Εσύ, τι θα κάνεις όταν ο κόσμος πάρει φωτιά; /What You Gonna Do When the World's on Fire?, Roberto Minervini
Το καλοκαίρι του 2017, μια σειρά από στυγερές δολοφονίες Αφροαμερικανών πολιτών στον αμερικανικό Νότο ανέσυρε σκοτεινές εικόνες από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Ένας στοχασμός πάνω στο φλέγον θέμα των φυλετικών διακρίσεων, επίκαιρος όσο ποτέ στην Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ. Ένα ντοκιμαντέρ φτιαγμένο από μια από τις πιο αναγνωρίσιμες φωνές του νέου ανεξάρτητου σινεμά, για εκείνους που βρίσκονται στο περιθώριο σχεδόν από τη γέννησή τους και δέχονται απρόκλητα σαρωτική βία σε όλα τα επίπεδα. Για εκείνους που νιώθουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας στην ίδια τους τη χώρα.

Τάφοι χωρίς όνομα/ Les Tombeaux sans noms, Rithy Panh
Καμπότζη, σαράντα χρόνια μετά την απόλυτη φρίκη. Ένας 13χρονος επιζών αναζητεί τους τάφους των προγόνων του. Το μεγαλύτερο μέρος της οικογένειάς του ξεκληρίστηκε από τη γενοκτονία που σχεδίασαν και εκτέλεσαν οι Ερυθροί Χμερ του Πολ Ποτ. Στην αναζήτησή του, θα συναντήσει βουρκωμένα μάτια αλλά και σφραγισμένα χείλη, καθώς και την καμένη γη μιας χώρας που ισοπεδώθηκε από το μίσος και τον παραλογισμό. Ένα ταξίδι πνευματικών διαστάσεων στα οδυνηρά μονοπάτια της μνήμης και της λήθης. Ένα ντοκιμαντέρ που βυθίζει τα χέρια στο ματωμένο χώμα και συνομιλεί με τις ψυχές αυτών που χάθηκαν.

Ψηλά στο βουνό/ Huo Shan,  Yang Zhang
Πριν από αρκετά χρόνια, ο Κινέζος ζωγράφος Σεν Τζιανχουά εγκατέλειψε τη Σανγκάη και εγκαταστάθηκε σε ένα απομονωμένο ορεινό χωριό. Το νέο του σπίτι μετατράπηκε σε χώρο συνεύρεσης, επικοινωνίας και δημιουργίας, ενώ τα μαθήματα που παρέδιδε στους ντόπιους είχαν θαυμαστά αποτελέσματα. Ένα ντοκιμαντέρ που αιχμαλωτίζει τη μαγευτική απλότητα της ζωής στην ύπαιθρο, μέσα από υποδειγματικά κάδρα που μοιάζουν με τους πίνακες του ζωγράφου, και υπενθυμίζει πως η ομορφιά βρίσκεται πολύ συχνά ακριβώς μπροστά στα μάτια μας.

Κινέζικο πορτρέτο/ Chinese Portrait, Wang Xiaoshuai
Επιβάτες σε μέσα μεταφοράς, τουρίστες στην παραλία, φοιτητές, εργάτες, οικοδόμοι. Ένας από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς του σύγχρονου κινεζικού κινηματογράφου φιλοτεχνεί μια σειρά από πορτρέτα που τοποθετούν τον άνθρωπο στο επίκεντρο και αναδεικνύουν τις αμέτρητες συνιστώσες της κοινωνίας της αχανούς χώρας. Στατικά κάδρα, μέσα στα οποία η κίνηση βρίσκει πάντα τρόπο να τρυπώνει, δίνοντας την αίσθηση μιας κινούμενης φωτογραφίας και το περιθώριο να φανερωθεί στο βλέμμα κάτι που πριν δεν ήταν ορατό.

