του Terrence Malick

Ένας άντρας γύρω στα σαράντα, σκλάβος και προσκυνητής της λαμπερής βιομηχανίας του Χόλυγουντ, περιφέρει το κουρασμένο του σώμα σε τόπους υπαρκτούς και ονειρικούς, αναζητώντας τον πραγματικό του εαυτό αλλά και το νόημα της ζωής. Μετέωρος και χωρίς στόχους, ένας περιπλανώμενος υπνοβάτης, βλέπει τη ζωή του ως θεατής, μέσα από σταθμούς που τον σημάδεψαν. Στο Knight of Cups μέσα από ένα εκρηκτικό κολάζ εικόνων, μουσικών συνθέσεων και στοχαστικών μονολόγων ενός αθέατου αφηγητή, παρακολουθούμε το υπνωτικό ταξίδι μιας άσωτης, βασανισμένης ψυχής σε έναν ηδονιστικό κόσμο, κενό νοήματος.
Μια αλληγορία διατρέχει την έβδομη κατά σειρά ταινία του Terrence Malick. Στην αρχή της ταινίας η εκτός κάδρου φωνή του αφηγητή διηγείται την ιστορία ενός ιππότη που ψάχνει σε ξένους τόπους ένα πολύτιμο μαργαριτάρι. Καταλήγει όμως σε έναν κόσμο γεμάτο πειρασμούς, πίνει από το νερό της λησμονιάς και ξεχνάει την προηγούμενή του ζωή και τον προορισμό του. Έτσι και ο κεντρικός χαρακτήρας (ερμηνεύεται εξαιρετικά από τον Christian Bale), που στην ταινία παραλληλίζεται με τον απρόβλεπτο βαλέ κούπα των Ταρώ, τριγυρνά νωχελικά από σκηνή σε σκηνή κι άλλοτε επιδίδεται σε ένα αισθησιακό κυνήγι εμπειριών, άλλοτε αποτραβιέται σε έναν κόσμο διαλογισμού και απόλυτης μοναξιάς. Η διαρκής αυτή αναζήτηση αλλά και η αίσθηση ενός ακραίου διχασμού είναι πολύ έντονη σε όλη την ταινία. Το μετέωρο και το ανικανοποίητο συνιστούν την πηγή δυστυχίας του ήρωα.
Ο Malick, διατηρώντας τη φόρμα και το γνωστό φιλοσοφικό του ύφος επιστρέφει με μια πιο προσιτή ταινία στην οποία προβάλλεται εντονότερα η ανθρώπινη απόγνωση μέσα στο σύγχρονο κόσμο. Χωρίς να εγκαταλείπει τα προσφιλή θέματα της φύσης και του κοσμικού σύμπαντος στρέφεται τώρα σε ένα πεδίο πολύ πιο γήινο και πληθωρικό, που αποδίδεται με φελινική σχεδόν υπερβολή. Η Καλιφόρνια, ο επίγειος παράδεισος και το Λος Άντζελες, εκεί όπου καταλήγουν οι έκπτωτοι άγγελοι, είναι το σκηνικό στο οποίο κινείται η κάμερα του Lubetzki, διευθυντή φωτογραφίας στις τελευταίες του ταινίες. Ρέουσες εικόνες, γρήγοροι ρυθμοί, μια συνεχής κίνηση της κάμερας σε μια διαδοχή επεισοδίων- θραυσμάτων, όπως ακριβώς και η ζωή του ήρωα. Ένα πολύχρωμο τσίρκο φιλαρέσκειας, μια μοντέρνα αυλή των θαυμάτων, εκεί όπου όλα είναι δυνατά και τίποτα δεν ολοκληρώνεται. Οι φλυαρίες των πλουσίων, οι ψίθυροι, οι σαγηνευτικές υπάρξεις, ο λήθαργος της γλυκιάς ζωής. Και η αβάσταχτη κοινοτοπία της. Ο απόηχος της «Μεγάλης Ομορφιάς» του Paolo Sorrentino είναι εδώ αισθητός. Από την άλλη η κάμερα στρέφεται στα άδεια κινηματογραφικά στούντιο και στους έρημους δρόμους, τους εγκαταλελειμμένους από ανθρώπους. Ο Malick προβάλλει αριστοτεχνικά και με γεωμετρική ακρίβεια τις αυστηρές αρχιτεκτονικές δομές ενός μοντέρνου κόσμου, ψυχρού και μινιμαλιστικού. Ο οποίος στερείται περιεχομένου, όπως το άδειο διαμέρισμα αλλά και η ίδια η ζωή του ήρωα.
Από έναν τέτοιο απατηλό μη-τόπο, όπου ο χρόνος έχει παγώσει και υπάρχουν μόνο οι στιγμές, σαν κύκλοι που διαρκώς επαναλαμβάνονται, ο ήρωας συχνά δραπετεύει για να βρεθεί στη μέση μιας άνυδρης ερήμου ή στις ακτές ενός ωκεανού. Με το βλέμμα κενό περιφέρει την ανία ενός κατεξοχήν μελαγχολικού αποζητώντας ενίοτε την απομόνωση ή την επαφή με το υγρό στοιχείο. Σαν η αλήθεια των πραγμάτων -ή ίσως η χαμένη ευτυχία- να βρίσκεται μέσα στο νερό και να προσπαθεί απεγνωσμένα να την πιάσει, βουτώντας σ’ αυτό.
Σε αυτή την ονειρική διαδρομή, όπου μνήμες από την παιδική ηλικία μπερδεύονται με τραυματικές εμπειρίες από την ενήλικη οικογενειακή ζωή, ο ήρωας αναπολεί κυρίως τις γυναίκες που πέρασαν από τη ζωή του. Και είναι οι στιγμές αυτές από τις ωραιότερες της ταινίας, γιατί κινηματογραφούν τη θηλυκότητα σε όλο της το μεγαλείο. Οι γυναίκες αυτές αν και κλεισμένες σε ρόλους αρχετυπικούς, -η κάθε μια αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό ιδεώδες- επιβεβαιώνουν έντονα τη συγκεχυμένη ψυχοσύνθεση του ήρωα. Μέσα από δυναμικές ευρυγώνιες λήψεις ο ήρωας περνάει από τη μια γυναίκα στην άλλη, εγκαταλείποντας μόνο προσωρινά την παθητικότητά του. Ασφάλεια, έρωτας, ηδονή, έμπνευση, αλλά ποτέ όλα αυτά μαζί. Ουτοπική αναζήτηση μιας αγάπης στην οποία φοβάται να παραδοθεί και η μελαγχολική επίγευσή της.
Στο Knight of Cups o κινηματογράφος του Malick μεταμορφώνει το κοινότυπο θέμα της απώλειας ταυτότητας σε έναν κόσμο ψευδαισθήσεων σε μια ποιητική οδύσσεια. Αναμνήσεις, επιθυμίες, όνειρα, συνειρμοί οπτικοποιούνται και ηχοποιούνται, σπάζοντας τους φραγμούς της κινηματογραφικής αφήγησης. Και μπορεί τα ερωτήματα που θέτει να μένουν αναπάντητα, επιφυλάσσει ωστόσο στο θεατή πολλές μικρές στιγμές αποκάλυψης, βυθίζοντας τον στον ευμετάβλητο, μαγικό κόσμο της ανθρώπινης συνείδησης.

της Καλλιόπης Πουτούρογλου [ Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]