπόν ο υπεύθυνος διανομής της Warner Brothers μου έδωσε την ευκαιρία να παρακολουθήσω την ταινία μαζί με έναν «πραγματικό» αστροναύτη, το δέχθηκα με μεγάλο ενθουσιασμό.
Η παρέα μου ήταν ο Μάικλ Μασιμίνο, ο οποίος συμμετείχε στις διαστημικές αποστολές του 2002 και του 2009 με σκοπό τη συντήρηση του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ, του ιδίου τηλεσκοπίου που οι αστροναύτες του «Gravity» στάλθηκαν να επισκευάσουν. Ο Μασιμίνο, μηχανικός με διδακτορικό από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), μαγεύτηκε από την πιστή απεικόνιση της διαστημικής εμπειρίας στην ταινία. Κατά τη διάρκεια μιας σκηνής, με σκούντησε ενθουσιασμένος για να μου δείξει ένα εργαλείο που χρησιμοποιούσε η Μπούλοκ το οποίο ήταν ίδιο με το δικό του αγαπημένο διαστημικό γαλλικό κλειδί. Επίσης, τα τοπία, τα ηλιοβασιλέματα και το σέλας είναι εικόνες της NASA, τραβηγμένες από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Ο Κλούνεϊ, ως βετεράνος περιπατητής του Διαστήματος, είναι η προσωποποίηση του πιο ατάραχου αστροναύτη που έχουμε ακούσει να μιλάει από ψηλά. H εναρκτήρια σκηνή, ένα μακρύ πλάνο που ξεκινάει με μια μαγευτική θέα της Γης και τελειώνει στην πτώση της Μπούλοκ, έκανε τον σκηνοθέτη Αλφόνσο Κουαρόν να συγκριθεί με μεγάλους δασκάλους του κινηματογράφου, όπως ο Ρόμπερτ Αλτμαν και ο Μικελάντζελο Αντονιόνι.

«Είναι μακρύς ο δρόμος»
Το ξέρατε ότι κάπου εδώ ερχόταν και ένα «αλλά», έτσι δεν είναι; Δυστυχώς, εν μέσω όλης αυτής της αληθοφάνειας, υπάρχει ένα κενό στην πλοκή. Αφού τελειώσει η πτώση τους, οι αστροναύτες βρίσκουν το διαστημικό λεωφορείο κατεστραμμένο και τους συναδέλφους τους νεκρούς. Τότε ο Κλούνεϊ λέει στην Μπούλοκ ότι η μόνη ελπίδα σωτηρίας είναι να χρησιμοποιήσουν το προσωπικό του σύστημα εκτόξευσης για να πετάξουν μέχρι τον διαστημικό σταθμό, ο οποίος ξεχωρίζει σαν ένα φωτάκι στον ορίζοντα. «Είναι μακρύς ο δρόμος, αλλά μπορούμε να το κάνουμε», της λέει.
Το Χαμπλ όμως και ο διαστημικός σταθμός βρίσκονται σε εντελώς διαφορετικές τροχιές. Για να πάει κάποιος από το πρώτο στον δεύτερο απαιτείται ένα τεράστιο ποσό ενέργειας, ενώ ούτε τα διαστημικά λεωφορεία δεν έχουν αρκετά καύσιμα για κάτι τέτοιο. Το τηλεσκόπιο βρίσκεται σε ύψος 568 χιλιομέτρων και σε τροχιά κοντά στον Ισημερινό, ενώ ο διαστημικός σταθμός βρίσκεται περίπου 160 χιλιόμετρα πιο χαμηλά και σε τροχιά κοντά στη Ρωσία. Είναι σαν να πετάξεις έναν πειρατή στην Καραϊβική και αυτός να βγει κολυμπώντας στο Λονδίνο.