Animus Animalis (Μια ιστορία για ανθρώπους, ζώα και πράγματα)/ Animus Animalis (istorija apie žmones, žvėris ir daiktus), Aistė Žegulytė
Ένας ταριχευτής, ένας εκτροφέας ταράνδων και ο υπάλληλος ενός μουσείου μάς ξεναγούν σ’ έναν παράξενο κόσμο, όπου τα όρια μεταξύ αληθινού και τεχνητού γίνονται εξαιρετικά δυσδιάκριτα και ασαφή. Πίσω από προθήκες, με διάκοσμο που αποπνέει μια μακάβρια αίσθηση απομίμησης της φύσης, τα ζώα μοιάζουν ασύλληπτα ζωντανά και παρατηρούν ασταμάτητα. Όσο, όμως, πιο έντονη γίνεται η ψευδαίσθηση τόσο πιο απότομη αποδεικνύεται η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας. Ένα ντοκιμαντέρ που αφουγκράζεται, όπως δηλώνει και ο τίτλος του, την ψυχή των ζώων.

Καθρέφτισμα της Αφρικής/ African Mirror, Mischa Hedinger
Για δεκαετίες, ο διάσημος Ελβετός φωτογράφος, κινηματογραφιστής και ταξιδιωτικός συγγραφέας Ρενέ Γκαρντί (1909-2000) αποτύπωνε στα αρχεία του μια διαστρεβλωμένη εικόνα της Αφρικής και της ζωής των γηγενών της. Επιβεβαιώνοντας το ευρωπαϊκό φαντασιακό που ήθελε τη Μαύρη Ήπειρο να είναι ένας ειδυλλιακός εδεμικός τόπος, όπου ο σύγχρονος πολιτισμός δεν κατόρθωσε να εισβάλει, διαμόρφωσε τη ματιά πολλών γενεών, όχι μόνο στις γερμανόφωνες χώρες, αλλά και σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Ένα ντοκιμαντέρ που αναδεικνύει πώς η κατασκευή εικόνων και φυλετικών στερεοτύπων λειτουργεί ως μια μορφή αποικιοκρατίας, ως ένας καθρέφτης που επιστρέφει σ’ αυτόν που τον κοιτά ένα παραμορφωμένο είδωλο.

Λεμεμπέλ/ Lemebel, Joanna Reposi Garibaldi
Μια αναδρομή στον βίο και τα πεπραγμένα του Χιλιανού εικαστικού καλλιτέχνη και συγγραφέα Πέδρο Λεμεμπέλ – ένα ταξίδι καλλιτεχνικής δημιουργίας και αντίστασης μέσα σε μια συντηρητική κοινωνία, από τα πρώτα χρόνια της αφάνειας μέχρι την εποχή της καταξίωσης του. Μέσα από προσωπικές φωτογραφίες και βίντεο, συνεντεύξεις και αρχειακό υλικό από εμβληματικές παραστάσεις, σκιαγραφείται το συγκινητικό πορτρέτο ενός καλλιτέχνη που, επί Πινοσέτ, μετατράπηκε σε σύμβολο της queer κουλτούρας και έδωσε, με όπλο την τέχνη του, σθεναρή μάχη ενάντια σε κάθε μορφή κομφορμισμού και αυταρχισμού.

Όξινο δάσος/ Rugstus Miskas, Rugilė Barzdžiukaitė
Μια λεπτή λωρίδα γης, δίπλα στη Βαλτική Θάλασσα, που διατρέχει τόσο το λιθουανικό όσο και το ρωσικό έδαφος, έχει μετατραπεί σε μακάβρια τουριστική ατραξιόν. Ένα νεκρό δάσος, σε κατάσταση αποσύνθεσης, που βρίσκεται στο έλεος της καταστροφικής δράσης των κορμοράνων. Ένα ντοκιμαντέρ με εκθαμβωτικά πλάνα, που άλλοτε υιοθετούν την οπτική των πουλιών και άλλοτε φέρνουν στον νου ταινίες τρόμου ή δυστοπίας, το οποίο διερωτάται φωναχτά: τι μπορεί να οδήγησε σε αυτή τη φαινομενικά αναίτια καταστροφή;

Ένας σκύλος με το όνομα Μάνι/ A Dog Called Money, Seamus Murphy
Ένα συναρπαστικό ταξίδι στα ενδότερα της έμπνευσης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η Πι Τζέι Χάρβι και ο διάσημος φωτογράφος Σέιμους Μέρφι ταξιδεύουν στο Κόσοβο, το Αφγανιστάν και την Ουάσινγκτον, συλλέγοντας λέξεις και εικόνες. Επιστρέφοντας στη βάση τους στο Λονδίνο, όλες αυτές οι εμπειρίες μετουσιώνονται σε ποιήματα, στίχους και τραγούδια. Ένα δεύτερο ταξίδι, ακόμη πιο μαγευτικό, ξεκινά. Η κάμερα τρυπώνει στο ειδικά διαμορφωμένο στούντιο και παρακολουθεί από απόσταση αναπνοής την ηχογράφηση ενός άλμπουμ που μετατρέπει τη ζωή σε τέχνη.

