Διευθυντής του Φεστιβάλ της Βενετίας αλλά και μέλος της κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης (2000), ο Alberto Barbera, είναι ένας από τους λίγους ανθρώπους στον κόσμο που μπορεί να μιλήσει για το παρόν και το μέλλον του κινηματογράφου. Κινούμενος στο χώρο μεταξύ των δημιουργών και των θεατών, είναι ένα πρόσωπο που, λόγω θέσης, διαμορφώνει με τον τρόπο του τον κινηματογράφο που βλέπουμε, επιλέγοντας (αλλά και αποκλείοντας) ταινίες και σκηνοθέτες, αναδεικνύοντας τις νέες τάσεις και ρεύματα, προτείνοντας νέες οπτικές.
Η παρουσία του στο φεστιβάλ της Βενετίας, έδωσε νέα πνοή και ανανέωσε ένα από τα σημαντικότερα Φεστιβάλ του κόσμου. Στη διάρκεια της συνέντευξης, οι αλλαγές που φέρνει η ψηφιακή επανάσταση στον χώρο του κινηματογράφου, επανερχόταν διαρκώς στον λόγο του. Παράλληλα όμως θα επισημάνει την σημαντική παρουσία του Ιρανικού κινηματογράφου. Θα σταθεί στη σημασία που έχουν τα κινηματογραφικά φεστιβάλ για τον εναλλακτικό κινηματογράφο και θα μιλήσει για το τι σημαίνει να είσαι διευθυντής του Φεστιβάλ της Βενετίας…

ΕΝΑ ΝΕΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΤΟΠΙΟ
Νομίζω ότι η ψηφιακή επανάσταση, η οποία συμβαίνει σήμερα, αλλάζει τη φύση του κινηματογράφου. Όταν κάποια νέα εργαλεία παρουσιάζονται και χρησιμοποιούνται, τότε αυτό το γεγονός έχει πάντα επίπτωση στη γλώσσα, στην αισθητική του κινηματογράφου. Αν κοιτάξουμε την ιστορία του σινεμά αυτό έχει συμβεί αρκετές φορές.
Την πρώτη φορά που συνέβησαν αλλαγές ήταν με την εμφάνιση του ομιλούντος κινηματογράφου. Αυτό που έγινε ήταν ότι τότε ο κινηματογράφος άλλαξε τελείως. Ο βουβός κινηματογράφος είναι τελείως διαφορετικός από τον ομιλούντα κινηματογράφο: έχει διαφορετική αισθητική, διαφορετική γλώσσα. Με τον ήχο τα πάντα άλλαξαν. Επίσης το ίδιο συνέβη με τη χρήση του χρώματος. Και μετά πάλι το ίδιο έγινε και με τις αλλαγές στον τρόπο φωτισμού (με τους νέους ελαφρύτερους προβολείς) στη δεκαετία του 60: αυτό προκάλεσε την εμφάνιση του νέου κύματος.
Σήμερα το ψηφιακό για το σινεμά σημαίνει πολλά και διαφορετικά πράγματα. Σημαίνει καταρχήν νέα ειδικά εφέ -και αυτό είναι το πιο σοβαρό κομμάτι της ψηφιακής επανάστασης. Σημαίνει επίσης ψηφιακές κάμερες (όπως αυτές που χρησιμοποιούνται στις ταινίες του Δόγματος). Σημαίνει βεβαίως το INTERNET, ο οποίος θα είναι ένας νέος τρόπος διανομής ταινιών.
Είναι η ψηφιακή επανάσταση ένας νέος τρόπος για να συλλάβεις, για να πραγματώσεις, για να διανέμεις, για να πουλήσεις και τέλος για να δεις ταινίες. Νομίζω ότι αυτή η ψηφιακή επανάσταση αλλάζει τα πάντα: την αφήγηση, τη δραματουργία, τον τρόπο που σχεδιάζονται οι χαρακτήρες -είμαστε μόνο στην αρχή της. Είναι δύσκολο κάποιος να προβλέψει πως θα είναι ο κινηματογράφο σε λίγα χρόνια. Είμαι όμως απολύτως βέβαιος ότι θα είναι ολοκληρωτικά διαφορετικός.
(…) Στο φεστιβάλ της Βενετίας είχαμε, εκτός από το επίσημο πρόγραμμα, και ένα παράλληλο τμήμα με τίτλο Nuovi Territori, το οποίο προσπαθούσε να καταγράψει τις αλλαγές που συμβαίνουν στην αισθητική, στην γλώσσα του κινηματογράφου. Προσπαθήσαμε μ' αυτόν τον τρόπο, ως φεστιβάλ, να μην περιοριστούμε στον παραδοσιακό κινηματογράφο: ήταν αυτός ένας τρόπος για να είμαστε σε επαφή με το μέλλον του κινηματογράφου.
Είμαστε σε μια μεταβατική περίοδος -και αυτό είναι το πρόβλημα του σήμερα: δύσκολα μπορούμε να καταλάβουμε τι πραγματικά θα συμβεί στο μέλλον. Όμως αυτό που είναι σίγουρο είναι το σινεμά του αύριο θα είναι τελείως διαφορετικό από αυτό που είχαμε (και είδαμε) τα τελευταία 100 χρόνια.

ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΙΡΑΝΟΙ
Δεν μού αρέσουν όλες οι ταινίες του Δόγματος, όμως δεν μπορώ παρά να πω ότι οι ταινίες που έχουν γυριστεί στα πλαίσιά του, είναι η πιο δημιουργική νέα τάση στο δυτικό κινηματογράφο που έχει εμφανιστεί τελευταία χρόνια.
Ωστόσο εκτός απ' αυτό το διεθνές κινηματογραφικό τοπίο συντίθεται και απ' άλλους παράγοντες. Υπάρχει το Ιρανικό σινεμά, το οποίο είναι ένα "παλιό" σινεμά και στο οποίο θα βρούμε μια παραδοσιακή αντίληψη για τον κινηματογράφο, με επιρροές από τον Ιταλικό νεορεαλισμό. Παρ' όλα αυτά είχαμε, στη Βενετία, δύο ταινίες μικρού μήκους από Ιρανούς σκηνοθέτες γυρισμένες με ψηφιακές κάμερες. Νομίζω ότι σύντομα και ο Ιρανικός κινηματογράφος θα επηρεασθεί και αυτός από τη ψηφιακή επανάσταση.
Έτσι τα επόμενα χρόνια στον κινηματογράφο θα είναι κάπως θολά: θα συνυπάρχει το νέο (οι δυτικές ταινίες) αλλά και το παλιό, ο "παραδοσιακός" κινηματογράφος όπως το ιρανικό σινεμά.
Υπάρχει μια διάφορα σήμερα -σε σχέση με την μετάβαση από τον βουβό στον ομιλούντα- τώρα δεν υπάρχει ένα σημείο τομής: γι' αυτό τα πράγματα θα είναι θολά στο μέλλον. Δεν έχουμε λοιπόν σήμερα στον κινηματογράφο, μια αληθινή επανάσταση, αλλά μια μακρά σειρά σταδιακών αλλαγών. Μπορεί η ψηφιακή επανάσταση να αρέσει ή να μην αρέσει, όμως είναι κάτι που συμβαίνει.

ΤΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ: ΕΝΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ
Νομίζω ότι σήμερα τα φεστιβάλ είναι ένα εναλλακτικό δίκτυο διανομής ταινιών. Τα τελευταία χρόνια η κινηματογραφική αγορά γίνεται όλο και περισσότερο "κλειστή" - ή μάλλον λιγότερη ανοικτή- στο "διαφορετικό" σινεμά. Μια από τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης είναι ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο μικρές και ανεξάρτητες ταινίες να φθάσουν στον θεατή, να βρουν διανομή. Ίσως στο μέλλον να έχουν ένα άλλο τρόπο προσέγγισης του θεατή: το DVD, τη δορυφορική ή καλωδιακή τηλεόραση, το INTERNET.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια αυτό που έχει συμβεί -δηλαδή ο πολλαπλασιασμός και η εξάπλωση των φεστιβάλ- είναι ότι δημιουργήθηκε ένα παράλληλο στο εμπορικό, κύκλωμα διανομής. Έτσι τα φεστιβάλ παίζουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο: στο να έρθει σε επαφή η ταινία, ο σκηνοθέτης με το κοινό -ορισμένες φορές δε είναι και οι μοναδικοί χώροι που αυτές οι διαφορετικές ταινίες προβάλλονται.
Και αυτό που έχουμε τα τελευταία χρόνια (και στο Φεστιβάλ Βενετίας και αλλού) είναι μία αύξηση των εισιτηρίων της τάξης του 20%. Αυτό σημαίνει ότι πλέον τα φεστιβάλ δεν τα παρακολουθούν μόνο οι κριτικοί, οι δημοσιογράφοι, οι παραγωγοί ή οι άνθρωποι του κινηματογράφου, αλλά και κινηματογραφόφιλοι, απλοί θεατές οι οποίοι δεν είναι ικανοποιημένοι από τις ταινίες που βλέπουν στο εμπορικό κύκλωμα και θέλουν να δουν ένα διαφορετικό κινηματογράφο: γι' αυτούς τα φεστιβάλ είναι η μοναδική τους ευκαιρία.
Αυτό όμως έχει και κάποιες παρενέργειες: οι παραγωγοί μικρών και ανεξάρτητων ταινιών δεν είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν τις ταινίες τους στα Φεστιβάλ (γιατί εκεί πολλές φορές εξαντλείται η διανομή της ταινίας). Έτσι ζητούν κάποιο χρηματικό αντίτιμο (για τα έξοδα και για να αποσβεσθούν μέρος των χρημάτων της παραγωγής). Αυτό ίσως, στο μέλλον, να  δημιουργήσει προβλήματα στα μικρά φεστιβάλ.
Όμως παρ' όλα αυτά ο ρόλος των φεστιβάλ στην ύπαρξη και στην παρουσίαση του "διαφορετικού" κινηματογράφου εξακολουθεί να είναι σημαντικός.

ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ
Η προετοιμασία ενός φεστιβάλ όπως αυτό της Βενετίας απαιτεί δουλειά ενός χρόνου. Αυτή αρχίζει αμέσως μετά από το τέλος του προηγούμενου και ολοκληρώνεται με την αρχή του επόμενου. Στη διάρκεια όλης της χρονιάς ταξιδεύω σ' όλο τον κόσμο, βλέποντας ταινίες και διατηρώντας επαφές με παραγωγούς και σκηνοθέτες.
Όμως τα τελευταία χρόνια, η πραγματική περίοδος προετοιμασίας περιορίζεται όλο και περισσότερο. Ξεκινά στα τέλη Μαΐου, με το τέλος του Φεστιβάλ Καννών, και ολοκληρώνεται στα τέλη Ιουλίου. Αυτούς τους δύο μήνες υπάρχει και η περισσότερη δουλειά για μένα και τους συνεργάτες μου, αφού τότε γίνεται και η επιλογή των ταινιών. Για το τελευταίο φεστιβάλ είδαμε περίπου 1000 ταινίες, για να επιλέξουμε τις ταινίες του προγράμματος. Μοιάζει με αληθινό εφιάλτη, όμως έτσι λειτουργούν τα φεστιβάλ.
Μετά έχουμε ένα μήνα για να ετοιμάσουμε τον κατάλογο, να οργανώσουμε τον χώρο, τις εγκαταστάσεις. Το Φεστιβάλ γίνεται στο Lido (ένα νησί έξω από την Βενετία) στο οποίο δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις και πρέπει κάθε χρόνο να τα στήνουμε όλα από την αρχή. Ένας από τους στόχους που έχουμε βάλει ως φεστιβάλ είναι να βελτιωθούμε σ' αυτόν το τομέα.

ΓΙΑ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Είναι η δεύτερη φορά που βρίσκομαι στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Είχα έρθει πριν τέσσερα χρόνια για να συμμετάσχω σε μια συνάντηση των διευθυντών των ευρωπαϊκών φεστιβάλ. Είχα τότε πολύ καλές εντυπώσεις για το Φεστιβάλ.
Τώρα όμως το Φεστιβάλ είναι ακόμα καλύτερο. Έχουν γίνει πολλές βελτιώσεις σε σχέση με το παρελθόν: οι νέες εγκαταστάσεις, τα γραφεία, οι νέες αίθουσες στις αποθήκες στο λιμάνι.
Πιστεύω πραγματικά ότι το Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης έχει γίνει ένα από τα πιο σημαντικά σημεία συνάντησης, στον χώρο του κινηματογράφου, στην Ευρώπη. Είναι σημαντικό όχι μόνο στην Θεσσαλονίκη ή στην Ελλάδα αλλά και παγκόσμια. Παίζει ένα σημαντικό ρόλο στο κύκλωμα των φεστιβάλ, παγκοσμίως.
Επίσης έχω εντυπωσιαστεί από τον μεγάλο αριθμό των θεατών: αυτό σημαίνει ότι η Θεσσαλονίκη είναι μια πολύ ενεργή, πολύ ζωντανή, πολιτιστικά, πόλη.
Νομίζω ότι το επίπεδο του ανταγωνισμού στο Διεθνές Διαγωνιστικό είναι πολύ υψηλό. Είναι ένα μεγάλο πανόραμα του σύγχρονου νέου κινηματογράφου. Νομίζω ότι όλοι πρέπει να είναι ευχαριστημένοι από τις ταινίες που προβάλλονται.

(συνέντευξη: Δημήτρης Μπάμπας. Η συνέντευξη έγινε κατά την διάρκεια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2000. Ο Alberto Barbera ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής του Διεθνούς Διαγωνιστικού . Δημοσιεύτηκε στην εφ. Πρώτο Πλάνο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης).