(Η Βιολέττα πήγε στον ουρανό)
του Andrés Wood
Επικεντρωμένη στο πρόσωπο της Violeta Parra, μιας εμβληματικής τραγουδίστριας στο χώρο της φολκ μουσικής, η ταινία τοποθετείται πολύ μακριά από τα κλισέ μιας τυπικής βιογραφικής ταινίας.
Η χιλιανή Violeta Parra (1917-1967) υπήρξε ένα από τα πιο σημαντικά πρόσωπα της φολκ μουσικής: το τραγούδι της Gracias a la vida –που παρεμπιπτόντως απουσιάζει από την ταινία- υπήρξε μια παγκόσμια επιτυχία. Τραγουδίστρια και συνθέτις, αλλά κυρίως ερευνήτρια της λαϊκής παράδοσης, δραστηριοποιήθηκε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Μέσα σ’ ένα κόσμο πολωμένο, η Violeta Parra διάλεξε με σαφή τρόπο στρατόπεδο: επέλεξε το στρατόπεδο της Αριστεράς και το έργο της συχνά εστίαζε στους αδικημένους της κοινωνίας.
Η αφήγηση της ταινίας οργανώνεται γύρω από μια τηλεοπτική συνέντευξη που η Violeta Parra έδωσε το 1962, σ’ έναν δεξιών πολιτικών πεποιθήσεων δημοσιογράφο. Με κέντρο τα λεγόμενα της σ’ αυτήν, η σκηνοθεσία, μέσα από συνεχείς χρονικές παλινδρομήσεις, αναπτύσσει επεισόδια από τη ζωή της: η ταραχώδης παιδική της ηλικία και η εμμονή με τη μουσική, οι πρώτες εμπειρίες της από τον κόσμο του θεάματος, σαν μέλος ενός περιπλανώμενου θιάσου, η ενασχόληση της με την καταγραφή της ξεχασμένης λαϊκής παράδοσης, η διεθνής καριέρα, η οικογενειακή και συναισθηματική της ζωή και οι σχέσεις της με τα παιδιά της, τέλος η καταφυγή της στην ύπαιθρο της Χιλής. Όσον αφορά τη σχεδίαση του πορτραίτου και τη σκιαγράφηση της ζωή της Violeta Parra, η αποσπασματικότητα και η έμφαση στο περίπλοκο τοπίο των συναισθημάτων είναι καθοριστικά της τελικής εικόνας. Η ισχυρή της θέληση, η μοναχικότητα της δημιουργίας, η θύελλα των συναισθημάτων, η (πολιτική της) στράτευση είναι σημεία του πορτραίτου της. Καθώς το κινηματογραφικό κάδρο γεμίζει από το πρόσωπο της Violeta Parra, –το ρόλο υποδύεται η εξαιρετική Francisca Gavilan-, η ένταση των συναισθημάτων, αλλά και μια κρυφή αγωνία της ύπαρξης, έρχονται στην επιφάνεια: υπάρχει, πάντα, κάτι πέρα και πάνω από τον άγριο ρεαλισμό της εικόνας.
Αν κάτι ρίχνει βαριά τη σκιά του στις εικόνες της ταινίας αυτός είναι ο θάνατος: όχι μόνο γιατί η απώλεια του αλκοολικού πατέρα ή ο θάνατος της λίγο μηνών κόρης είναι έτσι και αλλιώς σημαντικά γεγονότα που σημαδεύουν τη ζωή της ηρωίδας. Κυρίως, γιατί και ένα σημαντικό μέρος της μουσικής της δραστηριότητας -η καταγραφή της λαϊκής παράδοσης- ήταν μια συνεχή πάλη ενάντια στη φθορά και την απώλεια που ο θάνατος φέρνει. Ο θάνατος υπήρξε ένας κρυφός συνομιλητής της Violeta Parra, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της, και μάλλον ο πιο προνομιακός: το απονενοημένο διάβημα της ήταν το τελευταίο επεισόδιο αυτής της σχέσης…
Δημήτρης Μπάμπας
