του Tony Gatlif

Ντοκιμαντέρ και μυθοπλασία σε μια ταινία δρόμου για τους "Αγανακτισμένους" της ταραγμένης εποχής μας από τον ρομά στην κατατωγή Tony Gatlif, σκηνοθέτη των ταινίων Latcho Drom (1993), Gadjo dilo (1997), Vengo (2000).
Η ταινία Indignados είναι ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που καταγράφει τι συμβαίνει στην Ευρώπη του σήμερα. Η κάμερα παρακολουθεί τις αναταράξεις μιας Ευρώπης που βρίσκεται σε κατάσταση εξέγερσης: Στο κέντρο της ταινίας βρίσκεται το κίνημα των Αγανακτισμένων. Μέσα από το βλέμμα μιας νεαρής παράνομης μετανάστριας από την Αφρική, η ταινία παρουσιάζει γυναίκες και άνδρες που αντιστέκονται ενάντια σ’ ένα σύστημα που καταπνίγει τη ζωή τους.
Αφετηρία της ταινίας υπήρξε το 30σέλιδο κείμενο του INDIGNEZ-VOUS! «Αγανακτήστε!» του Stéphane Hessel/ Στεφάν Εσέλ, που εκδόθηκε στα γαλλικά από τις εκδόσεις Indigène το 2010. Ο 93χρονος συγγραφέας είναι ένας πρώην αντιστασιακός, διπλωμάτης και υπέρμαχος της ποίησης. «Σε αυτόν τον κόσμο» γράφει ο Hessel, «υπάρχουν μερικά πράγματα που είναι αφόρητα. Για να τα συνειδητοποιήσουμε, πρέπει να δούμε και να παρατηρήσουμε. Λέω στους νέους, «Κοιτάξτε και θα δείτε». Το χειρότερο είναι η αδιαφορία, να πούμε ότι «δεν μπορώ να κάνω τίποτα γι 'αυτό, πρέπει να φροντίσω τον εαυτό μου». Αν κάποιος συμπεριφέρεται έτσι χάνει ότι τον κάνει άνθρωπο. Το πιο βασικό συστατικό: την ικανότητα να οργίζεται -και ότι απορρέει απ' αυτήν: να δρα». Και ο Stéphane Hessel συνεχίζει με μια έκκληση για «μια ειρηνική ολοκληρωτική εξέγερση ενάντια στα μέσα μαζικής επικοινωνίας που προσφέρουν, ως στόχο για τους νέους μας, μόνο τον μαζικό καταναλωτισμό, την περιφρόνηση για τον αδύναμο και τον πολιτισμό, τη συνολική αμνησία και τον άκρατο ανταγωνισμό όλων εναντίων όλων».

Ο σκηνοθέτης Tony Gatlif δηλώνει σχετικά : « Όταν διάβασα το «Αγανακτήστε!» ένιωσα ακριβώς το ίδιο πράγμα όπως ο Stéphane Hessel: την ανάγκη για μια «ειρηνική εξέγερση», όπως την αποκαλεί. Ήταν καθοριστικό το ότι η ταινία στήθηκε γύρω από αυτή τη νεαρή Αφρικανή. Ήθελα να υιοθετήσω την άποψη ενός παράνομου μετανάστη, που αντιπροσωπεύει όλους τους ανεπιθύμητους της Ευρώπης. Έρχεται από τη θάλασσα, σαν ένα φάντασμα. Η Αφρικανή φαίνεται πως είναι το σύμβολο όλων των απορριφθέντων, όλων εκείνων που η Ευρώπη δεν θέλει: οι αδήλωτοι εργαζόμενοι, οι άνθρωποι που ονειρευόταν την Ευρώπη νομίζοντας ότι αυτή θα τους προστατεύσει.»
Και συνεχίζει: «Η ταινία Indignados είναι σαν μια συνέχεια του βιβλίου του Stéphane Hessel. Η ταινία δείχνει τους ανθρώπους στο Παρίσι, που κοιμούνται στο δρόμο εδώ και τόσο καιρό που έχουν γίνει ένα μ’ αυτό, που έχουν γίνει αόρατοι. Βλέπουμε τις νέες πόλεις στην Ισπανία, με τις χιλιάδες πανομοιότυπων σπιτιών που έχουν εγκαταλειφθεί. Όλοι έχει φύγει -κατασκευαστές, επιχειρηματίες, τράπεζες, οι κάτοικοι-αφήνοντας πίσω πόλεις φαντάσματα. Ο πλήρης παραλογισμός: οι εγκαταλελειμμένες πόλεις και άνθρωποι που κοιμούνται στους δρόμους.»

Επιπλέον σημειώνει: «Οι Indignados δεν είναι πολιτικοί ή οικονομολόγοι. Δεν είναι ειδικοί στη διαχείριση κρίσεων. Βρίσκονται εδώ για να αντισταθούν και να πουν ΟΧΙ. Για να πουν ότι απορρίπτουν ένα διεφθαρμένο και άδικο σύστημα. Αυτό είναι ήδη ένα τεράστιο βήμα. Οι λύσεις πρέπει να βρεθούν από κοινού μέσα σ’ ένα πραγματικά δημοκρατικό σύστημα. Η ταινία μου είναι ένας φόρος τιμής στους εξοργισμένους, τους αγανακτισμένους. Οι Indignados βρίσκονται ακόμη στα πρώτα στάδια της εξέλιξης της πολιτικής τους δράσης. Ξέρουν ότι απορρίπτουν μια κοινωνία που βοηθά μόνο όσους έχουν χρήματα. Όταν έκανα γυρίσματα, μού έκανε εντύπωση ότι δεν γνώρισα κάποιους εκπρόσωπους του κινήματος. Κάθε Indignado είναι εκπρόσωπος».
Τέλος ο Tony Gatlif επισημαίνει: «Μου αρέσει να κινηματογραφώ την πραγματικότητα, το τώρα, αυτήν τη σπάνια και πολύτιμη στιγμή, στην μυθοπλαστική της μορφή. Η ταινία Indignados δεν είναι μια δραματοποιημένη πραγματικότητα, αλλά μια μυθοπλασία στην υπηρεσία της πραγματικότητας. Στην Ελλάδα όταν κινηματογράφησα ένα πανό που έγραφε «Η κάμερα και δημοκρατία δεν πάνε μαζί», το έκανα για να αποδείξω ότι αυτός που το έγραψε έκανε λάθος: υπάρχουν πολλές κάμερες στην υπηρεσία της δημοκρατίας, μέσω των οποίων οι κινηματογραφιστές καταγράφουν την άποψη τους. Είναι η κάμερα που κινηματογραφεί την αμεσότητα στην υπηρεσία του δημιουργού -και όχι την αμεσότητα στην υπηρεσία του εντυπωσιασμού».

(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή. επιμέλεια Δ.Μ.)