(Miss Violence & September)
του Θόδωρου Σούμα   
 

Miss Violence
του Αλέξανδρος  Αβρανά

Ο στυλίστας Αλέξανδρος Αβρανάς, με εικαστικές καταβολές που περνούν στο κινηματογραφικό έργο του, σκηνοθέτησε το 2008 το ιδιαίτερα φροντισμένο από εικαστική άποψη, υπερστυλιζαρισμένο και αφαιρετικό Without. Το 2013 γύρισε το Miss Violence, δυνατή, ερεβώδη και σοκαριστική ταινία για την ενδοοικογενειακή, ψυχολογική, σωματική και σεξουαλική βία που κρύβεται πίσω από την καλογυαλισμένη βιτρίνα της ελληνικής αγίας οικογένειας, ταινία που βραβεύθηκε και διακρίθηκε ιδιαίτερα στο Φεστιβάλ Βενετίας. Σε πρώτη προσέγγιση μπορούμε να ορίσουμε το Miss Violence ως ένα οικογενειακό δράμα, σκηνοθετημένο ταυτοχρόνως παγερά, ρεαλιστικά και ελλειπτικά, σε μια εύθραυστη ισορροπία. Το Miss Violence είναι στιβαρό, με ισχυρό, τολμηρό σενάριο και στερεή σκηνοθεσία, που ελέγχει επίμονα το χώρο του διαμερίσματος της οικογένειας των κρυμμένων σεξουαλικών εγκλημάτων, καθορίζοντας αυστηρά την έκφραση της βίας και τα περάσματα από δωμάτιο σε δωμάτιο, μέσα από πόρτες και λογιών-λογιών περάσματα στο χώρο, μέσα και έξω από το σπίτι, παντού όπου καραδοκεί η απειλή. Ο Αβρανάς, δημιουργώντας μια ασφυκτική ατμόσφαιρα, κατορθώνει να φτιάξει μια εφιαλτική και πνιγηρή ταινία. Παρουσιάζει αμείλικτα και ψυχρά την αδυσώπητη εφαρμογή της πειθαρχίας και την οικογενειακή σεξουαλική βία του παππού-πατέρα αφέντη-βιαστή-προαγωγού-τέρατος, τη σκληρή επιβολή της στα υποχρεωμένα, εξαναγκασμένα να υπακούσουν μέλη της οικογένειάς του, ιδίως τα πειθαναγκασμένα παθητικά θηλυκά, που εκπορνεύει ή βιάζει. Το φιλμ είναι αποκαλυπτικό -με όλες τις έννοιες-, σκληρό και ηθικά προκλητικό. (Ο Αβρανάς, στα πλαίσια της παγερότητάς  του, εκθέτει ψυχικά τα παιδιά-ηθοποιούς και την πιθανή ψυχολογική εξέλιξή τους, βάζοντάς τα να ασκούν βία το ένα στο άλλο κ.λπ.).
Η αισθητική του φιλμ ισορροπεί πετυχημένα μεταξύ του ρεαλισμού και της ψυχρής εξωτερικής ματιάς. Η προσέγγιση, το βλέμμα πάνω στα πρόσωπα, τους χαρακτήρες, είναι φαινομενολογικό, εξωτερικό και στεγνό, δεν χρησιμοποιεί προνομιακά την ψυχολογία. Η σκηνοθεσία συνθέτει έτσι ένα συνεκτικό από αισθητική άποψη σύνολο, ένα αρραγές κι αδυσώπητο ηθικά σύμπαν, που παρουσιάζει τις αρρώστιες και τη βαρβαρότητα της ανάλγητης κοινωνίας μας, μας προβοκάρει και μας αφήνει άναυδους με τη δύναμή της επειδή, χωρίς καθωσπρεπισμό, δεν ταμπουρώνεται πίσω από κοινωνικά άλλοθι και δεν τηρεί τα ηθικά προσχήματα…

September
της Πέννυ Παναγιωτοπούλου

Η Πέννυ Παναγιωτοπούλου  σκηνοθέτησε το 2002 το συναισθηματικό φιλμ μνημών Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: ο μπαμπάς μου, για ένα αγόρι που χάνει τον πολυαγαπημένο του νέο πατέρα, και το 2013 το πιο διαυγές και ψύχραιμο, το πιο ελεγχόμενο σκηνοθετικά, September. Το September διηγείται τις προσπάθειες μιας μοναχικής κοπέλας, μετά το θάνατο του σκύλου της, να ενσωματωθεί στη «γεμάτη» ζωή μιας γειτονικής οικογένειας, κοντά στο σπίτι της, που της επιτρέπει να θάψει το σκύλο στην αυλή της. Το September είναι ένα καλοσκηνοθετημένο, κυριαρχημένο ψυχολογικό φιλμ πάνω στην απελπισία της μοναξιάς και της δυσκολίας επικοινωνίας του μοναχικού, προβληματικού λόγω απομόνωσης ανθρώπου, εδώ μιας παράταιρης, δυσλειτουργικής, μονομανούς, τριαντάρας κοπέλας που υποδύεται με μεγάλη εσωτερικότητα η Νόρα Καρβούνη. Αλλόκοτη υποκριτική παρουσία για ένα αλλόκοτο φιλμ, κυριολεκτικά, (το οποίο ανταποκρίνεται στο χαρακτηρισμό «ελληνικό αλλόκοτο κύμα»). Το September, γυρισμένο ψηφιακά, με καλή και λειτουργική μορφική-αισθητική προσέγγιση, αποτελεί σίγουρα ένα αποφασιστικό βήμα προς τα μπρος της Π.Παναγιωτοπούλου, προς ένα σκηνοθετικά σκεπτόμενο σινεμά.