του Terry Gilliam
(οι δηλώσεις του σκηνοθέτη)

Μετά από πολύ καιρό ξαναέκανα storyboards. Γι' αυτό και το απόλαυσα τόσο πολύ. Για μένα ήταν σαν να επέστρεφα στις πρώτες μου δουλειές στις οποίες όλα τα storyboards γίνονταν από εμένα. Το να κάθεσαι και να ζωγραφίζεις σκηνές ήταν ένα ιδιαίτερα συναρπαστικό για μένα σκέλος της συγγραφής του σεναρίου. Γιατί με αυτό τον τρόπο το σενάριο μεταμορφώνεται, γίνεται κάτι διαφορετικό. Δεν χρειάζεται να το ξαναδιαβάσεις, απλά το ξαναγράφεις βασισμένος στις εικόνες. Και αυτό πιστέψτε με είναι πάρα πολύ δημιουργικό. Κατασκευάσαμε μοντέλα, χρησιμοποιήσαμε γραφικά... Όλα αυτά τα μιξάραμε και δημιουργήσαμε τον κόσμο μας, χωρίς κανείς να μπορεί να καταλάβει πώς ακριβώς έγινε αυτό. Είναι αν θέλετε και αυτό ένα μαγικό τρικ....

Ο σχεδιασμός του Φανταστικού Κόσμου ξεκίνησε από τα θεατράκια του Πόλοκ στο Λονδίνο. Όταν ήρθα πρώτη φορά εδώ, εντόπισα ένα μαγαζάκι που υπάρχει μέχρι σήμερα, που φτιάχνει μικρά βικτοριανά θέατρα-παιχνίδια από χαρτόνι, τα οποία ανέκαθεν με ενθουσίαζαν. Επισκέφθηκα λοιπόν το Παιδικό Μουσείο, γιατί ήξερα ότι είχαν πάρα πολλά αυθεντικά παλιά τέτοια θέατρα, τα οποία φωτογράφισα και τα ανασκεύασα με τη βοήθεια του Photoshop.

Τα σχέδια της πρόσοψης του Φανταστικού Κόσμου, προήλθαν από βιβλία με απόκρυφα και παγανιστικά σύμβολα. Πάντα μου άρεσαν. Δεν ξέρω τι σημαίνουν, αλλά είναι ωραία πηγή έμπνευσης. Άρχισα λοιπόν να τα συγκεντρώνω και να τα τοποθετώ στο θέατρο. Υπάρχουν φίδια, δαίμονες, δαιμονικά μάτια, πεντάλφες, διάφορα σύμβολα... Η μεσαιωνικές απεικονίσεις και εικονογραφήσεις είναι εξαιρετική σκανδάλη για τη φαντασία. Οι αλχημιστές προσπάθησαν να περιγράψουν τον κόσμο, το σύμπαν, να δώσουν μια οπτική και φιλοσοφική απεικόνισή τους. Η θέασή τους δεν μοιάζει καθόλου με τη σύγχρονη πραγματικότητα και ανέκαθεν κέντριζε πολύ περισσότερο το πνεύμα και τη φαντασία μου απ' ό,τι η σύγχρονη οπτική μας επί της πραγματικότητας.

Τώρα που τα γυρίσματα έχουν ολοκληρωθεί, ξέρω περί τίνος πρόκειται η ταινία. Πολύ καλύτερα από το διάστημα που γράφαμε το σενάριο με τον Τσαρλς (Charles McKeown). Πολλές φορές νιώθω ότι κάνω μια ταινία για να καταλάβω περί τίνος πρόκειται! Ξέραμε ότι είχαμε δύο αντίπαλες δυνάμεις – έναν τύπο που θα μπορούσε να είναι ο Διάβολος και έναν που θα μπορούσε να είναι ο Θεός, χωρίς όμως να είναι. Είναι πιο κάτω από αυτό. Εμείς απλά διαμορφώσαμε αυτό που ο καθένας είχε να προσφέρει στον κόσμο. Ο Παρνάσους προσφέρει την ευκαιρία να διευρύνεις τη φαντασία σου, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι η ίδια η εμπειρία θα είναι ευχάριστη. Και φροντίσαμε όλες οι επιλογές που προσφέρει ο Παρνάσους να έχουν κάποια σημασία. Αν κάνεις τη σωστή επιλογή τότε ίσως καταφέρεις να κατακτήσεις τη διαφώτιση. Το ταξίδι όμως είναι πάντα δύσκολο. Ο εύκολος δρόμος είναι άρρηκτα δεμένος με τον Κ. Νικ. Κατά τη διάρκεια της συγγραφής του σεναρίου, αλλάξαμε χίλιες φορές αυτά που πουλούσε ο Κ. Νικ. Στην τελική εκδοχή, πουλάει την ιδέα του φόβου, της ανασφάλειας. Παίζει με τις αδυναμίες του άλλου τη στιγμή που ο Παρνάσους παίζει με την ιδέα ότι κάποιοι άνθρωποι είναι αρκετά δυνατοί κι έχουν το σθένος να ρισκάρουν.