Εθνική κατακραυγή
Παρότι μια τέτοια παρατήρηση φαίνεται να στερείται της αίσθησης του χιούμορ, πριν από μόλις δέκα χρόνια, αποτέλεσε πηγή εθνικής αντιπαράθεσης στις ΗΠΑ και παραλίγο να «κοστίσει τη ζωή» στο τηλεσκόπιο Χαμπλ. Μετά τη σύνθλιψη του διαστημικού λεωφορείου Κολούμπια κατά την επανείσοδό του στην ατμόσφαιρα το 2003, ο διοικητικός της NASA Σιν O’Κιφ ακύρωσε την τελευταία εναπομένουσα αποστολή συντήρησης του τηλεσκοπίου Χαμπλ, φοβούμενος ότι αν το διαστημικό λεωφορείο αντιμετώπιζε κάποιο πρόβλημα, δεν θα είχε αρκετά καύσιμα για να φτάσει με ασφάλεια μέχρι τον διαστημικό σταθμό.
Η απόφαση προκάλεσε την εθνική κατακραυγή. Ενεπλάκησαν το Κογκρέσο και η Εθνική Ακαδημία Επιστημών, ενώ μαθητές συγκέντρωναν χρήματα με σκοπό να τα στείλουν στη NASA για να γίνει η αποστολή. Ο Μασιμίνο μου θύμισε ότι όταν τελικά η αποστολή πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2009, ένα δεύτερο διαστημικό λεωφορείο ήταν έτοιμο στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ για να τεθεί σε τροχιά σε περίπτωση που έπρεπε να διασώσει τους αστροναύτες. Ευτυχώς, κάτι τέτοιο δεν χρειάστηκε.

Παραβιάσεις των νόμων της Φυσικής
Ο Μασιμίνο έγινε «διαστημικά» διάσημος όταν ήρθε αντιμέτωπος με ένα μπλοκαρισμένο μπουλόνι που εμπόδιζε την πρόσβασή του σε ένα χαλασμένο φασματογράφο και χρειάστηκε να ξεκολλήσει μια ολόκληρη κουπαστή του Χαμπλ για να το επιδιορθώσει. Το Χαμπλ, λοιπόν, μία δεκαετία μετά τη θανατική του καταδίκη, βρίσκεται ακόμα σε λειτουργία.
Ολο αυτό δεν θα είχε τόσο μεγάλη σημασία, αν οι παραγωγοί δεν είχαν θέσει τον πήχυ τόσο ψηλά με τις υπέροχες αναπαραστάσεις, τα θολά τζάμια στα κράνη και τα διαστημικά εργαλεία. Παραβιάσεις των γνωστών νόμων της φυσικής παρατηρούνταν σχεδόν σε κάθε καρέ ταινιών, όπως το «Star Wars» ή το «Star Trek», αλλά δεν μας ένοιαζε γιατί δεν περιμέναμε τίποτα καλύτερο.

Η αξία της πλοκής
Ετσι, όμως, συμβαίνει στον κινηματογράφο. Είναι ικανοί να προσλάβουν ιστορικούς της τέχνης για να βεβαιωθούν ότι οι κουρτίνες στο σπίτι του Αϊνστάιν είναι αντιπροσωπευτικές της περιόδου, αλλά, όπως δήλωσε και ο σκηνοθέτης επιστημονικής φαντασίας Ντέιβιντ Τούι, γνωστός από την ταινία «Τα χρονικά του σκότους», η επιστήμη δίνει τη θέση της στην ιστορία και την πλοκή.
Παρ’ όλα αυτά, εύχομαι να μη γίνονταν τόσες εκπτώσεις. Αναπολώ τον Αρθουρ Κλαρκ, που μαζί με τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ έγραψε το σενάριο της ταινίας «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» και πολλών ακόμα κλασικών ταινιών επιστημονικής φαντασίας. Ο Κλαρκ, ο οποίος εφηύρε την ιδέα των τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων, αναφέρει ότι για τη συγγραφή μιας ιστορίας επιστημονικής φαντασίας, στην οποία ένα από τα φεγγάρια του Διός είναι στην πραγματικότητα εξωγήινο διαστημόπλοιο, είχαν απαιτηθεί 20 έως 30 σελίδες τροχιακών υπολογισμών. Ο Κλαρκ σίγουρα θα είχε βρει τρόπο να κατεβάσει απαλά κάτω την Μπούλοκ ακολουθώντας τους νόμους της Φυσικής.

(η ελληνική μετάφραση δημοσιεύτηκε στην εφ.  H KAΘHMEPINH , 10-11-2013)