Το έργο του είναι διάστικτο από τις εκφάνσεις ενός σχεδόν άγνωστου στο δυτικό κοινό πολιτισμού. Στις ταινίες του  καταγράφεται τόσο η ραγδαία μεταβαλλόμενη κοινωνική πραγματικότητα μιας αχανούς χώρας, όσο και το πρόσφατο πολυτάραχο παρελθόν της, Οι εικόνες των ταινιών του κυριαρχούνται από το πάθος, την ένταση, το συναίσθημα, συχνά από μια ανυπέρβλητη επική αίσθηση:  Ο Zhang Yimou είναι ο πιο γνωστός στο δυτικό κοινό σκηνοθέτης της Κίνας.
Η επιτυχία των ταινιών (αφού όλες σχεδόν έχουν προβληθεί στο εμπορικό κύκλωμα), η αδιάλειπτη παρουσία του στα μεγάλα φεστιβάλ και ο αριθμός των βραβείων που έχει συγκεντρώσει (πάνω από 40) είναι οι λόγοι της δικαιολογημένης φήμης του στην Δύση. Ανήκει στην "5η γενιά" του Κινέζου κινηματογράφου, που αποφοίτησε από την Κινηματογραφική Ακαδημία του Πεκίνου το 1982. Η "5η γενιά" συγκροτείται από σκηνοθέτες όπως ο Chen Kaige και ο Tian Zhuanghuang που φοίτησαν στις κινηματογραφικές σχολές αμέσως μετά το οριστικό τέλος της Πολιτισμικής Επανάστασης. Η γενιά αυτή αρνήθηκε τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό, που κυριαρχούσε μέχρι τότε θεματικά όσο και αισθητικά, ανανέωσε το χώρο του κινέζικου σινεμά, έγινε γνωστή στο δυτικό κοινό κερδίζοντας βραβεία στα φεστιβάλ και προετοίμασε το έδαφος για την "6η γενιά" που εμφανίσθηκε στο προσκήνιο στα τέλη της δεκαετίας του 90.

Ο Zhang Yimou γεννήθηκε το 1951 από οι γονείς δεν άνηκαν στην κομματική ελίτ (ο πατέρας του ήταν εθνικιστής και η μητέρα του γιατρός). Στην διάρκεια της Πολιτιστικής επανάστασης και με πρόσχημα την "αναμόρφωση" εργάσθηκε σε αγροκτήματα και εργοστάσια, ενώ ασχολήθηκε με την φωτογραφία -ασχολία που του επέτρεψε την είσοδό του στην Κινηματογραφική Ακαδημία, παρά το προχωρημένο της ηλικίας του (ήταν 27 χρονών).
Μετά την αποφοίτηση του εργάσθηκε ως διευθυντής φωτογραφίας σε διαφορά τοπικά στούντιο και συνεργάσθηκε με διάφορους σκηνοθέτες: ο πιο γνωστός είναι ο Chen Kaige και η ταινία του Yellow Earth (1984). Οι συνεργασίες του αυτές τον τοποθετούν από την αρχή στο κέντρο της ανανέωσης στον χώρο του κινέζικου σινεμά.
Η πρώτη ταινία ως σκηνοθέτη με τίτλο Red Sorghum (1987) υπήρξε η ταινία που έκανε την Gong Li μια πραγματική σταρ και τον Zhang Yimou διεθνώς γνωστό. Μαζί με τις δύο ταινίες που ακολούθησαν, το Ju Dou (1990) και το Raise the Red Lantern (1991) -ταινία που τον σύστησε στο ευρύ κοινό-, συνιστούν μια τριλογία η οποία σύμφωνα με αρκετούς κριτικούς αποτελεί ένα αξεπέραστο επίτευγμα για τον δημιουργό της. Ταινίες εποχής και οι τρεις έχουν στο κέντρο τους δυναμικές γυναικείες παρουσίες που μάχονται και διεκδικούν με αποφασιστικότητα και ένταση τον δικό τους προσωπικό χώρο μέσα σ' ένα εχθρικό περιβάλλον: αναμφίβολα ένα σχόλιο για την υποβαθμισμένη θέση της γυναίκας μέσα στις παραδοσιακές δομές της κινέζικης κοινωνίας.

