«Ο κινηματογραφιστής δεν είναι μάντης… Οφείλει να είναι προσεκτικός απέναντι στα γεγονότα, σ’ αυτό που συμβαίνει τώρα και σε αυτό που πρόκειται να συμβεί».
Ταρίκ Τεγκιά /Tariq Teguia
Φωτογράφος, video artist και σκηνοθέτης, o γεννημένος το 1966 Ταρίκ Τεγκιά / Tariq Teguia είναι από τους σημαντικότερους σύγχρονους κινηματογραφιστές της Αλγερίας. Σπούδασε φιλοσοφία και πλαστικές τέχνες και ύστερα ξεκίνησε την καριέρα του ως φωτογράφος. Δίδαξε ιστορία τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του Αλγερίου.
«Εδώ και μια εικοσαετία οι ταινίες του Ταρίκ Τεγκιά αποτελούν μια μαρτυρία καταγραφής για την ακινησία και την ασφυξία της σύγχρονης αλγερινής κοινωνίας, αλλά και τις επιθυμίες της και το πάθος της για ζωή», γράφει ο Alain Seban, πρόεδρος του Centre Pompidou (το οποίο και οργάνωσε αφιέρωμα στο σύνολο του έργου του Τεγκιά το 2015). Και συνεχίζει, «Ήδη από τις πρώτες ταινίες μικρού μήκους, το θέμα, το κεντρικό ζητούμενο που διαρκώς ανακύπτει και κυριαρχεί στο έργο του είναι ο «τόπος», υπό μορφή πολιτικού και κοινωνικού ερωτήματος: «Πού;» Απέναντι στο ερώτημα αυτό διασταυρώνονται οι αγωνίες του 21ου αιώνα: η ανισότητα, η κρατική καταστολή, η τρομοκρατία, η μετανάστευση, η παγκοσμιοποίηση».
Το έργο του Ταρίκ Τεγκιά ενσωματώνει το στοιχείο της περιπλάνησης και της διαφυγής και επιχειρεί μια απόπειρα χαρτογράφησης μέσα από τη διαδικασία της αναζήτησης του τόπου ύπαρξης. Του τόπου και του τρόπου ύπαρξης, στην Αλγερία της Αφρικής, της Μεσογείου, του αραβικού κόσμου, με σημείο έναρξης τους σύγχρονους αγώνες. Από τους αγώνες αυτούς που είναι όλοι αλληλένδετοι – στην Αλγερία, στον Λίβανο, στην Ελλάδα, αναδεικνύονται οι αναγκαίες απαντήσεις, εύθραυστες όσο και επίμονες, απέναντι σε αυτό που ονομάζουμε παγκοσμιοποίηση, δηλαδή το Κεφάλαιο και τις δυνάμεις του.
Το ενδιαφέρον του Ταρίκ Τεγκιά ξεκινά από τη φωτογραφία, τη θεωρία και την κριτική της εικόνας και περνά στη δημιουργία των ταινιών. Όπως λέει ο ίδιος, «το πέρασμα από την φωτογραφία στο σινεμά είναι μια διαρκής αλληλεπίδραση, δίχως αρχή και τέλος. Η μορφή και το πεδίο, οι ιδέες και οι αισθήσεις βρίσκονται σε συνεχή διάλογο. Όπως ακριβώς κάποιοι από τους κινηματογραφιστές της Nouvelle Vague ξεκίνησαν ως κριτικοί πριν αφοσιωθούν στο να κάνουν ταινίες. Το να αναλύεις μια ταινία, δεν είναι παρά ένας άλλος τρόπος να κάνεις κινηματογράφο («faire du cinéma”)».
ΟΙ ΤΑΙΝΕΣ
Τα τείχη /La clôture (2003)
Μέσα από τις φωνές των νέων που μιλάνε για την ανεργία, την απουσία προοπτικής και προσωπικής ελευθερίας, η ταινία- ντοκιμαντέρ ακολουθεί τους λαβυρίνθους, τα στενά και τα αδιέξοδα της πόλης του Αλγερίου. Οι οργισμένες φωνές των νέων και το πορτραίτο μιας πόλης, ασφυκτικής και κλεισμένης στον εαυτό της, που δεν μπορεί να προσφέρει διέξοδο.
Προτιμώ τη Ρώμη από εσένα/ Rome plutôt que vous (2006)
Για περισσότερα από δέκα χρόνια ένας αργός πόλεμος εξελίσσεται στην Αλγερία. Ένας πόλεμος χωρίς πεδία μάχης αλλά με περισσότερους από 100.000 νεκρούς. Αυτόν τον άγριο τόπο θέλουν να διασχίσουν για τελευταία φορά δύο νέοι άνθρωποι, χαοτικοί αλλά χαρούμενοι, μελαγχολικοί αλλά ανέμελοι –πριν φύγουν για κάπου αλλού. Χωρίς διαβατήριο, άρα και χωρίς βίζα, αναζητούν έναν λαθρέμπορο. Μαζί τριγυρνούν στους δρόμους του Αλγερίου και των προαστίων ψάχνοντας έναν ναυτικό που έχει στήσει μια «επιχείρηση» μεταφοράς ανθρώπων στην Ευρώπη.
Gabbla (2008)
Ο τοπογράφος Μάλεκ δέχεται μια δουλειά σε μια περιοχή της δυτικής Αλγερίας. Μια μέρα, ανακαλύπτει μια γυναίκα κρυμμένη σε μια καλύβα. Είναι Αφρικανή και αρνείται να αποκαλύψει το όνομά της. Ο φίλος του Μάλεκ, Λάκνταρ, φτάνει στην περιοχή και ανακαλύπτει ότι τόσο ο Μάλεκ όσο και η γυναίκα έχουν εξαφανιστεί. Στην αρχή οι δύο φυγάδες κατευθύνονται Βόρεια, προς τα μαροκινά σύνορα, διαδρομή που θα τους οδηγήσει σταδιακά στη Μελίγια, αυτόνομη ισπανική πόλη στο μαροκινό έδαφος. Όμως η νεαρή γυναίκα δε θέλει να φύγει προς την Ευρώπη καθώς έχει εξαντληθεί και θέλει να γυρίσει σπίτι της. Με το δάχτυλό της, χαράσσει νοερά μια πορεία στους χάρτες του Μάλεκ που οδηγεί προς τα νοτιοανατολικά και φτάνει ως το Τσάντ – ως την έρημο, ως εκείνο το σημείο που και οι δυο τους θα εξαφανιστούν. Το περιοδικό Variety σημειώνει: «Άριστη ποιότητα εικόνας HD, ελκυστικά ερημικά τοπία και ένα ονειρικό φινάλε.»
Επανάσταση Ζεντζ /Révolution Zendj (2013)
Μια έρευνα για τις συγκρούσεις μεταξύ διαφόρων κοινοτήτων στον αλγερινό νότο οδηγεί έναν δημοσιογράφο στα ίχνη μιας εξέγερσης των Ζεντζ εναντίον του Χαλιφάτου των Αμπασιδών στον 8ο και 9ο αιώνα στο Ιράκ. Με πρόσχημα την έρευνα αυτή θα βρεθεί στη Βηρυτό, που ενσαρκώνει τους αγώνες και τις ελπίδες του αραβικού κόσμου και μετά στη Μεσοποταμία στον νότο του Ιράκ μαζί με μια νεαρή Παλαιστίνια από τη Θεσσαλονίκη. Τα γυρίσματα της ταινίας άρχισαν πριν τρία χρόνια, ακριβώς τη στιγμή των εξεγέρσεων στην Ελλάδα, την Τυνησία, την Υεμένη, την Αίγυπτο και τη Συρία. Όπως αναφέρει και ο ίδιος ο Τεγκούια «Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων στη Βηρυτό βλέπαμε μπροστά στα μάτια μας να εξελίσσεται κάτι που δεν είχαμε φανταστεί. Η ταινία που ξεκίνησε ως μελέτη της αντίστασης στην καταπιεστική εξουσία γέμιζε τώρα με όλα όσα συνέβαιναν στην πραγματικότητα».
(δ.τ.)
