Mea culpa. Η συνέντευξη με τον Darezhan (Dareshan) Omirbaev έχει μόλις τελειώσει και, ως συνήθως, μια ερώτηση που ξεχάστηκε έρχεται ξαφνικά στην επιφάνεια.
Ο Darezhan Omirbaev δεν ρωτήθηκε για τον Οτάρ Ιοσελιάνι: όντας παλιός κριτικός κινηματογράφου, σίγουρα θα είχε ενδιαφέρον η άποψη του
Όμως καθώς το κασετόφωνο έχει κλείσει και ο Omirbaev συζητά με τον Δημήτρη και την Αλιόνα για το τι θα κάνει, κάθε διακοπή θα ήταν αγένεια.
Γρήγορα ωστόσο θα γίνει φανερή η άποψη του για τον μεγάλο γεωργιανό συνάδελφο του. Ο Darezhan Omirbaev, όπως κάθε φανατικός σινεφίλ θεατής του φεστιβάλ, έχει τσεκάρει στο πρόγραμμα όλες τις ταινίες του αφιερώματος στον Οτάρ Ιοσελιάνι και ζητά λεπτομέρειες για το πώς θα πάει στους κινηματογράφους.
Λίγο αργότερα θα τρέξει να προλάβει την προβολή της ταινίας Μικρό μοναστήρι στην Τοσκάνη στο Παύλος Ζάννας…

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΙΝΕΜΑ
Ο πατέρας μου ήταν μαθηματικός και γι’ αυτό ακολούθησα στην αρχή τον δρόμο του πατέρα μου και σπούδασα μαθηματικά. Όμως αργότερα ανακάλυψα τον κινηματογράφο, ο οποίος μ’ άρεσε περισσότερο. Δεν είμαι μαθηματικός ακριβώς αλλά προγραμματιστής (σ.τ.σ. οι σπουδές που έχει κάνει έχουν σχέση με τα εφαρμοσμένα μαθηματικά). Η πρώτη μου ιδιότητα είναι προγραμματιστής, η δεύτερη κριτικός κινηματογράφου και η τρίτη σκηνοθέτης.
Θεωρώ ότι μπορεί να υπάρχει κάτι κοινό ανάμεσα στα μαθηματικά που έχω σπουδάσει και στο σινεμά που κάνω. Τα μαθηματικά είναι η επιστήμη που έχει μια καθαρότητα στους συλλογισμούς της. Γυρίζοντας ταινίες αυτό που στοχεύω είναι να υπάρχει σ’ αυτές μια καθαρότητα, ένας καθαρός ρυθμός. Αυτή νομίζω ότι είναι η επιρροή που έχω από τα μαθηματικά.

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΕΣ
Οι ιστορίες των ταινιών μου Καλοκαιρινή ζεστή, Καϊράτ και Καρδιογράφημα είναι αυτοβιογραφικές και απεικονίζουν τα παιδικά μου χρόνια και την ζωή μου σαν νέος. Βέβαια κάποια γεγονότα που παρουσιάζονται στις ταινίες αυτές συνιστούν αυτοβιογραφικές καταγραφές των συναισθημάτων της παιδικής ηλικίας και της νεανικής ζωής. Άλλες μου ταινίες όπως το Killer (σ.τ.σ η ταινία δεν προβάλλεται στο φεστιβάλ) δεν είναι. Το Killer αναφέρεται στην κατάσταση στο Καζακστάν δέκα χρόνια πριν. Το σενάριο αυτή της ταινίας είχε βασιστεί σ’ ένα δημοσίευμα μιας εφημερίδας που παρουσίαζε όλη αυτήν την ιστορία της ταινίας. Δεν έκανα μεγάλη έρευνα για να διασταυρώσω τα στοιχεία, όμως η ιστορία είναι πραγματική. Φυσικά και σ’ αυτή την ταινία μου όπως και στις άλλες κάποια στοιχεία της πραγματικότητας μεγαλοποιούνται, υπερτονίζονται.
Για να δημιουργήσω τις ταινίες μου, ξεκινώ πάντοτε από το θεμέλιο λίθο, που είναι πάντα η πραγματικότητα (όπως την βλέπω γύρω μου ή όπως την ζω, την βιώνω).

Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
Μια ταινία δημιουργείται στο στάδιο της συγγραφής του σεναρίου, αλλά κυρίως στο στάδιο της σύλληψης της κεντρικής ιδέας, όταν σκέφτεσαι ακόμα την ταινία. Αν αυτό τα ο στάδιο της σύλληψης, του στοχασμού και της συγγραφής του σεναρίου δεν λειτουργήσει σωστά, αν σ’ εκείνη την φάση δεν δημιουργήσεις σωστά, τότε όλα τα υπόλοιπα στάδια στην δημιουργία μιας ταινίας –γυρίσματα, μοντάζ κ.λπ.- δεν εξελίσσονται σωστά.

ΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ
Οι ηθοποιοί στις ταινίες μου είναι ερασιτέχνες, τούς βρίσκω στον δρόμο. Εξάλλου δεν υπάρχουν επαγγελματίες ηθοποιοί παιδιά (όπως αυτά που παίζουν στο Καλοκαιρινή ζεστή, και το Καρδιογράφημα).
Όταν επιλέγω ένα ηθοποιό προσέχω ο ηθοποιός να βρίσκεται κοντά, να μοιάζει συναισθηματικά με τον χαρακτήρα που πρόκειται να υποδυθεί. Στην τελευταία μου ταινία (σ.τ.σ δεν προβάλλεται στο φεστιβάλ) ο κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας σκηνοθέτης: για τον ρόλο διάλεξα τον Djamshed Usmonov, τον σκηνοθέτη της ταινίας Άγγελος στα δεξιά που προβάλλεται στο φεστιβάλ).
Πάντα έχω στις ταινίες μου ερασιτέχνες ηθοποιούς. Επαγγελματίες ηθοποιοί δεν υπάρχουν στο κινηματογράφο. Επαγγελματίες ηθοποιοί υπάρχουν μόνο στο θέατρο. Η Marilynn Monroe υπήρξε νομίζετε επαγγελματίας ηθοποιός;
Επαγγελματίας ηθοποιός στον κινηματογράφο σημαίνει να παρουσιάσεις, να υποδυθεί τον εαυτό σου. Να είσαι αυτός που είσαι. Αυτό φαίνεται από το βλέμμα σου, από την συνολική σου παρουσία, από τον συναισθηματικό σου κόσμο.

ΤΟ ΣΙΝΕΜΑ
Είμαι ένας κριτικός κινηματογράφος ο οποίος όταν έκλεισε το περιοδικό που εργαζόμουν έμενα άνεργος και τότε άρχισα να γράφω σενάρια και να σκηνοθετώ ταινίες για να ζήσω.
Για μένα ο κινηματογράφος είναι ένας τρόπος να βιοπορίζομαι και επιβιώνω συναισθηματικά.

ΕΠΙΡΡΟΕΣ
Έχω σπουδάσει στην VGIK (σ.τ.σ μια από τις καλύτερες κινηματογραφικές σχολές του κόσμου). Εκεί βλέπαμε ταινίες όχι μόνο από την Σοβιετική Ένωση αλλά απ’ όλο τον κόσμο. Δεν μπορώ εγώ να μιλήσω γιατί μ’ έχει επηρεάσει. Ποιοι είναι οι σκηνοθέτες και οι ταινίες που μ’ έχουν επηρεάσει; αυτά μπορούν να τα δει μόνο ο κριτικός κινηματογράφου ή ο απλός θεατής που βλέπει τις ταινίες μου. Αυτοί μπορούν να αντιληφθούν αν έχω επηρεαστεί από το σινεμά της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Εγώ είμαι μέσα στις ταινίες.
Όταν ήμουν κριτικός κινηματογράφου εκτιμούσα ιδιαίτερα το σινεμά του. μ’ αρέσουν όλοι ο μεγάλοι δημιουργοί του σινεμά σπούδασα κινηματογραφική κριτική και θεωρία και γι’ αυτό δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω κάποιον γνωστό.
Αναγνωρίζω ότι έχω επιρροές από το σινεμά του Robert Bresson: Ότι αγαπάμε ή ότι αγαπήσαμε μας επηρεάζει πάντα.

ΤΑ ΑΣΤΕΡΙΑ ΤΗΣ ΣΤΕΠΑΣ;
Το ενοποιητικό στοιχείο του προγράμματος Τα αστέρια της στέπας [αφιέρωμα στα πλαίσια του 44ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης -2003] είναι ότι όλες οι ταινίες προέρχονται από μια ενιαία γεωγραφική περιοχή. Όμως η στέπα δεν υπάρχει σ’ όλες τις χώρες: το Τατζικιστάν και Κιργισία δεν έχουν στέπα.
Θα μπορούσε το όνομα του αφιερώματος να ήταν Αστέρια της Ανατολής θα ήταν πιο ακριβής ονομασία.

(Συνέντευξη Δημήτρης Μπάμπας. Μετάφραση Αλιόνα Σαμοϊλένκο. Δημοσιεύθηκε στην εφ. του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης Πρώτο Πλάνο, στα πλαίσια του 44ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης -2003).