(σχόλια για την ταινία School of Rock του Richard Linklater)

Ένας δάσκαλος βρίσκεται μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας ενός δημοτικού σχολείου αντιμέτωπος με μια ομάδα μαθητών. Η ερώτηση που τους απευθύνει μοιάζει ελάχιστα τυπική τόσο με την θέση του, όσο και με το κλίμα αυστηρότητας, που επικρατεί σ' αυτό το σχολείο: "Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας τραγουδιστές, τραγουδίστριες ή γκρουπ;". Έντρομος και με την έκπληξη ζωγραφισμένη στο πρόσωπο του ακούσει τις απαντήσεις: την Christina Aguilera και τον Puff Daddy. Αυτοί οι μαθητές που έχει μπροστά του βρίσκονται τόσο μακριά από τα προσωπικά του γούστα. Αδύναμος να αντισταθεί στον πειρασμό θα τους ρωτήσει αν ξέρουν τους Led Zeppelin, τον Jimmy Page ή τον Robert Plant. Καθώς η άγνοια ζωγραφίζεται στα παιδικά πρόσωπα ο δάσκαλος βιώνει για δεύτερη φορά την απογοήτευση: έχει μπροστά του μαθητές που χρειάζονται εντατική εκπαίδευση, όχι στα αυτονόητα και προφανή (μαθηματικά, γλώσσα κ.λπ.) αλλά στα βασικά, δηλαδή στο Rock.
(ΟΛΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΟΥΣ LED ZEPPELIN!)
Αφηγούμενη τις περιπέτειες ενός άνεργου μουσικού που για λόγους βιοπορισμού εργάζεται ως δάσκαλος, η ταινία School of Rock είναι μια κωμωδία γεμάτη αναφορές όχι μόνο στην rock μουσική (βλ. Led Zeppelin) αλλά και στην rock στάση ζωής, στο rock attitude. Το κωμικό της στηρίζεται πάνω στην διαφορά και την παρεξήγηση. Ένας αποτυχημένος rock μουσικός που τοποθετείται στην θέση ενός δασκάλου: εδώ υπάρχει μια αντίθεση που προκαλεί πληθώρα κωμικών στιγμιότυπων, καθώς ο ήρωας αρνείται να εκτελέσει με την δέουσα αυστηρότητα τα εκπαιδευτικά του καθήκοντα. Η "χύμα" και "χαλαρή" συμπεριφορά του έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την αυστηρότητα και την σοβαρότητα της θέσης του, και επιπλέον ο σεβασμός με τον οποίο αντιμετωπίζεται από τους μαθητές του ένα πρόσωπο που δεν διαθέτει τα εκπαιδευτικά εχέγγυα: εδώ βρίσκεται ο μηχανισμός που παράγει όλα τα κωμικά επεισόδια της ταινίας.
Όμως η ταινία είναι κάτι παραπάνω από μια καλή κωμωδία. Αυτός ο ροκ μουσικός που υποδύεται τον δάσκαλο και ο τρόπος που αντιμετωπίζει την εκπαίδευση, είναι κάτι που αξίζει ευρύτερου σχολιασμού. Δεν είναι μόνο η θέση που κατέχει που κάνει τους μαθητές του να τον παρακολουθούν με προσοχή και επιμέλεια. Καθώς ξεκινά να μιλά για την ροκ μουσική αυτό που είναι προφανές και τόσο εμφανές στους μαθητές του είναι το ανοικονόμητο πάθος του. Από αυτό γοητεύονται καταρχάς οι μαθητές, από την αντί-επαγγελματικότητα, από το πόσο "λίγο" δάσκαλος είναι.
Παράλληλα καθώς βυθίζεται μες στο κλειστό σύμπαν την διδασκαλίας, ο ήρωας αργά ή γρήγορα θα έρθει αντιμέτωπος με τις δύσκολες πλευρές της: ντροπαλά και εσωστρεφή παιδιά, οι ανασφάλειες και οι φοβίες που καθορίζουν συμπεριφορές. Εδώ μια rock μέθοδος διδασκαλίας, δηλαδή η διαρκής ενασχόληση με την rock μουσική, μπορεί να λειτουργήσει απελευθερωτικά. Απέναντι σε καταπιεστικούς μηχανισμούς, όπως είναι η εκπαιδευτική διαδικασία, το rock είναι η εναλλακτική λύση, ένας δρόμος τον οποίο ο καθένας μπορεί να βαδίσει. Έτσι η απελευθέρωση των μαθητών που γίνεται υπό την rock καθοδήγηση του ήρωα, είναι ίσως το ουσιαστικότερο σημείο της παράδοξης του εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Πέρα όμως από τα προηγούμενα, έναν πικρό σχόλιο είναι αναπόφευκτο. Η ταινία αυτή είναι η πρώτη στην θεματολογία της rock μουσικής που εισάγει αυτό το ανατρεπτικό είδος μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας. Αν και τόσο ο δάσκαλος όσο και οι μέθοδοι παραμένουν πάντα αντισυμβατικές και ανατρεπτικές (αρκεί να σκεφθούμε την αντίδραση των γονιών όταν ανακαλύπτουν το τι συμβαίνει) παρόλα αυτά η ίδια η εκπαιδευτική διαδικασία είναι τόσο ασύμβατη με το είδος της rock μουσικής. Ο γεμάτος με ονόματα από την ιστορία της rock, πίνακας διδασκαλίας είναι μια εικόνα που δεν ταιριάζει με την ουσία της μουσικής. Η rock μουσική δεν μαθαίνεται μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας, αλλά στους δρόμους και στις σκοτεινές αίθουσες. Καμιά μέθοδος διδασκαλίας δεν μπορεί να μεταφέρει την ένταση και το πάθος της και η γνώση της rock μουσικής δεν μπορεί παρά να είναι βιωματική. Έτσι η αρχική σκηνή της ταινίας με τους μαθητές να επιλέγουν τον Puff Daddy και την Christina Aguillera και τον δάσκαλό τους Led Zeppelin, δεν καταγράφει μόνο την άγνοια των μαθητών αλλά και μια απόσταση, ένα χάσμα γενεών. Οι νεαροί μαθητές είναι ανώριμοι να γνωρίσουν την γοητεία της ροκ μουσικής. Και η διδασκαλία της μέσα στην αίθουσα από ένα έστω και αντι-συμβατικό δάσκαλο δεν είναι παρά μια ψευδής εικόνα.
Το ροκ υπάρχει στους δρόμους.
Όταν το συναντάμε στις αίθουσες διδασκαλίας τότε έχουμε μια κωμωδία.

Δημήτρης Μπάμπας

School of Rock (ε.τ. Ένα σχολείο πολύ ροκ) (2003)
Σκηνοθεσία: Richard Linklater.
Σενάριο: Mike White.
Φωτογραφία: Rogier Stoffers.
Ηθοποιοί: Jack Black, Joan Cusack, Sarah Silverman, Mike White, Joey Gaydes, Kevin Clark.
Διάρκεια:108'