（για την ταινία Habla con ella του Pedro Almodóvar）
Η γυναίκα μοιάζει παραδομένη στις άγνωστες βουλές ενός άνδρα. Με τα μάτια κλειστά, βυθισμένη σ' ένα ύπνο που δεν έχει τέλος, με το σώμα χαλαρό να δέχεται τις περιποιήσεις των ανδρικών χεριών, αυτή η νεαρή χορεύτρια δεν έχει συνείδηση της πραγματικότητας: βρίσκεται σε κώμα. Είναι οι φροντίδες του άνδρα που δείχνουν παράταιρες, είναι ο τόνος της φωνής και ο συναισθηματισμός του -μάταιος και χωρίς ανταπόκριση-, που εντυπωσιάζουν. Σ' αυτή την σκηνή της ταινίας του Pedro Almodóvar, Habla con ella, η γυναίκα δεν είναι ένα πρόσωπο που δρα: υπάρχει μόνο ως μια σωματική παρουσία. Βρίσκεται στην απόλυτη διάθεση ενός άνδρα. Είναι στην κυριολεξία το αντικείμενο του ερωτικού πόθου.
Αυτή η σκηνή μοιάζει παράταιρη, αν ενταχθεί μέσα στο συνολικό έργο το σκηνοθέτη. Δυνατές γυναίκες, γυναίκες που κρατούν την τύχη στα χέρια τους, γυναίκες που παρ' όλες τις αντιξοότητες της ζωής επιβιώνουν: αυτός είναι ο κανόνας στο έργο του Pedro Almodóvar. Όμως μ' αυτή την ταινία, μία αλλαγή κατεύθυνσης συμβαίνει στην πορεία του Ισπανού σκηνοθέτη: εισβάλλει τελείως απρόοπτα στις επικράτειες του (ετεροφυλόφιλου) άνδρα, θέτει στο κέντρο της ταινίας τον συναισθηματικό του κόσμο.
Ταινία μετάβασης προς ένα ανδρικό κόσμο, το Habla con ella διατηρεί ανεξίτηλα τα σημάδια από το παρελθόν του σκηνοθέτη. Τα κεντρικά πρόσωπα -ο συγγραφέας ταξιδιωτικών οδηγών και ο νοσοκόμος- προσδιορίζονται από την δύναμη της επιθυμίας. Είναι το ερωτικό τους βλέμμα που σκηνοθετεί την ταινία, που σκιαγραφεί ως πρόσωπα τις δύο γυναίκες. Υπάρχουν αυτές μέσα στην αφήγηση ως δύο σώματα πάνω στα οποία προβάλλονται οι ανδρικές φαντασιώσεις. Αδύναμες να κινηθούν, καθηλωμένες στο κρεβάτι του νοσοκομείου, βουβά πρόσωπα στην σκηνή του ερωτικού πόθου, η χορεύτρια και η ταυρομάχος, κατέχουν μέσα στην δραματική πλοκή μια ιδιάζουσα θέση.
Καθώς βρισκόμαστε μέσα σ' ένα ανδρικό κόσμο οι δύο γυναίκες επέχουν θέση ενός καταλύτη: Η παρουσία τους, συμβολική κατά ένα μεγάλο μέρος, προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις. Καταρχάς στην περίπτωση του συγγραφέα τον οδηγεί άμεσα στην συνειδητοποίηση του συναισθηματικού του τοπίου: η σκηνή που συναντά του πρώην εραστή της αγαπημένης του στο νοσοκομείο είναι μία στιγμή αποκάλυψης. Αντιλαμβάνεται ότι η αδυναμία του "να μιλήσει" στην ερωμένη του προέκυπτε από ένα γεγονός που μάλλον παρέβλεπε: ο έρωτας τους ήταν μονόδρομος, καθώς η νεαρή ταυρομάχος παρέμεινε σταθερά προσηλωμένη προ τον πρώην αγαπημένο. Τότε ο συγγραφέας θα αντιληφθεί ότι ζει σ' ένα κενό.
Κυρίως όμως είναι στην περίπτωση του νοσοκόμου που αξίζει να σταθούμε. Προσδιορίζοντας στην αρχή ως ομοφυλόφιλο -ένα πρόσωπο που λατρεύει τις γυναίκες αλλά δεν τις ποθεί ερωτικά-, ο Almodóvar έχει θέσει τους όρους και τις προϋποθέσεις για να υπάρξει ως αληθινά δραματικό πρόσωπο. Η εμμονή του (και η λατρεία του) για την νεαρή χορεύτρια μοιάζει δυσεξήγητη, αν λάβουμε υπόψη μας τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Αυτό που καταγράφει η δραματική πλοκή -μέσω της "σχέσης" του με την χορεύτρια- είναι η αλλαγή των ερωτικών του προτιμήσεων. Μια αλλαγή που συντελείται εσωτερικά, χωρίς την παρεμβολή εξωτερικού παράγοντα: η χορεύτρια παραμένει πάντα βυθισμένη σε κώμα.
Και αυτή η αλλαγή, που έχει για τον σκηνοθέτη την βαρύτητα και την σημασία ενός θαύματος, δημιουργεί την κορύφωση. Η ερωτική του επαφή -όντας ανέλπιστη και χωρίς ο θεατής να έχει με κάποιον τρόπο προϊδεασθεί-, αποτελεί μία δήλωση αγάπης. Μια δήλωση όμως που ο αποδέκτης δεν μπορεί να την ακούσει. Όμως η ερωτική επαφή που ποτέ δεν βλέπουμε είναι μία πράξη που δεν συνοδεύεται μόνο από τον ερωτικό πόθο. Η λατρεία, ο έρωτας και η ανυπόκριτη αγάπη του για την νεαρή κοπέλα είναι που οδηγεί τα βήματα του.
Και καθώς μέσα από τον έρωτα αλλάζει - περνώντας από την ομοφυλοφιλία στην ετεροφυλοφιλία - αυτή η αλλαγή που συμβαίνει μέσα του θα αλλάξει και τον κόσμο. Η επιστροφή στην ζωή της νεαρής χορεύτριας είναι δυνατή γιατί αυτός της "μιλούσε". Είναι ο έρωτας του πού θα προκαλέσει το θαύμα, που θα δώσει ζωή στο "άψυχο" κορμί της.
Στο κόσμο του Pedro Almodovar ο έρωτας χωρίς όρια, ο πόθος και το πάθος, είναι δυνάμεις που μπορούν να αλλάξουν τα πάντα στον κόσμο. Ακόμα και να προκαλέσουν ένα θαύμα.
Δημήτρης Μπάμπας
Habla con ella (ε.τ. Μίλα της) (2002) Σκηνοθεσία: Pedro Almodovar Σενάριο: Pedro Almodovar
Φωτογραφία: Javier Aguirresarobe Ηθοποιοί: Javier Camara, Dario Grandinetti, Leonor Watling, Rosario Flores, Geraldine Chaplin. Διάρκεια: 112'