Ο Τόνι λέει χαρακτηριστικά για τον Παρνάσους, 'αν έχει τη δύναμη να ελέγξει το μυαλό των ανθρώπων, γιατί δεν κυβερνάει τον κόσμο;' Ο Αντόν λοιπόν του απαντά με μια ατάκα που ανέκαθεν μου άρεσε πολύ: 'Δεν θέλει να κυβερνήσει τον κόσμο – θέλει να αυτοκυβερνηθεί ο κόσμος.' Το θέμα είναι η ανάληψη ευθυνών. Είναι σημαντικό να σπέρνεις τέτοιες ιδέες.

Ο Κρίστοφερ Πλάμερ (Christopher Plummer) ήταν ο πρώτος ηθοποιός που επιλέξαμε, νομίζω. Είναι εκπληκτικός ηθοποιός. Είναι θεατρικός και είναι μεγάλος αστέρας του κινηματογράφου. Με την Αμάντα Πλάμερ, την κόρη του, συνεργαστήκαμε στο 'The Fisher King' και συνειδητοποίησα ότι η σχέση του Κρίστοφερ με την κόρη του είναι μοναδική. Το συναρπαστικό είναι ότι η θεατρική προϋπηρεσία του εξυπηρέτησε απόλυτα τις ανάγκες του ρόλου – όπως επίσης, η διαρκής του προσπάθεια να προσθέτει ένα ιδιαίτερο χιούμορ στον χαρακτήρα σε κάθε σκηνή.

Ένας Δανός animator προσπαθούσε να έρθει σε επαφή με τον Τομ Γουέιτς (Tom Waits)(τον οποίο θεωρώ έναν από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς ποιητές μιούζικαλ) και μου ζήτησε να στείλω στον Τομ ένα σενάριό του, το οποίο και έκανα. Ήταν η πρώτη φορά που επικοινωνούσα με τον Τομ μετά από πολλά χρόνια. Αφού απέρριψε την πρόταση του φίλου μου, με ρώτησε 'μήπως έχεις εσύ τίποτα για μένα;' Του είπα 'υπάρχει ένας πολύ ενδιαφέρον ρόλος στη νέα μου ταινία...' Αυτό ήταν. Δεν χρειάστηκε τίποτε περισσότερο. Του είπα ότι έχω έναν ρόλο και αμέσως μου είπε 'δέχομαι'. Πριν καν διαβάσει το σενάριο.

[Λόγω του θανάτου του Χιθ Λέτζερ (Heath Ledger) (στις 22 Ιανουαρίου του 2008)] Είπα ότι δεν ήξερα πώς θα μπορούσα να συνεχίσω την ταινία. Ήμουν εξαιρετικά στενοχωρημένος για να προσπαθήσω να βρω μια λύση. Όλοι όμως μου έλεγαν ότι έπρεπε να συνεχίσουμε και ότι η ταινία έπρεπε να γίνει. Όλοι με ενθάρρυναν και μου έδιναν ιδέες. Η λύση του μαγικού καθρέφτη ήταν προφανής και τις περισσότερες σκηνές του Χιθ από αυτή την πλευρά του καθρέφτη τις είχαμε ολοκληρώσει. Το ερώτημα ήταν αν θα βρισκόταν ηθοποιός να αναλάβει τον ρόλο. Εξ αρχής σκεφτόμουν ότι δεν θα χρειαζόμασταν έναν μόνο ηθοποιό. Θα ήταν μεγάλο το βάρος. Έπρεπε αν μπορούσαμε να βρούμε περισσότερους. Η διαμόρφωση του σεναρίου έγινε σχετικά γρήγορα. Χρειάστηκα μόνο μερικές μέρες για να βρω μια πειστική λύση και ευτυχώς για όλους μας, δεν στερούμασταν ιδεών. Ούτε καλών ούτε κακών.