Τα γυναικεία πρόσωπα βρίσκονται πάντα στο κέντρο της προσοχής του σκηνοθέτη: είτε σε ταινίες με ισχυρό το ρεαλιστικό στοιχείο όπως το The Story of Qiu Ju (1992) ή Not One Less (1999), είτε σ' αυτές με περισσότερο επεξεργασμένη οπτική όπως το To Live (1994) ή Shanghai Triad (1995). Το γυναικείο σώμα, η σεξουαλικότητα, τα πάθη και οι τραγωδίες του έρωτα, η γυναίκα μέσα στην δίνη της ιστορίας, ο αγώνας για συναισθηματική επιβίωση: αποτελούν σταθερούς και μόνιμους άξονες που διατρέχουν όλο το έργο του Zhang Yimou.
Ταινίες όπως The Road Home (2001), Ju Dou, To Live, Not One Less αποκαλύπτουν τις σταθερές γύρω από τις οποίες αναπτύσσεται το σκηνοθετικό του ύφος: εντάσεις στην αφήγηση (χαρακτηρίζεται ως ο λιγότερος "ποιητικός" σκηνοθέτης της γενιάς του), εμμονή σε χώρους που βρίσκονται μακράν των αστικών κέντρων, δυνατά πορτραίτα γυναικών που βασανίζονται από ερωτικά ή άλλα πάθη και πληρώνουν το τίμημα, έντονα συναισθήματα, μια κλίση προς το μελόδραμα και την τραγωδία και τέλος μια προσήλωση στα έντονα και λαμπερά χρώματα -τα οποία συνήθως είναι το κόκκινο και το κίτρινο. Το χρώμα αποτελεί το σήμα κατατεθέν του σκηνοθέτη: στο έργο του Zhang Yimou χρησιμοποιείται ως ένα στοιχείο της αφήγησης, για να δώσει πληροφορίες, για να υπογραμμίσει μικρά ή σημαντικά γεγονότα της δραματικής πλοκής, για να προσδιορίσει τους χαρακτήρες, για να δημιουργήσει ατμόσφαιρα, ως ένα καθοριστικό στοιχείο για το ύφος της ταινίας.

Το έργο του χαρακτηρίζεται ως προς την θεματική του από την ποικιλομορφία -ερωτικό μελόδραμα (Ju Du), ιστορική ταινία (To Live), κωμωδία (Happy Times, 2002), ταινία με γκάνγκστερ (Shanghai Triad ), ταινία πολεμικών τεχνών (Hero, 2003) είναι κάποια από τα κινηματογραφικά είδη με τα οποία ασχολήθηκε. Ενώ το ίδιο συμβαίνει και ως προς το ύφος: στις εικόνες του διακρίνουμε τόσο μια αισθητική πολυμορφία όσο και διαφορές στον τόνο. Παρόλα αυτά το έργο του μπορεί να χωριστεί σε δύο σχετικά αυτόνομα τμήματα. Όπως σημειώνει η Mary Farquhar (www.Sensesofcinema.com): "Ο Zhang δηλώνει ότι πάντα διασκευάζει, σε ταινία, ιστορίες που του αρέσουν. Ύστερα αποφασίζει για το ευρύ στιλιστικό πλαίσιο (στο οποίο θα τοποθετηθούν ): είτε κάνει μια ταινία με τρόπο εξπρεσιονιστικό /συμβολικό (xieyi) όπως στην τριλογία, είτε με τρόπο ρεαλιστικό (xieshi) όπως στην The Story of Qiu Ju. Είναι καθαρό ότι συχνά επεξεργάζεται την εικόνα της ταινίας σ' αυτό το στάδιο. Στην παραδοσιακή ορολογία της ζωγραφικής αυτό αποκαλείται Liyi: η εικόνα -ιδέα που εμψυχώνει και δίνει συνοχή σ' ένα έργο. Οι εικόνες -ιδέες των καλύτερων ταινιών του περιλαμβάνουν το παλλόμενο κόκκινο του yang (ανδρισμός, γαμήλιες τελετές, αίμα φωτιά και κόκκινα φανάρια) στην τριλογία, τους σκοτεινούς τόνους στο docudrama The Storg of Qiu Ju, το μοτίβο του παίκτη του θεάτρου σκιών στο To Live, το φιλμ νουάρ στο Shanghai Triad και την τέχνη των ημερολογίων στο The Road Home".
Αξίζει επισήμανσης η άποψη του Zhang Yimou, για το πώς βλέπει ο ίδιος αυτήν την θεματική και αισθητική πολυμορφία που χαρακτηρίζει το έργο του. Σε συνέντευξή του στο Film Quarterly (Winter, 1999) δηλώνει: "Δεν θέλω τόσο σύντομα να κατασταλάξω ως προς το ύφος μου. Ωστόσο νομίζω ότι κάποιος δεν μπορεί να δραπετεύσει από τον εαυτό του, όσες αλλαγές και να κάνει. Αυτός μπορεί να είναι ο κανόνας, όμως δεν θέλω να "τακτοποιηθώ" τόσο γρήγορα, ούτε θέλω να εσκεμμένα να τυποποιηθώ. Θέλω να κάνω κάτι νέο. Αν η τελευταία μου ταινία δεν διαφέρει από την προηγούμενη, νομίζω ότι θα βαρεθώ. Η φρεσκάδα είναι μια αναγκαιότητα στην δημιουργία".
Είναι η σύνθεση του κάδρου (με αναφορές στην κινέζικη ζωγραφική), οι επιδράσεις από την κινεζική λογοτεχνία (όλες σχεδόν οι ταινίες βασίζονται σε λογοτεχνικά έργα), οι επιρροές από το κινέζικο κλασικό θέατρο (στην χρήση των χρωμάτων), η πολυμορφία και η στιλιστική ποικιλότητα που κάνουν τόσο οπτικά συναρπαστικό το έργο του Zhang Yimou, στα μάτια των δυτικών θεατών.

Δημήτρης Μπάμπας