Ο Νίκος Παπατάκης γεννήθηκε το 1918 στην Αιθιοπία από Αβησσυνέζα µητέρα και Έλληνα πατέρα. Η ζωή του, ήδη από τα παιδικά του χρόνια, θα µπορούσε να αποτελέσει το υλικό ενός ογκώδους και συναρπαστικού µυθιστορήµατος. Οι πέντε ταινίες του, που δηµιούργησε σε διάστηµα 28 χρόνων, Οι Άβυσσοι (1963), Οι Βοσκοί (1967), Gloria Mundi (1975), Η Φωτογραφία (1986) και Οι Ισσοροπιστές (1991), αποτελούν πέντε κεφάλαια της πιο φανερής, δηµόσιας δραστηριότητάς του στην ύλη αυτού του µυθιστορήµατος.
Η πρώτη του ταινία, Οι Άβυσσοι, που σκηνοθέτησε σε ηλικία 45 χρόνων, χωρίς να έχει πιάσει ποτέ στη ζωή του κάµερα κι ενώ φιλοδοξούσε να γίνει παραγωγός «ασυνήθιστων ταινιών», βασίστηκε στο ίδιο ιστορικό υλικό στο οποίο βασίστηκε και το θεατρικό «Οι δούλες» του Ζαν Ζενέ. Ο Σαρτρ, ο Ζενέ, ο Μπρετόν γράφουν ύµνους γι’ αυτήν την ταινία και η Σιµόν ντε Μποβουάρ γράφει µεταξύ των άλλων και τα εξής: «Αυτό που εντυπωσιάζει περισσότερο σ’ αυτή την ταινία δεν είναι η αφόρητη αγριότητα, η γεµάτη αυθάδεια επιθετικότητά της, ούτε το κρυφό χιούµορ ούτε η κρυµµένη της τρυφερότητα. ∆εν είναι ούτε η φωτογραφία της ούτε η τεχνική της ούτε το καταπληκτικής λιτότητας ύφος της αλλά απλούστατα η οµορφιά της.»
Ο ίδιος δεν θα πάψει να λέει ότι η ταινία αναφέρεται συµβολικά στον τότε πόλεµο της Αλγερίας. Μετά από όλα αυτά, η ταινία προτείνεται να εκπροσωπήσει τη Γαλλία στο φεστιβάλ των Κανών. Και το πράγµα θα µπορούσε να είχε σταµατήσει εκεί και ο Νίκος Παπατάκης να µην ξανασχοληθεί µε τον κινηµατογράφο, τουλάχιστον µε τη σκηνοθεσία, έχοντας κάνει τη µία και µοναδική του ταινία που θα έµενε θρυλική. Αλλά το ρισκάρει και συνεχίζει. Το τι ακριβώς κάνει στο ενδιάµεσο από τη µία ταινία στην άλλη, µε τι ασχολείται και πώς βιοπορίζεται (αφού καµία δεν βγάζει κέρδος), είναι το ερώτηµα που του απευθύνεται συχνά κι αυτός συνήθως απαντάει: «Ασχολιόµουν µε την πολιτική». Αν κι έχει δηλώσει κατηγορηµατικά πως δεν τον ενδιαφέρει η (επίσηµη) πολιτική, τον ενδιαφέρει η επανάσταση. Εξάλλου, ποτέ δεν έκρυψε την ιδεολογική πεποίθησή του υπέρ της βίαιης και παράνοµης πολιτικής δράσης: της εξέγερσης χωρίς όρια που την προκαλεί η ταπείνωση των καταφρονεµένων. Τώρα, αν κάποτε αποκαλύπτονταν ότι όλα αυτά τα χρόνια συµµετείχε και σε τίποτε οργανώσεις… αλλά άστο καλύτερα.
Δείτε τουλάχιστον την πρώτη και την τρίτη του ταινία και θα πειστείτε: µιλάµε για έναν άνθρωπο που ανήκει στην εποχή των θρύλων του 20ού αιώνα.
Όσο για τη δεύτερη ταινία του, Οι Βοσκοί (1967), μιλάμε ή παραμιλάμε για μια απίστευτη (ελληνική) σουρεάλ ταινία -την καλύτερη ίσως μετά τη Χρυσή Εποχή- που είμαι σίγουρος ότι ο Μπουνιουέλ θα τη χειροκροτούσε όρθιος για ώρα… αν την είχε δει.
Σωτήρης Ζήκος
