(Αγάπη και φιλία)
του Whit Stillman

Βασισμένο στο άγνωστο στο ευρύ κοινό επιστολογραφικό μυθιστόρημα Lady Susan της Jane Austen, η ταινία του παραγνωρισμένου ανεξάρτητου αμερικάνου δημιουργού είναι ακόμα ένα οξύ και διεισδυτικό βλέμμα σ’ ένα κλειστό κόσμο: σ’ αυτήν την ταινία είναι το αριστοκρατικό σύμπαν της Βρετανίας , τα τέλη του 18ου αιώνα.
Κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης είναι μια νεαρή χήρα και μητέρα, η Λαίδη Susan Vernon (στο ρόλο η Kate Beckinsale). Χωρίς σημαντικούς οικονομικούς πόρους, η Λαίδη Vernon επαφίεται στην καλοσύνη και τη φιλοξενία των αριστοκρατών συγγενών της. Επιπλέον της εφόδιο στον αγώνα για την επιβίωση της είναι η γοητεία της και η εμπειρία στις ερωτικές υποθέσεις: η Λαίδη Vernon προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τα προηγούμενα για να εξασφαλίσει το μέλλον της, συναισθηματικό αλλά και υλικό. Επιπλέον του εαυτού της, η νεαρή χήρα έχει να σκεφτεί και το μέλλον της έφηβης κόρης Frederica που βρίσκεται έγκλειστη σ’ ένα οικοτροφείο: μόνη λύση ένας πλούσιος γάμος.
Η κεντρική θεματική της ταινίας είναι σύμφωνη με το σκηνοθετικό παρελθόν - Metropolitan, Barcelona, The Last Days of Disco: ο κόσμος των συναναστροφών (ερωτικών και φιλικών), των συναισθημάτων, τα παιχνίδια του έρωτα (και οι πόνοι του). Όμως εδώ το περιβάλλον καθορίζεται από τον τόπο (και τη συγγραφέα, δηλαδή την Jane Austen): βρισκόμαστε στη αυτοκρατορική Μεγάλη Βρετανία και είναι το κοινωνικό καθεστώς που επιβάλλεται στα πρόσωπα. Ταξικές και οικονομικές διαφορές, τα ασφυκτικά πρωτόκολλα συμπεριφορών και σχέσεων στο κλειστό σύμπαν της αριστοκρατίας: τα πρόσωπα ασφυκτιούν μέσα σ’ αυτά πλαίσια, ο ερωτικός πόθος με δυσκολία εκφράζεται. Συμπάθειες και αντιπάθειες, οι δυναμικές του έρωτα, οι δραματουργίες του φλερτ και των ερωτικών σχέσεων, οι υποκριτικές των διαπροσωπικών σχέσεων: αυτά εντάσσει στο κέντρο ο σκηνοθέτης. Και πέρα από αυτά υπάρχει πάντα ό,τι υπάρχει πίσω: η χειραγώγηση των συναισθημάτων και ο αληθινός έρωτας.
Αν κάτι διακρίνει την ταινία είναι η ολική αισθητική που ο σκηνοθέτης επιβάλλει. Δεν είναι μόνο οι χώροι –εσωτερικό αριστοκρατικών αρχοντικών της Μεγάλης Βρετανίας- και οι τόποι –η βρετανική ύπαιθρο-, ή τα κουστούμια: αυτά είναι όλα αναμενόμενα σε μια ταινία εποχής. Είναι η γραμματοσειρά των τίτλων, η μουσική της εποχής, η συνολική αίσθηση που αναδύει η ταινία, απόρροια του κλασικισμού στο σκηνοθετικό ύφος. Δίνοντας έμφαση στο λόγο –τα αγγλικά των διαλόγων ακούγονται τόσο κλασικά-, ο Whit Stillman κινηματογραφεί τα πρόσωπα, τις συναντήσεις, τις συναναστροφές και τους χώρους με την ευγένεια και τις αρμονίες που επιβάλλει ο κλασικισμός του ύφους του…

Δημήτρης Μπάμπας