Ο Κεν Λόουτς μιλά για την προσωπική του περιπέτεια στον ανεξάρτητο κινηματογράφο

Δεν βγάζεις εύκολα λεφτά, ως αργόμισθος, όντας σκηνοθέτης του ανεξάρτητου σινεμά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Απολαμβάνουμε ελάχιστης βοήθειας από τις κυβερνήσεις μας, και κυρίως ζούμε κάτω από τη συντριπτική κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών. Στις δεκαετίες του’ 60 και του ’70, την εποχή που έκανα τις ταινίες «Poor cow», «Kes» και «Family life», δεν είχαμε την παραμικρή οικονομική υποστήριξη.
Η Αγγλία δεν παρήγαγε, παρά μόνο για να εξάγει στην Αμερική. Πάντως δεν είναι τραγικό να εργάζεσαι με «ψίχουλα». Πιστεύω πως είναι πιο επικίνδυνο να κάνεις μια ταινία με υψηλό προϋπολογισμό. Δεν είναι λίγη η ελευθερία που χάνεις, προσπαθώντας να δικαιολογηθείς για τον τρόπο, με τον οποίο τον διαχειρίζεσαι. Τα πράγματα άλλαξαν στη δεκαετία του ’80, όταν το Channel 4 αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την παραγωγή αγγλικών ταινιών, δίχως να ζητήσει την άμεση ένταξη τους στο τηλεοπτικό πρόγραμμα. Κάτι τέτοιο μας έδωσε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, από την περίπτωση που θα ήμασταν υπό τον έλεγχο μιας μόνο μεγάλης εταιρείας παραγωγής. Με τον καιρό η ομάδα μου και εγώ πετύχαμε κάποιες ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Εμείς αποφασίζαμε πια για την ταινία, καθώς ο κάθε συμπαραγωγός, ο οποίος αποτελούσε μειοψηφία, δεν διέθετε καμιά εξουσία λογοκρισίας για να την εξασκήσει σ’ εμάς. Τις έγνοιες της παραγωγής ακολουθούν οι έγνοιες για την διανομή. Η υποστήριξη δεν είναι αρκετή. Στη Γαλλία η ταινία μου «Γη και ελευθερία» κυκλοφόρησε σε 120 κόπιες, ενώ στην Αγγλία ήταν 17. Όσον αφορά την Αμερική, η ταινία πρόκειται να προβληθεί εκεί, αλλά με τόση λίγη διαφήμιση ώστε δεν περιμένω τίποτα.

Χόλιγουντ, ο νέος αποικιοκράτης.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν το τομάρι μας κάποιες φορές μας το πήραν… Τους βοηθά το γεγονός πως η γλώσσα μας είναι η ίδια. Για μένα, το αγγλικό σινεμά βρίσκεται υπό καθεστώς αποικιοκρατίας….
Το Χόλιγουντ είναι η μητέρα πατρίδα. Μόνο από εκείνη θα έλθει η φήμη. Οι σκηνοθέτες οι οποίοι επιθυμούν να ξεχωρίσουν από το σωρό, δεν μπορούν να απαλλαγούν από την ιδέα του ταξιδιού τους εκεί. Αποικιοκρατία, οι Άγγλοι γνωρίζουν το θέμα…Η γελοία επιστροφή του.. Και αυτή τη φορά η Αμερική μας απορροφά με την ίδια μέθοδο, χωρίς να ενδιαφέρεται για τις ιδιαιτερότητες μας. Μας θέλει κοντά της, σύμφωνα όμως με τη δική της εικόνα. Ποτέ δεν έλαβα μια πραγματική πρόκληση από τις μεγάλες αμερικάνικες κινηματογραφικές εταιρείες. Άλλωστε δεν είναι αυτός ο σκοπός μου, αν και είχα μια περιπέτεια μ’ αυτές.

Μια πικρή εμπειρία στο Χόλιγουντ και μια νέα αρχή.
Το 1967, η ταινία μου «Poor cow» είχε μια καλή υποδοχή και είχε κάνει καλές εισπράξεις στη Αμερική. Εκεί «έκανα» λεφτά. Ζούσα στιγμές δόξας και κάποιοι πίστευαν πως θα μπορούσα να γίνω «εμπορικός». Ξαφνικά, το 1969, η αμερικάνικη εταιρεία United Artist, με χρηματοδότησε για να σκηνοθετήσω το «Kes».ο προϋπολογισμός της ταινίας ήταν πολύ μικρός, κι έτσι μ’ άφηναν στην ησυχία μου. Αυτή η κατάσταση άλλαξε όταν είδαν την ταινία μου. Δεν τους άρεσε καθόλου. Δεν καταλάβαιναν τίποτε. Σε σχέση με το «Kes», οι ουγγρικές ταινίες τους έμοιαζαν σαφείς…Το 1971, για την ταινία «Family life» γνωρίσαμε την ίδια εκπληκτική άρνηση. Για δέκα χρόνια δεν μπόρεσα να δουλέψω στο σινεμά.
Το 1979 επανήλθα με το «Black Jack». Κάνω τη δουλεία μου σε στενή συνεργασία με τη Γαλλία, την Ισπανία, τη Γερμανία. Η Ευρώπη είναι η μοναδική ελπίδα. Μια Ευρώπη η οποία θα αλληλοϋποστηρίζεται με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, διαφυλάσσοντας σε όλες τις πόλεις της, αίθουσες για το ευρωπαϊκό σινεμά. Πρέπει να αντιδράσουμε. Άμεσα. Η στείρα αναμονή, στην περίπτωση μας, σημαίνει θάνατο.


(Η ελληνική μετάφραση δημοσιεύθηκε στην εφ. Η Εποχή, Κυριακή 9 Ιουνίου 1996 Απόδοση από τα γαλλικά Νίκος Καλτσάς.)