του Todd Field
(γράφει ο Σωτήρης Ζήκος)

Σε αυτήν την (σχεδόν επική) ταινία η Κέιτ Μπλάνσετ ενσαρκώνει έναν σχεδόν απόλυτα (αντίφαση στους όρους!) δυναμικό χαρακτήρα, ηγετικό και επιβλητικό στο κάθε τι που πράττει και λέγει, έναν χαρακτήρα με ισχυρό ονοματεπώνυμο στο δημόσιο βίο, όπου επικυριαρχεί το επώνυμο και που αποτελεί αυτός ο ίδιος ο χαρακτήρας το βασικό θέμα της ταινίας, εξού και ο τίτλος της. Όχι Lydia (όπως Jasmine, στην ταινία του Γούντι Άλεν, που της χάρισε το όσκαρ) ούτε Lydia Tár, αλλά Tár ... όπως λέμε Bernstein ή Mahler! Διότι ο Bernstein ή ο Mahler είναι ένας, όπως και η Tár είναι μία και μοναδική! Εξάλλου και το νέο βιβλίο της που ετοιμάζεται να εκδοθεί έχει τον τίτλο “Tár on Tár”! Και είναι αρκετά περίπλοκο το να ερμηνεύεις έναν τέτοιον “δύσκολο” χαρακτήρα που μέσα από την αφ' υψηλού απολυτότητά του παραμένει απόμακρος ή /και αντιπαθής για τον θεατή.
Δραματουργικά πρόκειται για μια προσωπικότητα που έχει εκπαιδευτεί (κυρίως αυτοεκπαιδευτεί) όταν βρεθεί ενώπιον κοινού: δίνοντας μια συνέντευξη με τον Adam Gopnik στο The New Yorker Festival με την παρουσία κοινού θαυμαστών, κάνοντας ένα masterclass στο Juilliard School, διευθύνοντας από το πόντιουμ μια πρόβα ορχήστρας ή και μια live συναυλία, συμμετέχοντας σε ένα meeting συνεργατών... να επιδεικνύει και έτσι ν' αποδεικνύει την αυθεντία της στα μουσικά πράγματα εν συνόλω, τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη, για να διατηρεί το υψηλό στάτους που απαιτεί αυτός ο ρόλος -από τότε που τον κατείχαν μόνο “μεγάλοι άντρες” αρχιμουσικοί. Προετοιμαζόμενη, με πρόβες προσωπικές από πάντα και κάθε φορά από τα παρασκήνια, γι' αυτό το ρόλο. Και όπου το μόνο πρόσωπο στο οποίο φέρεται ανεπιτήδευτα και χωρίς κανένα δόλο, που απεκδύεται αυτό το ρόλο για λίγο (σε κάποιες δικές τους στιγμές) είναι η μικρή της κόρη.

Από τους διαλόγους της ταινίας:
- Lydia μπορούμε να μιλήσουμε περί μουσικής απόδοσης; Επειδή πιστεύω πως ακόμη κάποιοι βλέπουν τον Μαέστρο ως ένα είδος ανθρώπινου μετρονόμου.
- Αυτό εν μέρει είναι σωστό... Το να κρατάς τον χρόνο όμως δεν είναι μικρό πράγμα.
- Υποθέτω πως κάνεις περισσότερα από αυτό.
- Σίγουρα, το ελπίζω. Ο χρόνος είναι όμως το ζητούμενο. Ο χρόνος παίζει σημαντικό ρόλο στην απόδοση ενός μουσικού έργου. Δεν μπορείς να ξεκινήσεις χωρίς εμένα. Εγώ βάζω μπροστά το ρολόι. Το αριστερό μου χέρι κινείται αλλά το δεξί, το δεύτερο, μετράει το χρόνο και η μουσική συνεχίζει. Αντίθετα όμως με το ρολόι, το δεύτερο χέρι ενίοτε σταματά, που σημαίνει πως κι ο χρόνος σταματά. Καλλιεργείται η ψευδαίσθηση πως “μιλώ” με την ορχηστρα σε πραγματικό χρόνο επιλέγοντας την κατάλληλη στιγμή για να συνεχίσει να παίζει, ή να ξεκινήσει από την αρχή, ή να αγνοήσουμε παντελώς το χρόνο. Στην πραγματικότητα, από την αρχή κιόλας, ξέρω ακριβώς πού βρισκόμαστε χρονικά... και πότε ακριβώς όλοι, θα φτάσουμε στον προορισμό ταυτόχρονα. Η πραγματική δουλειά, κατ' εμέ, γίνεται στην πρόβα. Ποτέ, μα ποτέ στην παράσταση.

Η ιστορία αυτής της ταινίας μοιάζει να έχει κάποιες -βασικές, θα έλεγα- εκλεκτικές συγγένειες με τις ιστορίες, τις πορείες και τα πρόσωπα στα μυθιστορήματα του Μισέλ Ουελμπέκ... αν και δεν υπάρχει πουθενά κάποια τέτοια αναφορά. Υπάρχει όμως, νομίζω, ένα βασικό μοτίβο “εισόδου” και ενδελεχούς διερεύνησης ενός κοινωνικού πεδίου μέσα από έναν κεντρικό και “εκκεντρικό”χαρακτήρα, όπως είναι εδώ ο κόσμος των μεγάλων συμφωνικών ορχηστρών και των μαέστρων τους, με κεντρικό χαρακτήρα μια εξαιρετικά πολυτάλαντη και δυναμική γυναίκα, την παγκόσμιας κλάσης μαέστρο Lydia Tár... όπου ακλουθεί και η διαδικασία μιας αναπόδραστης εσωτερικής φθοράς τόσο στην καριέρα και τον ιδιωτικό βίο αυτού του εμβληματικού χαρακτήρα, όσο και του “κόσμου” που εκπροσωπεί! Σαν το (επερχόμενο) τέλος μιας εποχής... των περασμένων μεγαλείων του κόσμου της συμφωνικής μουσικής!

Tár (2022)
σε σενάριο και σκηνοθεσία του Todd Field
και πρωταγωνίστρια την Cate Blanchett