Πρωτοφανή εμπορική επιτυχία σημειώνει η ταινία «Στάλινγκραντ» για τη θρυλική μάχη του Β΄ Παγκοσμίου
του Andrew Roth / The New York Times
Οπως και σε χολιγουντιανή πρεμιέρα, υπήρχαν στάρλετ εντυπωσιακά ντυμένες και σκηνοθέτες με φράκο, που παρέλασαν στο κόκκινο χαλί. Υπήρχαν και άλλοι, βέβαια, όπως στελέχη του υπουργείου Πολιτισμού της Ρωσίας και στρατιωτικοί με σειρές μεταλλίων στο στήθος τους. Είχαν έρθει για την επίσημη πρεμιέρα του «Στάλινγκραντ»/ Stalingrad, του πρώτου ρωσικού φιλμ σε 3D και της πιο επιτυχημένης ταινίας από την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης.
Η ταινία, μια ιστορία αγάπης τοποθετημένη στο ζοφερό τοπίο της γερμανο-σοβιετικής μάχης του Στάλινγκραντ, που άφησε πίσω της πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς, είναι επίσης η πιο φιλόδοξη της Ρωσίας. Το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού της, περίπου 30 εκατ. δολάρια, εξασφαλίστηκε με κρατικές επιδοτήσεις. Ακόμα και πριν από την έναρξη της προβολής της, η ρωσική επιτροπή για τα Οσκαρ την επέλεξε ως υποψήφια για το βραβείο καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 2014.
Αφότου άρχισε να προβάλλεται στους κινηματογράφους, τον Οκτώβριο, το «Στάλινγκραντ» συσσώρευσε πάνω από 50 εκατ. δολάρια στη Ρωσία και έσπασε το ρεκόρ της πιο εμπορικής ταινίας, που ήταν η «Ειρωνεία της τύχης: Συνέχεια», σίκουελ μιας αγαπημένης ρωσικής κωμωδίας. Για τους Ρώσους παραγωγούς, σκηνοθέτες και κρατικούς λειτουργούς, που επί χρόνια γκρίνιαζαν για τη φτωχή κινηματογραφική παραγωγή, είναι το μεγαλύτερο success story, σταθμός στην προσπάθεια να δρομολογηθεί το «μπλοκμπάστερ με κοινωνικό νόημα».
Ο όρος, που τον χρησιμοποίησε ο Βλαντιμίρ Μεντίνσκι, υπουργός Πολιτισμού της Ρωσίας και ερασιτέχνης ιστορικός του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αναφέρεται σε ένα κοκτέιλ πατριωτισμού και θεαματικής λάμψης που πολλοί ελπίζουν ότι θα προσελκύσει τους θεατές, αποσπώντας τους από τα χολιγουντιανά φιλμ που κυριαρχούν στο ρωσικό box office.
Ο Φιοντόρ Μπονταρτσούκ/ Fedor Bondarchuk, ο σκηνοθέτης της ταινίας, και οι κυβερνητικοί υποστηρικτές του λένε πως αποστολή τους ήταν να επανεξετάσουν τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, όπως αποκαλείται στη Ρωσία, ακολουθώντας την παράδοση ταινιών όπως η «Διάσωση του στρατιώτη Ράιαν», οι οποίες επιδίωξαν να εμφυσήσουν νέα πνοή στις αμερικανικές ταινίες για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ταινία εκτυλίσσεται στη διάρκεια της εμβληματικής μάχης, η οποία γενικώς θεωρείται το σημείο καμπής για τον πόλεμο στο Ανατολικό Μέτωπο και είναι ανάμεσα στις πιο αιματηρές μάχες της Ιστορίας. Επί έξι μήνες, το 1942 και το 1943, ο Στάλιν έριξε εκεί τον κύριο όγκο των στρατευμάτων του για να σταματήσει την προέλαση των δυνάμεων του Χίτλερ, και βγήκε νικητής σε αυτή την «προσωπική μονομαχία μέσω μαζικών αντιπροσώπων», όπως έγραψε ο ιστορικός Αντονι Μπίβορ στο βιβλίο του «Στάλινγκραντ: η μοιραία πολιορκία».