Συναντώντας τον Γκορμπατσόφ/ Meeting Gorbachev, Werner Herzog & André Singer
Ο εκκεντρικός και ιδιοφυής Βέρνερ Χέρτσογκ τοποθετεί στο επίκεντρο του νέου του ντοκιμαντέρ τον όγδοο κατά σειρά και τελευταίο ηγέτη της πρώην ΕΣΣΔ. Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αρχιτέκτονας της Γκλάσνοστ και της Περεστρόικα, παρά τα 87 του χρόνια, διατηρεί τη σπιρτάδα που τον χαρακτήριζε στις εποχές που κρατούσε τα ηνία της δεύτερης υπερδύναμης του πλανήτη. Μια διαλογική παρτίδα σκάκι μεταξύ δύο ευφυών ανδρών, με το βλέμμα στραμμένο στο επώδυνο παρελθόν.

Η σιωπή των Άλλων/ El silencio de otros, Almudena Carracedo & Robert Bahar
Μπορεί να έχουν περάσει πάνω από σαράντα χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ισπανία, οι πληγές όμως δεν λένε να κλείσουν, όσο το εθνικό αφήγημα αποσιωπά τα απάνθρωπα εγκλήματα του φρανκικού καθεστώτος. Ένα γενναίο και συγκινητικό ντοκιμαντέρ, που καταγράφει, επί μία επταετία, τον αγώνα των επιζώντων ενάντια στη λήθη που επιβάλλει το κράτος. Πολλές φορές, η κραυγή των λίγων για δικαιοσύνη είναι αρκετή για να σπάσει την εγκληματική σιωπή των πολλών.

Ζωή εν πλω/ Vida a Bordo, Emiliano Mazza De Luca
Ετοιμαστείτε για επιβίβαση στο πλοίο «Εξερευνητής», για ένα ταξίδι στον ανθρώπινο μόχθο, τη μοναξιά, τη σιωπή, την απουσία, κι εντέλει στην αυτογνωσία. Επενδύοντας σε αισθητηριακές εικόνες και πλούσια ηχητικά τοπία, ο σκηνοθέτης δεν χρειάζεται παρά ελάχιστες λέξεις, που όμως κουβαλούν ένα ανυπολόγιστο συναισθηματικό φορτίο. Δεκαπέντε άνδρες βυθίζονται στο άχρονο κουκούλι της «ζωής εν πλω», περικυκλωμένοι από την αρχέγονη δύναμη του νερού και της φύσης, στη δίνη ενός κόσμου γεμάτου μυστήριο, λες και βγαλμένου από το υποσυνείδητο.

Ξέψυχα ζώα/ Breathless Animals, Lei Lei
Μια γυναίκα ακούγεται μονάχα σε voiceover, χωρίς ποτέ να εμφανίζεται στην οθόνη. Διηγείται μια ιστορία απώλειας, πίκρας και πόνου, που εκτυλίσσεται την εποχή της Πολιτιστικής Επανάστασης στη μαοϊκή Κίνα. Η εξιστόρησή της, ρευστή και συνειρμική, αλλάζει συνεχώς κατεύθυνση ανάμεσα σε μνήμες και σκέψεις, ανάμεσα στα γεγονότα και τη φαντασία, καθρεφτίζοντας την ονειρώδη ροή των εικόνων επί της οθόνης. Ποιες είναι, άραγε, οι εικόνες που μαρτυρούν την ιστορία μιας χώρας; Αυτές που βλέπουμε με τα μάτια μας ή εκείνες που δεν αντικρίζουμε ποτέ;

(δ.τ.)