Το επετειακό 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης επιλέγει φέτος τις 10 ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος με πυξίδα το διάσημο βιβλίο Ζωή, οδηγίες χρήσεως (πρωτότυπος τίτλος: La Vie mode d' emploi, μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Ύψιλον) του Ζορζ Περέκ. Όπως αναφέρει το σχετικό δελτίο τύπου, είναι "ένα βιβλίο ποταμός, 600 σελίδων, 2.000 χαρακτήρων και εκατοντάδων ιστοριών, το οποίο αντιμετωπίζει τη ζωή σαν ένα παζλ που δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ποτέ.
Ο Περέκ προ(σ)καλεί τον αναγνώστη σε ένα διανοητικό παιχνίδι που ακροβατεί πάνω σε έννοιες όπως είναι ο χρόνος, η ματαιότητα, η μνήμη, η ευτυχία, η ζωή και ο θάνατος. Ο συγγραφέας μοιάζει να κοιτά μέσα από άπειρες κλειδαρότρυπες τις ιστορίες των ανθρώπων που έζησαν σε μια τεράστια πολυκατοικία, στη διάρκεια εκατό χρόνων - κι όλα αυτά, σε μία χρονική στιγμή, σαν φωτογραφία που παγώνει το χρόνο. Ο Περέκ παίζει με το ίδιο το παιχνίδι της ζωής. Δεν είναι τυχαίο πως ήταν εκλεκτό μέλος του OuLiPo (Ouvroir de Littérature Potentielle / Εργαστήριο Δυνητικής Λογοτεχνίας), του πιο συναρπαστικού και -στην κυριολεξία- ψυχαγωγικού λογοτεχνικού κινήματος του 20ού αιώνα.
Η φιλοσοφία του OuLiPo εμπλέκει την έννοια του παιχνιδιού, κλείνοντας το μάτι σε όσα συμβολίζει η λέξη, αλλά και σε όσους της έδωσαν διαφορετικές διαστάσεις σε όλη την ιστορία της τέχνης. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο τρόπος επιλογής των ταινιών που διαγωνίζονται σε ένα φεστιβάλ είναι ένα παιχνίδι αυτοπεριορισμών, το οποίο τελικά δεν μας περιορίζει, αλλά μας απελευθερώνει, διότι μας επιτρέπει να ορίσουμε εμείς τους κανόνες του. Ο Ρεϊμόν Κενώ, από τους ιδρυτές του OuLiPo, είχε γράψει ότι τα μέλη του OuLiPo «είναι σαν τα ποντίκια που φτιάχνουν μόνα τους τον λαβύρινθο από τον οποίο πρέπει να βγουν». Αναζητώντας κι εμείς την έξοδο από τον λαβύρινθο που φτιάχνουμε, χρησιμοποιήσαμε ως πυξίδα επιλογής το βιβλίο του Περέκ. "
Οι διοργανωτές του φεστιβάλ προσκαλούν στο σχετικό δελτίο τύπου, τους θεατές να συμμετάσχουν "σε αυτό το σινεφιλικό παιχνίδι που θα μπορούσε να ονομαστεί OuFeCiPo (Ouvroir de Festival Cinématographique Potentiel). Πρόκειται για έναν άλλο τρόπο επιλογής ταινιών, έναν άλλο τρόπο να βλέπουμε, να κρίνουμε και να σκεφτόμαστε τις ταινίες και, βεβαίως, να τις αντιμετωπίζουμε σαν ένα λαβύρινθο, οι τοίχοι του οποίου είναι φτιαγμένοι με υλικά παρμένα από την λογοτεχνία και τα εικαστικά. Η έξοδος απ’ το λαβύρινθο δεν είναι παρά ένα υπέροχο, ψυχαγωγικό, εκπαιδευτικό και ταυτόχρονα διανοητικό παιχνίδι. "
Οι ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού:
Las cinephilas της Μαρία Άλβαρες (Αργεντινή)
Έξι ηλικιωμένες γυναίκες από την Ισπανία, την Αργεντινή και την Ουρουγουάη, μοιράζονται ένα κοινό πάθος-τρόπο ζωής: το σινεμά. Εξαιρετικά αφοσιωμένες, ζουν και αναπνέουν καθημερινά γι’ αυτό, σαν αντίδοτο στη μοναξιά και το χρόνο που περνά. Οι πιο αξιολάτρευτοι χαρακτήρες σε έναν απίστευτα feelgood ύμνο στην έβδομη τέχνη και στη ζωή.
Meteors του Γκιουρτζάν Κελτέκ (Ολλανδία-Τουρκία)
Τι κοινό έχουν ένα κοπάδι αγριοκάτσικα σε απόκρημνα βουνά, μια ολονύχτια γιορτή και μια βροχή από μετεωρίτες που φωτίζουν τον νυχτερινό ουρανό σε ένα χωριό της Τουρκίας; Μια διαδρομή στη μνήμη, ένα δυνατό πολιτικό σχόλιο που διατυπώνεται σε αυτό το εικαστικά πανέμορφο πειραματικό ντοκιμαντέρ.
Awaken του Τζιαγουέι Νινγκ (Κίνα)
Οι πάγοι λιώνουν και η άνοιξη έρχεται ξανά σε ένα μικρό χωριό της Κίνας. Ένας ψαράς ετοιμάζεται να ψαρέψει και πάλι. Πρέπει να πάει κόντρα στις δυνάμεις της φύσης, να επιβιώσει μέσα στο απέραντο λευκό. Το μεγαλείο της φύσης –και η θέση του ανθρώπου μέσα σε αυτή- αποτυπώνεται με σπάνια δεξιοτεχνία από έναν νεαρό σκηνοθέτη, σε ένα ντοκιμαντέρ όπου μιλούν μόνο οι πανέμορφες εικόνες.
Angkar της Νίρι Αντελίν Χάι (Γαλλία)
Ο πατέρας της σκηνοθέτιδας, επιζών της γενοκτονίας των Ερυθρών Χμερ στην Καμπότζη επιστρέφει στο χωριό όπου έζησε τις πιο φρικαλέες στιγμές της ζωής του. Συναντά εκείνους που τον βασάνισαν, προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τον εφιάλτη. Ένα ταξίδι μνήμης και επούλωσης και ταυτόχρονα η προσωπική αναζήτηση της σκηνοθέτιδας που γεννήθηκε σε ένα τέτοιο μέρος, κατά τη διάρκεια μιας μελανής σελίδας της σύγχρονης ιστορίας.
Hotel Jugoslavija του Νικολά Βανιέρ (Ελβετία)
Υπήρξε το μεγαλύτερο ξενοδοχείο των Βαλκανίων, ένα μυθικό μέρος-πόλος έλξης της πολιτικής και καλλιτεχνικής αφρόκρεμας. Ένα μνημείο των αλλαγών που υπέστη η χώρα, από τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο ως τη Σερβία του Μιλόσεβιτς και έπειτα. Οι άνθρωποι που έζησαν σε αυτό με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αφηγούνται μοναδικές ιστορίες από το εμβληματικό «Ξενοδοχείο Γιουγκοσλαβία».
The Distant Barking of Dogs του Σιμόν Λέρεν Βίλμοντ (Δανία)
Πώς επιβιώνει και μεγαλώνει ένα παιδί εγκλωβισμένο μέσα σε έναν πόλεμο; Και τι σημάδια του αφήνει όλο αυτό στο τέλος; Ο μικρός Όλεγκ ζει μαζί με τη γιαγιά-φύλακα άγγελό του σε μια επικίνδυνη εμπόλεμη ζώνη: ένα σχεδόν ερημωμένο μικρό χωριό της Ανατολικής Ουκρανίας. Οι δυο τους δεν έχουν πού αλλού να πάνε. Όπως λέει όμως και μια ουκρανική παροιμία «κάθε σκύλος είναι λιοντάρι όταν είναι στο σπίτι του».
Baronesa της Ζουλιάνα Αντούνες (Βραζιλία)
Πόσο δύσκολο είναι να είσαι γυναίκα σε φαβέλα; Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τις φαβέλες όπως δεν τις έχουμε ξαναδεί: μέσα από την καθημερινότητα δυο γυναικών που ζουν στον άγριο κόσμο τους, κάπου στα περίχωρα του Μπέλο Οριζόντε στη Βραζιλία. Το φιλμ ζουμάρει σε ένα μικρόκοσμο όπου κόντρα στη βία, τους κινδύνους και τα αδιέξοδα, η γυναικεία φύση βρίσκει τον τρόπο να επιβιώνει.
All that Passes by a Window that Doesn’t Open του Μάρτιν ΝτιΤσίκο (ΗΠΑ-Κατάρ)
Εργάτες από το Αζερμπαϊτζάν κατασκευάζουν έναν νέο σιδηρόδρομο τελευταίας τεχνολογίας. Ένας σταθμάρχης στην Αρμενία περιμένει εδώ και είκοσι χρόνια τα τρένα να περάσουν, σε σύνορα κλειστά. Η δύσκολη καθημερινότητα, τα όνειρα και οι ελπίδες τους είναι στην ουσία κοινές, παρά τις όποιες διαφορές τους.
Οι ελληνικές ταινίες που συμμετέχουν στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα θα ανακοινωθούν σύντομα.
(δ.τ.)