Χρειάστηκε να ξαναγράψουμε μόνο ένα μικρό μέρος του σεναρίου. Περισσότερο αναγκαστήκαμε να αλλάξουμε σειρά σε σκηνές που είχε προγραμματιστεί να εμφανίζεται ο Χιθ και να χρησιμοποιήσουμε κινηματογραφικά τρικ και σωσίες του. Η απώλεια του Χιθ δημιούργησε μια κατάσταση που απαιτούσε έξυπνες λύσεις. Λύσεις που με ανάγκασαν να κάνω πράγματα που δεν είχα αρχικά πρόθεση να κάνω. Για παράδειγμα, αλλάξαμε τον ρόλο του Μάρτιν του μεθύστακα στην αρχή της ταινίας, ώστε να τον ενσαρκώσουν δύο ηθοποιοί. Αυτό ουσιαστικά πιστοποιούσε ότι όποιος πήγαινε από την άλλη πλευρά του καθρέφτη άλλαζε. Μετά άρχισα να τηλεφωνώ σε φίλους και ανθρώπους που είχαν στενή σχέση με τον Χιθ.

Κάπως έτσι, οι τρεις ήρωές μου, ο Τζόνι Ντεπ (Johnny Depp), ο Κόλιν Φάρελ (Colin Farrell) και ο Τζουντ Λο (Jude Law) ήρθαν στο Βανκούβερ για να ενσαρκώσουν τις διαφορετικές πτυχές του Τόνι, του χαρακτήρα που αρχικά ενσάρκωνε ο Χιθ Λέτζερ. Η προθυμία τους να βοηθήσουν να σωθεί τόσο η ταινία όσο και η τελευταία ερμηνεία του Χιθ ήταν μια εξαιρετική πράξη γενναιοδωρίας και αγάπης. Ήταν μια όμορφη και σπάνια στιγμή για τον χώρο μας και χάρη στη δική τους συμμετοχή, η ταινία αυτή έγινε ακόμη πιο ξεχωριστή, πιο συναρπαστική, πιο αστεία. Με δυο λέξεις; Πιο μαγική.

Έπρεπε να κάνουμε ένα τεράστιο άλμα για να ξεπεράσουμε τα προβλήματα που προέκυψαν λόγω του αιφνίδιου θανάτου του Χιθ. Χάρη όμως στον Παρνάσους και τον Φανταστικό Κόσμο του, έχουμε έναν μαγικό καθρέφτη που όταν τον περνάς, τα πράγματα είναι διαφορετικά, αλλάζουν, γίνονται πιο εξωπραγματικά και πιο θαυμαστά. Έτσι κάναμε το άλμα. Κάθε φορά που ο Τόνι περνάει από την άλλη πλευρά του καθρέφτη, μεταμορφώνεται και σε μια άλλη πτυχή του χαρακτήρα του που παίρνει ζωή από διαφορετικό ηθοποιό. Ήταν απόλαυση να βλέπεις τον Τζόνι, τον Κόλιν και τον Τζουντ να δίνουν την δική τους πνοή στον ρόλο. Ο Τόνι τελικά είναι ένας πολύπλευρος και ιδιαίτερος χαρακτήρας και πιστεύω ότι το κοινό θα περάσει πάρα πολύ καλά.

Αναγκαστικά, το πρόγραμμα της παραγωγής τινάχτηκε στον αέρα. Τα γυρίσματα έγιναν μια εναλλαγή γρήγορων αλλαγών και γρίφων. Πολλές φορές αναγκαστήκαμε να αναδιοργανώσουμε το πρόγραμμα παράλληλα με το γύρισμα προσπαθώντας να καλύψουμε τις ανάγκες. Και σαν να μην έφτανε το στρες που είχαμε ήδη, ο Μπιλ Βινς (William Vince, παραγωγός της ταινίας) ήταν άρρωστος με καρκίνο. Με κάποιο μαγικό τρόπο όμως, τα καταφέραμε. Όλοι επέδειξαν τρομερή δύναμη, θετικότητα και σθένος παρά τις τρομερές αντιξοότητες και ξαφνικά τα γυρίσματα είχαν τελειώσει. Δεν ξέρω πώς, αλλά τα καταφέραμε. Ήταν μια εντελώς διαφορετική ταινία απ' αυτή που είχαμε ξεκινήσει να κάνουμε. Είναι παράξενο, αλλά οι λύσεις που ουσιαστικά μας επιβλήθηκαν λόγω συνθηκών μας οδήγησαν σε μια καλύτερη ταινία. Η διαρκής πίεση που νιώθαμε όλοι μας ήταν να βγει μια ταινία που θα ήταν αντάξια της τελευταίας ερμηνείας του Χιθ.

Νιώθαμε ότι ο Χιθ ήταν μαζί μας μέχρι το τέλος. Η ενέργειά του, το ταλέντο του, οι ιδέες του... Ο τραγικός θάνατός του και οι δημιουργικές αποφάσεις που προέκυψαν ως αποτέλεσμα αυτού... είναι οι λόγοι που καθιστούν αυτή την ταινία μια ταινία από τον Χιθ Λέτζερ και τους φίλους του.

(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή)