10 η ώρα το πρωί, μια μέρα του Νοέμβρη του 2000, και στον προθάλαμο του ξενοδοχείου Μακεδονία Παλλάς, ο Jerzy Skolimowski, διακρίνεται αμέσως: φορά ένα πορτοκαλί μπουφάν (μια έμμεση αναφορά στα χρώματα της ταινίας Deep End;) -ένα έντονο χρώμα που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τα σκοτεινά χρώματα που δεσπόζουν στον περίγυρο: ο προθάλαμος του ξενοδοχείου είναι γεμάτος από στρατιωτικούς γιατρούς, οι οποίοι, ντυμένοι στις χακί στολές τους, είναι έτοιμοι για να συμμετάσχουν στο Συνέδριο Ιατρικής των Ενόπλων Δυνάμεων.
Λίγο αργότερα, στην τραπεζαρία του ξενοδοχείου, ο Πολωνός σκηνοθέτης θα πάρει το πρωινό του περιστοιχιζόμενος από μέλη της ελληνικής κυβέρνησης, βουλευτές, κυβερνητικούς αξιωματούχος και δημοσιογράφους του πολιτικού ρεπορτάζ. Σίγουρα, στο σκηνικό που διεξήχθη η συνομιλία με τον Jerzy Skolimowski, υπάρχει κάτι παράλογο και ίσως λίγο σουρεαλιστικό.
Στη διάρκειά της, ο Πολωνός δημιουργός θα κάνει ένα μικρό απολογισμό της καριέρας του, θα χωρίσει τη φιλμογραφία του σε δύο μέρη, θα θυμηθεί τα προβλήματα και τις δυσκολίες που συνάντησε με τους παραγωγούς, θα περιγράψει τη ζωή του στην Καλιφόρνια, θα αναφερθεί στα παρασκήνια των χολιγουντιανών παραγωγών, θα εξηγήσει τις εμμονές του με τους κλειστούς χώρους, θα προσπαθήσει να αιτιολογήσει την παρουσία των σπορ στις ταινίες του.
Τέλος ο Jerzy Skolimowski, πλήρως ενημερωμένος για την αθλητική δραστηριότητα στην Ελλάδα, θα δηλώσει υπερήφανος που είναι συμπατριώτης του Κριστόφ Βαζέχα και θα αναφερθεί γεμάτος ενθουσιασμό στην νίκη του Παναθηναϊκού επί της Γιουβέντους, ενώ κλείνοντας τη συζήτηση, δεν θα ξεχάσει να υπογραμμίσει τον θαυμασμό του για τον ΠΑΟΚ και την νίκη του επί της Ουντινέζε.
Δυστυχώς ο Πολωνός δημιουργός δεν σχολίασε την παρουσία του Ηρακλή στην Ευρώπη…
Δ.Μ.

(*) Η συνέντευξη έγινε κατά την διάρκεια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2000. Ο Jerzy Skolimowski εκτός από τιμώμενο πρόσωπο ήταν και πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του Διεθνούς Διαγωνιστικού.

ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑΙΝΙΕΣ
Οι ταινίες μου ανήκουν σε δύο κατηγορίες: σ' αυτές που μ' αρέσουν και με τις οποίες αισθάνομαι ικανοποιημένος και σ' αυτές που δεν μ' αρέσουν και για τις οποίες δεν είμαι ικανοποιημένος από το τελικό αποτέλεσμα. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι ταινίες The Adventures of Gerard (1970), King, Queen, Knave (1972), Success is the best revenge (1984), Ferdydurke (1991). Βέβαια, όπως είναι προφανές, είμαι δυσαρεστημένος για διαφορετικούς λόγους με κάθε μια απ' αυτές τις ταινίες. Π.χ. Την ταινία Adventures of Gerard, η οποία είναι μία διασκευή ενός έργου του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, την γύρισα μετά την ταινία Rece do gory (Hands up) (1967), μια ταινία που απαγορεύτηκε από το τότε καθεστώς της Πολωνίας. Αναγκάσθηκα να φύγω από την Πολωνία και να πάω στη Δύση. Χρειαζόμουν δουλειά και αυτή ήταν η πρώτη ταινία που προσφέρθηκε. Ήταν μια χολιγουντιανή παραγωγή, με μεγάλους σταρ της εποχής όπως η Κλαούντια Καρντινάλε.
Ξαφνικά βρέθηκα να είμαι υπεύθυνος για ένα συνεργείο 40 ατόμων -όταν στις ταινίες που γύρισα στην Πολωνία του συνεργείο μου ήταν το πολύ 10 άτομα. Ανήκω στη γενιά της Νουβέλ Βαγκ. Οι πρώτες μου ταινίες είναι ασπρόμαυρες, γυρισμένες με κάμερα στο χέρι, στις οποίες εγώ έπαιζα, εγώ έγραφα το σενάριο, εγώ έκανα τα σκηνικά, εγώ σκηνοθετούσα: είναι ταινίες "δημιουργού" (auteur). Έτσι ξαφνικά βρέθηκα να κολυμπώ στα βαθιά νερά μίας χολιγουντιανής παραγωγής. Δεν ήξερα πως να χειριστώ την κατάσταση και στο τέλος μου αφαιρέθηκε το final cut (σ.τ.σ. ο έλεγχος του σκηνοθέτη στο τελευταίο μοντάζ της ταινίας) και ο μόνος λόγος για τον οποίο δεν απολύθηκα είναι γιατί η Κλαούντια Καρντινάλε με υποστήριξε: είπε ότι "αν απολύσετε τον Jerzy φεύγω και εγώ μαζί του". Τελικά υπέγραψα την ταινία με το χαϊδευτικό μου Yurek και όχι με το κανονικό μου όνομα Jerzy.
(…) Το Moonlighting (1982) είναι μια ταινία που λειτουργεί σε δύο επίπεδα: το ένα είναι το ρεαλιστικό, απεικονίζει την κατάσταση των Πολωνών μεταναστών την περίοδο του στρατιωτικού νόμου που επέβαλλε ο στρατηγός Γιαρουζέλσκι. Όμως η ταινία λειτουργεί και στο επίπεδο μίας μεταφοράς: εδώ έχουμε τον ηγέτη μίας ομάδας που αναλαμβάνει κάποιες ιδιαίτερες ευθύνες και ο οποίος τους παραπλανά.

ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ
Στην Αγγλία έκανα την ταινία Shout με παραγωγό τον Jeremy Thomas και την ταινία Moonlighting μ' ένα άλλο παραγωγό, φίλο μου, τον Michael White: αυτοί οι δύο ήταν και οι καλύτεροι παραγωγοί με τους οποίους ποτέ συνεργάστηκα. Στις άλλες περιπτώσεις συνεργασίας που είχα με παραγωγούς υπήρχαν συνήθως σοβαρά προβλήματα, με πιο σημαντικά αυτά στην ταινία Adventures of Gerard (1970) και στο King, Queen, Knave. Επίσης είχα προβλήματα και με την παραγωγή της ταινίας The Lightship, όταν ο ένας παραγωγός, στη διαμάχη που είχα με τον Κλάους Μαρία Μπραντάουερ, τον υποστήριζε. Αυτή ήταν και μια από τις πιο δραματικές εμπειρίες που είχα ποτέ στην καριέρα μου, από τα γυρίσματα μίας ταινίας.

ΚΛΕΙΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ ΣΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΠΟΡ
Πιστεύω ότι όταν μια ταινία διαδραματίζεται σ' ένα κλειστό χώρο, όταν ο χρόνος της δράσης συμπυκνώνεται, τότε αυξάνεται η ένταση ανάμεσα στα πρόσωπα. Οι καταστάσεις γίνεται πιο δραματικές και οι σχέσεις και οι συγκρούσεις ανάμεσα στους χαρακτήρες πιο έντονες. Τα πρόσωπα ζουν καταστάσεις εξαιρετικές, λόγω του περιορισμού τους στον κλειστό χώρο και λόγω της συμπύκνωσης του χρόνου της δραματικής πλοκής. Θα μπορούσε εδώ να γίνει μία αναλογία ανάμεσα στον κλειστό χώρο μιας ταινίας και το ρινγκ ενός αγώνα πυγμαχίας. Ή τον αγωνιστικό χώρο ενός αθλήματος. Υπάρχει το στοιχείο της πρόκλησης σε κάθε άθλημα: Πρέπει να κίνησε μέσα σ' αυτόν το χώρο, χωρίς να βγαίνεις από τα όρια, υπακούοντας πάντα στους κανόνες του αθλήματος.
(…) Στο παρελθόν υπήρξα προπονητής ποδοσφαιρικής ομάδας: ήταν η ομάδα στην οποία αγωνιζόταν οι δύο γιοι μου.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΟ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ
Με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο γνωριζόμαστε χρόνια. Είμαστε καλοί φίλοι και συναντιόμαστε συνήθως κατά τη διάρκεια διαφόρων φεστιβάλ. Τον συνάντησα στην τελετή έναρξης και χάρηκα ιδιαίτερα. Υπήρξαμε ανταγωνιστές -με τις ταινίες μας παλαιοτέρα- σε φεστιβάλ. Θεωρώ ότι είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες. Μ' αρέσουν όλες οι ταινίες του. Μ' αρέσει το στυλ του, το κινηματογραφικό του ύφος, ο ρυθμός στις ταινίες του.
Το Βλέμμα του Οδυσσέα είναι μια πολύ καλή ταινία. Ξεχωρίζω ιδιαίτερα τις πρώτες του ταινίες: Ο Θίασος είναι ένα αριστούργημα.

Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ
Μένω στη κορυφή ενός βράχου, είμαι τελείως απομονωμένος από τον κόσμο και το μόνο που βλέπω είναι η θάλασσα. Μένω στην Καλιφόρνια γιατί μ' αρέσει ο καιρός, οι καιρικές συνθήκες είναι πολύ καλές. Στην τηλεόραση βλέπω μόνο ειδήσεις και σπορ.
Παρακολουθώ κυρίως αμερικάνικο κινηματογράφο, αφού ως μέλος της Ακαδημίας Κινηματογράφου είμαι υποχρεωμένος να βλέπω όλες τις υποψήφιες ταινίες για τα βραβεία Όσκαρ. Από ευρωπαϊκό κινηματογράφο βλέπω συνήθως τις υποψήφιες για ξένο Όσκαρ ταινίες. Από την πρόσφατη αμερικάνικη παραγωγή μου άρεσαν ιδιαίτερα οι ταινίες Insider (του Michael Mann) και Magnolia (του Paul Thomas Anderson). Όμως ο αμερικάνικος κινηματογράφος δεν είναι κάτι που συμπαθώ ιδιαίτερα.
(…) Δεν γνώριζα τον Tim Barton πριν τα γυρίσματα της ταινίας Mars Attack (σ.τ.σ. ο Jerzy Skolimowski συμμετείχε ως ηθοποιός σ' αυτή αλλά και σε αρκετές άλλες παραγωγές). Είναι συμπαθητικός τύπος. Όταν δουλεύω ως ηθοποιός στις χολιγουντιανές παραγωγές τα πράγματα είναι πολύ καλά. Υπάρχει πολυτέλεια: σου προσφέρουν το δικό σου τροχόσπιτο, σε προσέχουν, η αμοιβή είναι πολύ καλή.

ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΩΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
Νομίζω ότι οι ταινίες που θα πρέπει να βραβευθούν, θα πρέπει να είναι "φρέσκιες", να είναι πρωτότυπες. Θέλω να δω κάτι που δεν έχω δει ξανά στον κινηματογράφο. Να υπάρχει στην ταινία ένα δυνατό προσωπικό όραμα. Δεν θέλω να κλισέ και κοινοτυπίες.
Δεν θα πρέπει να αναζητήσουμε την τεχνική τελειότητα στις ταινίες που διαγωνίζονται -άλλωστε είναι μικρές παραγωγές, είναι η πρώτη ή η δεύτερη ταινία του σκηνοθέτη, και είναι φυσιολογικό να υπάρχουν κάποιες ατέλειες.

ΣΧΕΔΙΑ
Ένα από τα μελλοντικά μου σχέδια είναι η παραγωγή από τον Jeremy Thomas, μίας ταινίας που διαδραματίζεται στο Λας Βέγκας. Είναι μια αληθινή ιστορία, με ήρωες δύο Πολωνούς που έρχονται από την Πολωνία στην Αμερική και προσπαθούν θέλουν να κερδίσουν στο καζίνο: σ' αυτή την ιστορία υπάρχει μια κρυφή μεταφορά -οι ήρωες κερδίζοντας στο καζίνο θέλουν να νικήσουν το "σύστημα".
Έχω επίσης ένα ακόμα σχέδιο για μια ευρωπαϊκή ταινία. Το σενάριο είναι μία διασκευή ενός έργου του Κνουτ Χάμσουν. Δεν είναι το γνωστό έργο του συγγραφέα, η "Πείνα" -ο τίτλος του είναι "Μυστήρια" και είναι μια ρομαντική, ερωτική ιστορία.
Μετά την Θεσσαλονίκη θα πάω στην Πολωνία. Ετοιμάζω μια έκθεση ζωγραφικής με έργα μου στο Εθνικό Θέατρο του Lotz και αυτή θα είναι η πρώτη φορά που θα εκθέσω τα έργα μου στο κοινό της πατρίδας μου.

(συνέντευξη: Δημήτρης Μπάμπας. δημοσιεύτηκε στην εφ. Πρωτο Πλάνο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης)