(σχόλια για την ταινία Paris, Texas)

Το «Παρίσι-Τέξας» είναι για μένα το σημείο μιας νέας εκκίνησης. Είναι η πρώτη ερωτική ταινία μου. Και η πρώτη, στην οποία με απασχολεί η οικογένεια. Πρόκειται για μια ιστορία απλή, όπως η Οδύσσεια του Ομήρου: ένα ταξίδι με περιπέτειες, συναντήσεις και δυσκολίες, ένα επικό ταξίδι στην αμερικάνικη Δύση, από το Τέξας ως την Καλιφόρνια, ως την Αριζόνα, κι έπειτα πάλι στο Τέξας. Το Παρίσι, μια μικρή πόλη του Τέξας με είκοσι χιλιάδες κατοίκους, είναι στην ιστορία ένας τόπος του παρελθόντος -γιατί το φιλμ αναφέρεται και στη μνήμη που χάνεται και ξαναβρίσκεται. Οι τελευταίες μου ταινίες μιλούσαν όλες για τη δυσκολία ν’ αφηγηθεί κανείς ιστορίες. Στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, έχει γίνει πολύ δύσκολο ν’ αφηγείται κανείς κάτι με ειλικρίνεια, με αφέλεια. Νομίζω ότι εγώ τώρα τα κατάφερα και είμαι πολύ περήφανος γι’ αυτό. Κουράστηκα όμως τρομακτικά.

Η ιστορία
Πρόκειται για κάποιον που δεν θυμάται τίποτα. Πριν από τέσσερα χρόνια, του συνέβη κάτι πολύ βίαιο κι έχασε τη μνήμη του. Επιστρέφει στην κοινωνία, αλλά έχει ξεχάσει το κάθε τι στην καθημερινή ζωή, πώς να μιλάει, πώς να οδηγεί, πώς να βλέπει τηλεόραση. Ξέρει μόνο να περπατάει και να κοιτάει.
Ολόκληρο το φιλμ είναι ένα βήμα προς τα εμπρός. Μέχρι σήμερα εξιστορούσα τη μοναξιά ή αντρικές φιλίες. Τώρα μιλάω για ένα άντρα που ανοίγεται στον κόσμο και για μια γυναίκα -που την υποδύεται η Ναστάσια Κίνσκι/ Nastassja Kinski- με τρόπο πολύ διαφορετικό.

Ο άνθρωπος χωρίς μνήμη
Είναι ο καλός «άγριος», ο candid, αυτός που επιτρέπει το κοίταγμα προς τον κόσμο με μάτια παρθένα και καθαρά. Στην περίπτωση μου, επιτρέπει την εκ νέου ανακάλυψη της αμερικάνικης κουλτούρας, του αμερικάνικου Γουέστ.

Το παρελθόν και η μνήμη
Υπάρχει μια κάποια ιδέα του παρελθόντος που αγαπώ πολύ, στην αμερικάνικη αστυνομική λογοτεχνία, ακόμα και στα βιβλία του Ραίημοντ Τσάντλερ/ Raymond Chandler, αλλά κυρίως του Ρος Μακ Ντόναλντ/ Ross Macdonald. Αυτές οι σκοτεινές ιστορίες με τις καταστροφές, τους θανάτους, τη βία, έχουν πάντα τη ρίζα τους σε γεγονότα μακρινά του παρελθόντος, σε πράγματα που συνέβησαν είκοσι ή τριάντα χρόνια πριν. Συμβαίνει το ίδιο και στο «Παρίσι-Τέξας»: το αρχικό γεγονός, απ’ όπου πηγάζουν όλα συνέβη στην προηγούμενη γενιά. Η σχέση του άντρα με τη γυναίκα του είναι η συνέχιση εκείνης που υπήρχε, κάποτε, ανάμεσα στο πατέρα του και στη μητέρα του. Ο άνθρωπος χωρίς μνήμη εκπροσωπεί, εξ’ άλλου, ένα χαρακτηριστικό όνειρο του σύγχρονου πολιτισμού: πώς να μπορέσει κανείς να ξαναρχίσει τη ζωή του.

Η μνήμη ως νέα εμπειρία
[Ο ήρωας] Ούτε αρχίζει μια νέα ζωή ούτε συνεχίζει την παλιά. Δοκιμάζει απλώς μια νέα εμπειρία. Πολλοί θεωρούν το παρελθόν σαν κάτι κλειστό, τελειωμένο, ανεπίδεκτο μεταβολής. Όμως, και το ν’ αποκτήσεις την αυθεντική σου μνήμη είναι μια νέα εμπειρία. Ακόμα κι από το παρελθόν μπορεί να προέλθει αναγέννηση. Εγώ το ξέρω καλά αυτό.

(Η ελληνική μετάφραση δημοσιεύθηκε στην εφ. Ελευθεροτυπία, Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 1984)