του Cyril Leuthy
(η κριτική του Δημήτρη Μπάμπα)
Στη παραλία, μέσα στη θάλασσα, μια ξέρα. Μια ανθρώπινη φιγούρα που φορά καπέλο. Και μια φωνή στα γαλλικά: «Εδώ και καιρό δεν αποτελώ μέρος του συστήματος διανομής». Το αξύριστο πρόσωπο ενός ηλικιωμένου που κοιτάζει το φακό μιας βιντεοκάμερας. Ο ήχος από κύματα της θάλασσας. Κυρίες και κύριοι, ο Jean-Luc Godard.
Ταινία που παρακολουθεί τη σκηνοθετική διαδρομή του γάλλου δημιουργού, εκκινώντας από τα χρόνια της νεανικής ανησυχίας, δηλαδή τα χρόνια της Nouvelle Vague έως και τα ύστερα, δηλαδή χρόνια της απομόνωσης στην Ελβετία, το ντοκιμαντέρ του Cyril Leuthy αποδίδει με ακρίβεια το ανθρώπινο ίχνος ενός δημιουργού που οι σύγχρονοί του «θεοποίησαν» και «μυθοποίησαν». Η ιδιαιτερότητα του (… και η αξία του) συνίσταται ακριβώς σ’ αυτό την «αποθεοποίηση» και γι’ αυτό, στην καλύτερη κατανόηση του ανθρώπινου πυρήνα του έργου του.
Η ζωή του μεγάλου μοντερνιστή του σινεμά χωρίζεται στους συνήθεις θεματικούς-αισθητικούς κύκλους στους οποίους έχουν καταλήξει οι μελετητές του, δηλαδή στα χρόνια της Nouvelle Vague, την πολιτική περίοδο του, την εποχή μετά το Μάη του ‘68, με την ομάδα Dziga Vertov, την επιστροφή του στη μυθοπλασία τις αρχές της δεκαετίας του ’80 και τέλος την τελευταία «πειραματική» περίοδο με την απομόνωσή του στην Rolle της Ελβετίας. Για κάθε αισθητικό κύκλο- περίοδο μελετητές του έργου του μιλούν για τα χαρακτηριστικά του -Thierry Jousse, David Faroult, Alain Bergala- ενώ συνεργάτες και οι ηθοποιοί του συμπληρώνουν με τα σχετικά για την πράξη της δημιουργίας -Nathalie Baye, Hanna Schygulla, Daniel Cohn Bendit, Julie Delpy, Romain Goupil. Εδώ, το τόσο τυπικό στήσιμο των talking heads «σπάει» μέσα από μια γκονταρική αισθητική: τα παρισινά καφέ αλλά και βιντεο-εφαρμογές τύπου skype του διαδικτύου αποτελούν το πλαίσιο και το φόντο. Αρχειακό υλικό, όπως επιβάλλεται, και αποσπάσματα από τις ταινίες αποτελούν το οπτικό background του λόγου των μελετητών.
Ωστόσο, αυτό που το ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει είναι την «καθημερινότητα» και την «κοινοτυπία» που βρίσκεται στο επίπεδο των συμβάντων της ζωής αλλά και των προσωπικών σχέσεων του γάλλου δημιουργού: σχέσεων οικογενειακών και ερωτικών και γεγονότων τραυματικών, όπως το σοβαρό ατύχημα και η πολυήμερη νοσηλεία του. Μια «κοινοτυπία», λοιπόν, που κρύβεται καλά μέσα στο δημιουργικό και καινοτόμο πυρήνα της κάθε περιόδου και η οποία σε προσωπικό επίπεδό τη σημαδεύει και εντέλει καθορίζει. Κάθε δημιουργικός κύκλος στη ζωή του Jean-Luc Godard συνδέεται με την ύπαρξη μιας γυναίκας «μούσας», που συμπυκνώνει, ή καλύτερα αν θέλετε σηματοδοτεί, μια νέα σε κάθε περίοδο οπτική (και μια στρατηγική) απέναντι στις εικόνες : Anna Karina, Marina Vlady, Anne Wiazemsky, Anne-Marie Miéville. Εντέλει, μέσα στους δαίδαλους αυτού του ρηξικέλευθου έργου κάθε αισθητική αναζήτηση δεν είναι παρά αντανάκλαση μιας προσωπικής στάσης απέναντι στα «τυπικά» και «τετριμμένα» συμβάντα μιας ζωής προσωπικής, οικογενειακής, ερωτικής…