(ένα αφιέρωμα του φεστιβάλ Karlovy Vary 2014)
Ακροβατώντας στο μεταίχμιο δύο αυτοκρατοριών -από τη μια η Χολιγουντιανή και από την άλλη αυτή του Bollywood-, ο γεννημένος το 1972, Anurag Kashyap/ Ανουράγκ Κασιάπ αναζήτησε το δικό του «ανεξάρτητο» δρόμο. Μετέγραψε με το δικό του «βρώμικο» ύφος γραφής χολιγουντιανά στερεότυπα, μέσα στο ινδικό σύστημα παραγωγής, επιλέγοντας συχνά να αναμετρηθεί με φλέγοντα θέματα, της τρομοκρατίας και της σύγκρουσης ισλαμιστών – ινδουιστών ή με τον τρόπο που είναι ταξικά διαρθρωμένη η ινδική κοινωνία. Επιπλέον σεναριογράφος αλλά και ο παραγωγός, ο Anurag Kashyap πέραν της σκηνοθεσίας έστησε ένα δικό του αυτόνομο χώρο στο περιθώριο της αυτοκρατορίας του Bollywood: οι ταινίες που παρήγαγε -όπως τα The Lunchbox (σκ: Ritesh Batra, 2013), Monsoon Shootout (σκ: Amit Kumar, 2013) -, είναι μια αίρεση ως προς το Bollywood, αμφισβητούν τα κλισέ του, απεικονίζοντας τις πολύχρωμες (συναισθηματικά και όχι μόνο) όψεις της ζωής στις ινδικές μεγαλουπόλεις, απευθυνόμενες μέσω των φεστιβάλ και σ’ ένα διεθνές κοινό.
No Smoking (2007), Dev D (2009), Gulaal (2009), That Girl in Yellow Boots (2011): Αν η δική προσωπική φιλμογραφία του Anurag Kashyap είναι πολυποίκιλη (και συχνά άνιση ως προς τους αφηγηματικούς ρυθμούς ή τρόπους), ωστόσο η όψη της Ινδίας που σχεδιάζεται σ’ αυτές τις ταινίες κάθε άλλο από καθαρή και αμόλυντη -όπως συμβαίνει στο Bollywood- είναι. Συχνά σκοτεινές, δύσοσμες και δυσοίωνες, οι ταινίες αυτές προσπερνώντας τα (κοινωνικά) «ταμπού» της βιομηχανίας του Bollywood, ερμηνεύουν τα κινηματογραφικά είδη (κυρίως του θρίλερ και της γκανγκστερικής ταινίας) μ’ ένα τρόπο σκηνοθετικά ευρηματικό και πολύχρωμο.
Από τη συνολική φιλμογραφία του Anurag Kashyap δύο είναι οι ταινίες που κερδίζουν την ανεπιφύλακτη αποδοχή των δυτικών και ινδών θεατών: το ουσιαστικό ντεμπούτο του Black Friday (2004) και στο δίπτυχο γκανγκστερικό έπος Gangs of Wasseypur Ι & ΙΙ (2012). Σ’ αυτές τις ταινίες ο Anurag Kashyap κάνει φανερές τις δυτικές (χολιγουντιανές) επιρροές του: αποτίει τους επιβαλλόμενους φόρους τιμής στις γκανγκστερικές τοιχογραφίες των Martin Scorsese και Francis Ford Coppola, αλλά και στο σινεμά των Quentin Tarantino, Sergio Leone.
Η πρώτη, που προβλήθηκε στο φεστιβάλ του Locarno και σύστησε τον σκηνοθέτη της στο διεθνές κοινό, έχει στο κέντρο ένα αποτρόπαιο γεγονός θρησκευτικής τρομοκρατίας: τις φονικές εκρήξεις βομβών μιας Μαύρης Παρασκευής στη Βομβάη το 1993 από ισλαμιστές, μια πράξη αντιποίνων σε ένα πογκρόμ οργανωμένο από ινδουιστές. Ο Anurag Kashyap βασίζει το σενάριο του σ’ ένα βιβλίο (το Black Friday – The True Story of the Bombay Bomb Blasts του S. Hussain Zaidi) δημιουργώντας μια πολυπρόσωπη σύνθεση, που συνεχώς περιστρέφεται γύρω από το γεγονός. Παρακολουθεί, με χρονικά πρωθύστερα, τα κεντρικά αλλά και τα περιφερειακά πρόσωπα του δράματος και με εικόνες συχνά σκληρές και βίαιες παρακάμπτει τις παραπλανήσεις της πρόσοψης, για να εισβάλλει στο εσωτερικό του κοινωνικού τοπίου. Απεικονίζει εντέλει μια κοινωνία βίαιη και εσωτερικά διχασμένη, όπου τα πρόσωπα συχνά γίνονται έρμαια αλλά και θύματα του φανατισμού.
Το διαρκείας άνω των 5 ωρών γκανγκστερικό έπος του Gangs of Wasseypur είναι μια ιστορική τοιχογραφία της γενέθλιας χώρας του. Με επίκεντρο μια βιομηχανική πόλη στην περιφέρεια της Βεγγάλης και εκτεινόμενη στη χρονική περίοδο μιας πεντηκονταετίας, η ταινία παρακολουθεί την πορεία μιας οικογένειας ινδών «μαφιόζων». Εδώ όμως δεν υπάρχει ο πλούτος μιας αμερικάνικης μεγαλούπολης αλλά φτώχεια και ανέχεια. Αντί για καζίνο και ποτοαπαγόρευση υπάρχουν ανθρακωρυχεία και μέταλλα προς ανακύκλωση. Ό,τι έχει σημασία στην ταινία δεν είναι τόσο οι διαδικασίες της μεταγραφής της ταινίας The Godfather, όσο το κοινωνικό τοπίο και η ιστορική διαδρομή: παρακάπτωντας τις παραμορφώσεις του εξωτισμού και προσπερνώντας τις διαμάχες των γκανγκστερικών συμμοριών, παρακολουθούμε τις πολλαπλές μεταμορφώσεις μέσα στο χρόνο του κοινωνικού και ιστορικού γίγνεσθαι. Το Gangs of Wasseypur είναι μια ταινία αναφορά στον Μπαλζάκ και τον Μαρξ. Καμία ηρωοποίηση ή ωραιοποίηση των κεντρικών προσώπων, κανένας, μέσω της δραματοποίησης, ηθικός εξαγνισμός. Μόνο το άγριο κοινωνικό τοπίο ενός τόπου, βρώμικο και δύσοσμο…
Δημήτρης Μπάμπας
