(Το γεγονός)
της Audrey Diwan
(οι δηλώσεις των συντελεστών)

Οι δηλώσεις της σκηνοθέτιδος Audrey Diwan

Γνωρίζω το έργο της Ανί Ερνό εδώ και πολύ καιρό: τη δύναμη της σκέψης της και την αγνότητα του στιλ της. Αλλά ανακάλυψα σχετικά αργά «Το Γεγονός» και με εντυπωσίασε. Οι πρώτες μου σκέψεις ήταν για το σώμα της νέας αυτής γυναίκας, τι αναγκάστηκε να υπομείνει από τη στιγμή που έμαθε ότι είναι έγκυος. Και το δίλημμα με το οποίο βρέθηκε αντιμέτωπη. Να ρισκάρει τη ζωή της κάνοντας έκτρωση ή να θυσιάσει το μέλλον της γεννώντας το μωρό; Σώμα ή μυαλό; Δε θα ήθελα να βρεθώ μπροστά σε ένα τέτοιο δίλημμα. Αυτά τα ερωτήματα τίθενται στο αρχικό κείμενο, όμως εγώ θέλησα να τα μεταφράσω σε εικόνες: μια σωματική διαδικασία που θα με άφηνε να μετατρέψω την αφήγηση σε μια βιωματική εμπειρία. Ένα ταξίδι το οποίο ελπίζω ότι είναι πέρα από τους περιορισμούς της χρονικής περιόδου ή του φύλου.
(...)  Ήθελα να σεβαστώ το βιβλίο, αλλά και να βρω τη δική μου θέση σε αυτό. Αρχικά, περάσαμε μια μέρα μαζί, κατά τη διάρκεια της οποίας η Ανί συμφώνησε να με πάει πίσω σε αυτές τις τρεις μέρες και να ρίξει φως σε ορισμένα «τυφλά» σημεία του κειμένου. Αυτό με βοήθησε να έχω μια πιο ξεκάθαρη εικόνα του πολιτικού πλαισίου και να καταλάβω τον φόβο που καταλάμβανε τις γυναίκες από τη στιγμή που έπαιρναν την απόφασή τους. Όταν η Ανί έφτασε στη στιγμή της έκτρωσης, τα μάτια της βούρκωσαν όταν θυμήθηκε τι την ανάγκασε να κάνει η κοινωνία όταν ήταν ακόμη τόσο νέα. Ταράχτηκα από την ένταση της θλίψης της. Το σκεφτόμουν συχνά, όσο έγραφα. Έπειτα της ζήτησα να διαβάσει το σενάριο σε διάφορα στάδια. Με βοήθησε να βρω την πιο ειλικρινή προσέγγιση. Τέλος, λίγο πριν το γύρισμα, μου έστειλε μια φράση του Τσέχωφ: «Να είσαι ακριβής, τα υπόλοιπα θα έρθουν εν ευθέτω χρόνω».
[Γιατί να γίνει μια τέτοια ταινία σήμερα;] Υποψιάζομαι ότι αυτή η ερώτηση θα επαναλαμβάνεται συχνά, κάτι το οποίο με εκπλήσσει μπορώ να πω. Αμφιβάλλω ότι αυτή η ερώτηση γίνεται σε όσους και όσες αποφασίζουν να κάνουν μια ταινία που λαμβάνει χώρα στο παρελθόν για να μιλήσουν για ένα κοινωνικό ζήτημα ή πολιτική συζήτηση του παρελθόντος. Και όταν χρησιμοποιώ τη λέξη «παρελθόν», αφήνω έξω όλες τις χώρες στις οποίες ο νόμος ακόμη απαγορεύει τις εκτρώσεις. To «Γεγονός» ασχολείται με μια περίοδο της ιστορίας, η οποία σπάνια απεικονίζεται στο σινεμά.
Όμως, μια ταινία δε μπορεί να περιορίζεται μόνο στη βασική της θεματική. Αλλιώς γιατί να μην κάνει κανείς ένα ντοκιμαντέρ; Με την ταινία αυτή, ήθελα να διερευνήσω συναισθήματα, να επικεντρωθώ στο σασπένς που αυξάνεται όσο προχωράει η ιστορία. Καθώς οι μέρες περνούν, ο ορίζοντας μικραίνει και το σώμα μετατρέπεται σε φυλακή. Όμως δεν έχει να κάνει μόνο με το ζήτημα της έκτρωσης. Η πρωταγωνίστρια, Αν, είναι κάτι σαν κοινωνική αποστάτης: προέρχεται από μια οικογένεια της εργατικής τάξης, είναι η πρώτη που πηγαίνει στο πανεπιστήμιο όπου συναντά ένα σύστημα αρκετά μπουρζουά, με αυστηρούς κώδικες. Πώς βρίσκεις τη θέση σου στον κόσμο, όταν το ίδιο σου το μέλλον είναι μονίμως σε κίνδυνο;
[Η πρωταγωνίστριά Αναμαρία Βαρτολομέι/ Anamaria Vartolomei] Από τα πρώτα κιόλας δοκιμαστικά βρήκα ότι είχε την κατάλληλη εμφάνιση. Αλλά και κάτι ακόμη, κάτι μυστηριώδες και δυνατό: το διάφανό της δέρμα, το εσωτερικευμένο της όραμα για τον κόσμο, που είναι ταυτόχρονα δυσανάγνωστο και σαγηνευτικό. Επικοινωνεί πολλά με ελάχιστα εκφραστικά μέσα: είναι μινιμαλιστική ηθοποιός. Της επαναλάμβανα διαρκώς ότι η Αν είναι σα στρατιώτης, έτοιμη πάντα να τα βάλει με τον κόσμο. Αισθάνεται ότι τα μάτια όλων είναι πάνω της, ότι η κοινωνία τη βαραίνει. Η Αναμαρία έχτισε με πολύ έξυπνο τρόπο την πανοπλία που χρειαζόταν ο χαρακτήρας.
(...) Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, υπάρχει μια σύγκρουση ανάμεσα στο σώμα και το μυαλό. Το ένα υποφέρει για να σωθεί το άλλο. Αυτού του είδους η σκέψη με έκανε να σκεφτώ το πώς η κεντρική ηρωίδα όριζε τον ίδιο της τον εαυτό, το πώς στάθηκε στα πόδια της. Αλλά το είδα και σαν έναν τρόπο να μιλήσω για τη φιλοδοξία της: το πώς είναι να πιστεύεις ότι είσαι προορισμένη να γίνεις συγγραφέας, όταν δε φαίνεται να είναι αυτό το ριζικό σου. Τι επέτρεψε στο κορίτσι αυτό να σκεφτεί, να σχηματίσει μια μέρα τη σκέψη ότι θέλει να γράψει; Τι σημαίνει αυτό ως προς την κοινωνική της θέση; Η Αν επιλέγει να κάνει έκτρωση και έπειτα να γράψει την υπόλοιπη ιστορία της. Κι αυτό είναι μια κρίσιμη, αναγκαία απόφαση.
(... )Η ταινία μου δε θέλει να μιλήσει για την αγάπη, αλλά για την επιθυμία. Η άλλη μεγάλη θεματική της ταινίας -η οποία είναι επίσης πολύ σημαντική για μένα- είναι η σαρκική απόλαυση. Η Αν εμμέσως πολεμάει για το δικαίωμά της στην απόλαυση. Αντιπαθώ την ιδέα ότι η γυναικεία απόλαυση είναι θεμιτή μόνο σε συνάρτηση με τα συναισθήματά της. Υπό την έννοια αυτή, εντόπισα μια μοντέρνα, αισιόδοξη ενέργεια στην ιστορία της Αν. Νιώθει θυμό όσο και απόλαυση.
(...) Για μένα η ελευθερία στο σινεμά σημαίνει να διαλύεις τους περιορισμούς που συναντάς. Γι’ αυτό ήταν τόσο σημαντικό για μένα η τελευταία φράση της ταινίας να είναι «πιάστε τα στιλό σας»: η ίδια η Αν γράφει την ιστορία της, χωρίς να επιτρέπει σε κανέναν να της την υπαγορεύσει.

Οι δηλώσεις της συγγραφέα Annie Ernaux

Εδώ και χρόνια, επανέρχομαι σε αυτό το γεγονός της ζωής μου. Κάθε φορά που διαβάζω την ιστορία μιας έκτρωσης, βυθίζομαι στη συγκίνηση, χωρίς εικόνες, χωρίς σκέψεις, θαρρείς και οι λέξεις αλλάζουν μεμιάς κι αποκτούν μια βίαιη αίσθηση. Το ίδιο συμβαίνει κι αν τύχει ν’ ακούσω  κάποιο τραγούδι από κείνη την εποχή, με αναστατώνει.
Ήταν μια εμπειρία ζωής και θανάτου που με διαμόρφωσε ουσιαστικά, που μου πρόσφερε μια άλλη θεώρηση του κόσμου. Όλα αυτά έγιναν σιγά σιγά. Μα δεν τολμούσα να το πω, ένα είδος εσωτερικής σιωπής είχε φωλιάσει μέσα μου. Υπάρχει κάτι που βαραίνει σε ό,τι έχει να κάνει με τη γυναικεία εμπειρία αυτή καθαυτήν, κάνοντας έτσι πολύ δύσκολο για εμάς τις γυναίκες να το εκφράσουμε, παρά τα όσα λέγονται περί απελευθέρωσης των γυναικών.
Βγήκα από την προβολή της ταινίας «To Γεγονός» ιδιαίτερα συγκινημένη. Το μόνο που μπορούσα να πω στην Οντρέ Ντιγουάν ήταν ότι έκανε μια ειλικρινή ταινία.
Και όταν λέω ειλικρινή, εννοώ ότι έχει πλησιάσει όσο το δυνατόν περισσότερο στο πώς ήταν να μείνεις έγκυος τη δεκαετία του ‘60 όταν ο νόμος απαγόρευε και τιμωρούσε την έκτρωση. Η ταινία δεν επιχειρηματολογεί, ούτε κρίνει - σχεδόν δεν δραματοποιεί. Ακολουθεί την καθημερινότητα της Αν από τη στιγμή που μάταια περιμένει να της έρθει περίοδος ώσπου η εγκυμοσύνη της λαμβάνει τέλος. Με άλλα λόγια, βλέπουμε την ιστορία από την οπτική ματιά της Αν: τις χειρονομίες της, τη συμπεριφορά της με τους γύρω της, τον τρόπο που περπατάει, τις σιωπές της - όλα υποδηλώνουν αυτήν την ξαφνική κρίση στη ζωή της, όσο το σώμα της βαραίνει και λαχταράει φαγητά που την αηδιάζουν. Συλλαμβάνει την ανείπωτη φρίκη του χρόνου που κυλάει ανελέητα και την αποκαρδιωτική ταραχή, όταν κάθε λύση αποτυγχάνει. Όμως, δείχνει και την αποφασιστικότητα που απαιτείται για να φτάσει στο τέλος. Και όταν όλα τελειώσουν και η Αν και πάλι περιτριγυρίζεται από φοιτητές, το γαλήνιο και φωτεινό πρόσωπό της μάς λέει ότι το μέλλον τής ανήκει και πάλι.
Δε μπορώ να φανταστώ άλλη ηθοποιό από την Αναμαρία Βαρτολομέι να υποδύεται την Αν και, υπό μία έννοια, εμένα στα 23 μου: είναι απίστευτα ειλικρινής και εύστοχη. Όμως, δε νομίζω ότι θα είχα βρει την ταινία τόσο κοντά στα βιώματά μου, αν δεν είχε απεικονίσει με ειλικρίνεια την έλλειψη διεξόδων που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες πριν νομιμοποιηθεί η έκτρωση το 1975. Η Οντρέ είχε το θάρρος να δείξει την απόλυτη αλήθεια: τις βελόνες πλεξίματος, τη διερεύνηση της μήτρας από το άτομο που κάνει την έκτρωση. Μόνο τέτοιες σοκαριστικές εικόνες μάς κάνουν να αντιληφθούμε τη φρίκη που βίωσαν τα γυναικεία σώματα, όπως και το τι συνιστούσε να κάνεις ένα βήμα πίσω.
Είκοσι χρόνια πριν, στο τέλος του βιβλίου μου, έγραψα ότι αυτά που μου συνέβησαν εκείνους τους τρεις μήνες το 1964 ήταν η «απόλυτη εμπειρία» της χρονικής στιγμής και των ηθών της, όπως τα βίωσε το σώμα μου… Η απαγόρευση της έκτρωσης και έπειτα η νέα νομοθεσία. Και αυτό έχει συλλάβει τόσο εύστοχα η Οντρέ στην ταινία της.

(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή)