του Steven Spielberg
Βιογραφική ταινία πoυ εστιάζει στο πρόσωπο του εμβληματικότερου ρεπουμπλικάνου αμερικάνου προέδρου, η ταινία παράλληλα είναι και μια απεικόνιση των παρασκηνίων της εξουσίας και της πολιτικής.
Κορυφαίος εκπρόσωπος της ψυχαγωγικής- μελοδραματικής τάσης του χολιγουντιανού σινεμά, ο Steven Spielberg συχνά έθετε στο κέντρο της θεματικής του «σοβαρά» θέματα -Schindler's List, The Color Purple, Empire of the Sun, Amistad. Εδώ σχεδιάζει ένα πορτραίτο του Abraham Lincoln, εστιάζοντας στους τελευταίους και καθοριστικούς για την πολιτική εξέλιξη των ΗΠΑ, μήνες της ζωής του. Αφετηρία της ταινίας το 1865, είναι ένα σημαδιακό έτος για τις ΗΠΑ: η χρονολογία που δολοφονήθηκε o Abraham Lincoln, αλλά και η χρονολογία του πολιτικού και στρατιωτικού του θριάμβου του -της νίκης των Βορείων στον εμφύλιο και της συνταγματικής κατάργησης της δουλείας. Η αφήγηση επικεντρώνεται στις πολιτικές κινήσεις του Lincoln, για να υπερψηφισθεί η 13η τροπολογία του αμερικάνικου συντάγματος, που προέβλεπε την κατάργηση της δουλείας, πριν το νικηφόρο τέλος του εμφυλίου πολέμου. Απέναντι σ’ ένα εχθρικό, ασταθές και ευμετάβλητο πολιτικό τοπίο, ότι έχει σημασία είναι οι κινήσεις και ο τακτικισμός…
Με εξαρχής πρόθεση να σεβαστεί την προϋπάρχουσα "θεσμική" αγιοποίηση και ηρωποίηση του Lincoln, η σκηνοθεσία του Steven Spielberg βρέθηκε αντιμέτωπη μ’ ένα πρόβλημα: την πολιτική και τη σκηνοθετική της διαχείριση. Διαδραματιζόμενη, κατά ένα πολύ μεγάλο μέρος, στο ημίφως, εγκλωβισμένη σε εσωτερικούς χώρους και επικεντρωμένη κυρίως στους διάλογους και σχεδόν καθόλου στη δράση –δηλαδή στα οπτικά στοιχεία-, η ταινία μοιάζει ως μια εξαίρεση στη φιλμογραφία του σκηνοθέτη. Σ’ αυτήν ο Steven Spielberg επιχειρεί να δραματοποιήσει κάτι εξαιρετικά δύσκολο: τις -αφόρητα βαρετές- κοινοβουλευτικές διαδικασίες, την «καμαρίλα της πολιτικής» και τις συχνά απωθητικές περιπλοκές της. Ότι διασώζει την ταινία, στο επίπεδο της δραματικής πλοκής, είναι ο σκοπός -δηλαδή η κατάργηση της δουλείας- και όχι τα μέσα.
Απέναντι σε μια τέτοια «εσώκλειστη» δραματική πλοκή –απ’ όπου απουσιάζουν νύξεις για το ευρύτερο κοινωνικό τοπίο- η μόνη κίνηση είναι η σχεδίαση των πορτραίτων των κεντρικών χαρακτήρων και η στιβαρή υποκριτική υποστήριξή τους από τους ηθοποιούς, τόσο των περιφερειακών χαρακτήρων -της συζύγου του Lincoln Mary Todd (Sally Field), του υπουργού εξωτερικών William H. Seward (David Strathairn), του ρεπουμπλικάνου πολιτικού Thaddeus Stevens (Tommy Lee Jones), του λομπίστα William N. Bilbo (James Spader) και της πρώην σκλάβας Elizabeth Keckley (Gloria Reuben)- όσο κυρίως του Lincoln (στο ρόλο ο Daniel Day-Lewis). Είναι ακριβώς αυτή η ενσάρκωση (δηλαδή η προσωποποίηση) των διαφόρων πολιτικών τάσεων και πρακτικών, που δίνει κάποιο νόημα στην ταινία (και στον πολιτικό της λόγο).
Πέρα όμως από τα προηγούμενα, η ταινία, αναπόφευκτα, -μέσα από την ειλικρίνεια και την αφέλεια των προθέσεων της- ανοίγει και ένα διάλογο και με το σήμερα, θέτοντας στο κέντρο την πολιτική, το πως αυτή ασκείται αλλά και τις αναλλοίωτες από το χρόνο πρακτικές της αμερικάνικης (και όχι μόνο) πολιτικής σκηνής: δηλαδή το lobbying και τις παρεκτροπές του.
Δημήτρης Μπάμπας
