του Περικλή Χούρσογλου

Ο “Λευτέρης Δημακόπουλος” του Περικλή Χούρσογλου ανήκει στην ομάδα εκείνη των ταινιών που προσπαθούν να ερμηνεύσουν το σήμερα ενός προσώπου, προσεγγίζοντας το παρελθόν του. Φέρει όμως κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία, καθώς θα συναντήσουμε μέσα στις εικόνες του την απουσία μιας ηθικολογικής κρίσης και την ταυτόχρονη παρουσία του συναισθήματος στη διαμόρφωση της τελικής κρίσης του θεατή. Μια κρίση, που μπορεί μεν να καθοδηγείται από την ανέλιξη της αφήγησης, είναι όμως απαλλαγμένη από τις, συνήθεις σε τέτοιες περιπτώσεις, μελοδραματικές παρεκτροπές -οι οποίες βάση τους έχουν μια αφόρητη παρενθοντο-λατρεία . Απουσιάζει, δηλαδή, από την αφήγηση μια ιδεοληπτική ψύχωση, η οποία  αφετηρία της θα είχε τους πολιτικούς συμβολισμούς του μύθου.  Η σκηνοθεσία επιχειρεί να προσεγγίσει την πορεία του, ομώνυμου του τίτλου, πρόσωπου, μέσα από συνεχείς χρονικές οπισθοχωρήσεις, αποφεύγοντας να αποδώσει στις πράξεις και στις ενέργειες του, τη βαρύτητα του δράματος ή του αναπόφευκτου.
Η εκκίνηση της αφήγησης ορίζεται από το τρίγωνο που δημιουργούν τα τρία βασικά πρόσωπα της ταινίας: ο Λευτέρης, η σύντροφος του και ο φίλος του. Έχοντας σαν αφετηρία στην αφήγηση, το βλέμμα του φίλου πάνω στο κεντρικό ήρωα αλλά και στη φίλη του, η ταινία στο πρώτο τμήμα της ορίζει τα δεδομένα του κεντρικού χαρακτήρα (δικτατορία, επαρχία, σπουδές, ο έρωτας σαν προσωπική επανάσταση) – συγκροτώντας, παράλληλα, ένα βλέμμα συμπάθειας πάνω στον ήρωα. Καθώς όμως η αφήγηση προχωρά και ο χρόνος του μύθου κυλά, έχουμε μια σταδιακή αποχώρηση του φίλου, σαν κυρίαρχο βλέμμα στο μύθο, και τη διάλυση του τριγώνου με ταυτόχρονη την εμφάνιση του ζεύγους.
Είναι η είσοδος τώρα στο εσωτερικό του ζεύγους και σε ένα πιο ουσιαστικό βλέμμα στα πρόσωπα που το συγκροτούν. Παράλληλα, από το δεύτερο πλάνο των εικόνων, αναδύεται σιγά -σιγά η γυναίκα σαν κεντρικό πρόσωπο στην αφήγηση.  Η σκηνοθεσία της ταινίας αξιοποιεί την προσωπική σχέση του κεντρικού χαρακτήρα και τις μάλλον αναπόφευκτες εντάσεις, που παρουσιάζονται σε μια σχέση στην πορεία του χρόνου, για να παρουσιάσει τη σταδιακή πορεία του ήρωα προς τον κυνισμό. Μεταλλαγές και μετατοπίσεις του κεντρικού χαρακτήρα, λοιπόν, που δεν αφορούν μόνο τα στοιχεία που ορίζουν το πρόσωπο, αλλά που κυρίως συνιστούν μεταστροφές στην προσωπική ηθική του ήρωα. Η διαδικασία των μεταλλαγών παρακολουθείται από την αφήγηση θερμά, μέσα από το βλέμμα της γυναίκας αλλά και του φίλου. Αυτό που υπάρχει ως αίτημα στην σχέση και αυτό τελικά που αρνείται ο ήρωας είναι μια ηθική στάση απέναντι στον Άλλο.
Το πρόσωπο που αποτελεί την ηθική συνείδηση μέσα στον μύθο είναι η γυναίκα.  Πρόσωπο που μέσα από το βλέμμα της ο θεατής καταγράφει τις αλλαγές, που συμβαίνουν στον ήρωα.  Όμως ταυτόχρονα είναι ένας χαρακτήρας με έντονες μελοδραματικές παραμέτρους, καθώς βρίσκεται πάντα πίσω από τον άνδρα “θυσιαζόμενη”. Το ειδικό βάρος που έχει στην ανέλιξη του μύθου, οι ηθικές παρατηρήσεις της πάνω στον κεντρικό ήρωα, απομακρύνουν τον κίνδυνο να χαρακτηριστεί ως «μελό» ηρωίδα. Μέσα στο μύθο, ο Λευτέρης θα συναντά συνεχώς απέναντί του τη γυναίκα: αυτό είναι τελικά το ζεύγος των προσώπων που παράγει τις σημασίες του μύθου.
Οι διαρκείς μετατοπίσεις και αντίστοιχες ηθικές μεταμορφώσεις του ήρωα θα θέσουν τελικά το ζεύγος σε κατάσταση ανισορροπίας και θα το οδηγήσουν τελικά σε διάλυση. Είναι οριστική προσχώρηση του ήρωα, στον απροκάλυπτο κυνισμό και στη συναισθηματική απονέκρωση. Τώρα το ζεύγος έχει διαλυθεί και η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο από τον ήρωα. Είναι η κατάληξη μιας πορείας, που ξεκίνησε με τον πλούτο των συναισθημάτων της φοιτητικής παρέας, που γιόρταζε την επιτυχία της στο Πανεπιστήμιο, και τερμάτισε με τη μοναξιά της επιτυχίας και την κραυγή απελπισίας του ήρωα στο τελευταίο πλάνο.

Δημήτρης Μπάμπας