του Νίκου Κορνήλιου
(η κριτική του Θόδωρου Σούμα)
Είδαμε πρόσφατα το καλό, στυλιζαρισμένο υπαρξιακό δράμα του Νίκου Κορνήλιου Η τέχνη καταστρέφει (2017), με θέμα τους ανθρώπους της τέχνης -εδώ του θεάτρου- τις αγωνίες, τις προσδοκίες, τις ενοχές, τις φιλοδοξίες, τις αμφιβολίες και τις άλλες σπαρακτικές, δημιουργικές αντιφάσεις τους. Ένας αναγνωρισμένος ηθοποιός- σκηνοθέτης καλεί από το εξωτερικό τις δύο κόρες του, μετά από ένα μεγάλο διάστημα απουσίας του πατέρα, παγωμάρας κι εκατέρωθεν αποστασιοποίησης. Στόχος του να τις κρατήσει για κάποιο διάστημα κοντά του και να συσφίξουν τις σχέσεις τους, ανεβάζοντας συνεργαζόμενοι μια παράσταση του Μάκβεθ για τρεις. Ο πατέρας τις καλεί να αντλήσουν από τα παιδικά και οικογενειακά τραύματά τους, ώστε να εμπλουτίσουν και να καταστήσουν ουσιώδεις και πηγαίες τις ερμηνείες τους. Κατά τη διάρκεια των προβών βγαίνουν στη φόρα οδυνηρά προβλήματα μεταξύ τους και δυσάρεστες μνήμες. Όμως το παιχνίδι αυτό καθίσταται επικίνδυνο, οι δυο κοπέλες παίζουν με τη φωτιά των επώδυνων αναμνήσεων και βιωμάτων τους, και τελικά η μεγαλύτερη αδελφή το πληρώνει ακριβά... Όπως μας λέει και ο τίτλος του φιλμ, η τέχνη μπορεί να γεννήσει άσχημες ψυχικές συγκρούσεις, καταστροφή, δυστυχία και αρνητικότατες εμπειρίες, κυρίως στο στενό, συγγενικό περιβάλλον του (εγωπαθούς) μετρ καλλιτέχνη-δημιουργού-μαέστρου. Οι συνέπειες της τέχνης μπορούν να είναι ζοφερές για τους ανθρώπους του καλλιτέχνη και τον ίδιο, και η δημιουργία να επιφέρει πολύ δυσάρεστες, παράπλευρες απώλειες... Παρ'όλα αυτά ο καλλιτέχνης, ακόμη και αν βλάπτει τους δικούς του, χαίρει κάποιας ασυλίας, μας λέει ο σκηνοθέτης, στηριγμένης στην αξία και την κοινωνική επιρροή του έργου του.
Ενδιαφέρουσα ταινία με προσεγμένους διαλόγους, ωραία εκφραστική εικόνα-φωτογραφία και ντεκόρ, κι αυστηρή, δουλεμένη -αν και παγερή- σκηνοθεσία. Ξεχωρίζουν οι αξιόλογες ερμηνείες, πρώτον η αξιοπρόσεκτη -κόντρα στον χαρακτήρα- διακριτική και χαμηλόφωνη ερμηνεία του Κώστα Αρζόγλου, στο ρόλο του γερασμένου, φθαρμένου αλλά γνήσιου, επίμονου, εγωκεντρικού κι εγωιστή σκηνοθέτη-ηθοποιού. Και, δεύτερον, οι δυο καλές γυναικείες ερμηνείες των δύο κορών του κεντρικού ήρωα-ηθοποιού, της εκφραστικής Ορόρ Μαριόν (πραγματικής κόρης του Αρζόγλου) και της Katia Leclerc O’ Wallis, αλλά και της πρώην συζύγου (Εστέλ Μαριόν, πραγματικής πρώην συζύγου του Αρζόγλου και μητέρας της ηθοποιού Ορόρ Μ.). Οι υπαρκτές οικογενειακές σχέσεις των τριών ηθοποιών καθιστούν το εγχείρημα πιο αληθινό και ενδιαφέρον.
Γνήσια και μεστή, με αυτοβιογραφικά στοιχεία ιστορία, τα οποία εκφράζουν τον πόνο των καλλιτεχνών και την οδύνη της δύσκολης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η ανέλιξη της μυθοπλασίας παραδοσιακή, κάπως συμβατική. Ενδιαφέρον όμως το θέμα, η διαπλοκή ζωής-θεάτρου (τέχνης), που μας θυμίζει Μπέργκμαν...
H ταινία του Ν.Κορνήλιου Η τέχνη καταστρέφει προβλήθηκε προ ημερών στο 31ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου όπου διακρίθηκε αποσπώντας το Βραβείο Κοινού της Επιτροπής αναγνωστών του Αθηνοράματος και Τιμητική διάκριση της Επιτροπής Πανοράματος.