Το «Στάλινγκραντ» βασίζεται χαλαρά στο ιστορικό της υπεράσπισης του Οίκου Παβλόφ, μιας πολυκατοικίας στο Στάλινγκραντ, όπου μια διμοιρία τυφεκιοφόρων με επικεφαλής τον λοχία Γιάκοφ Παβλόφ αμύνθηκε εναντίον μιας πολύ μεγαλύτερης γερμανικής δύναμης για 58 ημέρες. Οι ήρωες της ταινίας, πέντε στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού, περνούν τον χρόνο αυτό σχεδιάζοντας επιθέσεις κατά των Γερμανών και προσέχοντας την Κάτια, μια νεαρή γυναίκα που αποφάσισε να μείνει στο διαμέρισμά της αντί να φύγει από την πολιορκημένη πόλη. Ενας Γερμανός λοχαγός, που αναζητεί διαφυγή από τον πόλεμο στην κρεβατοκάμαρα μιας ντόπιας γυναίκας, αναλαμβάνει να δώσει λύση στο αδιέξοδο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η μάχη αυτή έχει δώσει τροφή στον κινηματογράφο. Ο ίδιος ο Φ. Μπονταρτσούκ έπαιξε στην ταινία του 1989 «Στάλινγκραντ», που δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία. Ο Γερμανός σκηνοθέτης Γιόζεφ Βισμάγερ παρουσίασε τη μάχη από γερμανική σκοπιά, μέσα από τα μάτια Γερμανών στρατιωτών που μάτωσαν, ταπεινώθηκαν και αφέθηκαν στη μοίρα τους στην αφανισμένη πόλη. Το 2001, ο Τζουντ Λο και ο Εντ Χάρις ερμήνευσαν δύο ελεύθερους σκοπευτές που καταδιώκουν ο ένας τον άλλο, στη χολιγουντιανή εκδοχή «Εχθρός προ των πυλών».
Πηγή έμπνευσης
Στη Ρωσία, η αγορά για βιβλία και ταινίες σχετικές με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο παραμένει ακόρεστη. Η Ημέρα της Νίκης, που κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου πανηγυρίζει την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας, είναι μία από τις μεγαλύτερες εθνικές εορτές εδώ. Παιδιά προσφέρουν λουλούδια σε ένστολους βετεράνους, τανκς παρελαύνουν, αυτοκόλλητα στα αυτοκίνητα δηλώνουν «Ευχαριστώ, παππού, για τη νίκη!».
Οπως είπε ο Φιοντόρ Μπονταρτσούκ, η δαπανηρή παραγωγή και η απαίτησή του να γυριστεί το φιλμ σε 3D είχαν στόχο να αποδοθεί στην οθόνη η μυθική διάσταση του Στάλινγκραντ. «Αν το κάνατε στην Ευρώπη, ίσως το αποκαλούσατε “η σάγκα του Στάλινγκραντ”. Εμείς στο πλατό το χαρακτηρίζαμε αρχαία τραγωδία».
«Ο θεατής αγωνίζεται να κατανοήσει τον εαυτό του και τη Ρωσία με ένα νέο τρόπο σήμερα», ανέφερε ο Αντον Ζλατοπόλσκι, συμπαραγωγός του φιλμ και διευθυντής στο μεγαλύτερο τηλεοπτικό κανάλι της Ρωσίας. «Αναζητεί νέες πηγές έμπνευσης, για να τον βοηθήσουν να πιστέψει στον εαυτό του και στον λαό μας. Είδαμε στο “Στάλινγκραντ” αυτήν ακριβώς την πηγή και είμαστε ευτυχείς που η ταινία βρήκε τόση ανταπόκριση στους θεατές».
(η ελληνική μετάφραση δημοσιεύτηκε στην εφ. H KAΘHMEPINH , 08-12-2013)
