Ο Βρετανός κοσμοπολίτης πράκτορας που δημιούργησε ο Ιαν Φλέμινγκ γεμίζει εδώ και δεκαετίες τις κινηματογραφικές αίθουσες

του Κώστα Μαυραγάνη

«Μποντ. Τζέιμς Μποντ»/James Bond : ίσως η πιο σύντομη, και συνάμα μία από τις πλέον διάσημες αυτοσυστάσεις της ιστορίας του διεθνούς κινηματογράφου. Ο διασημότερος μυστικός πράκτορας του σινεμά έκανε το ντεμπούτο του επί της οθόνης το 1962, με τον Σον Κόνερι στον γνωστότερο ρόλο της καριέρας του να προφέρει αυτές τις λέξεις στο «Τζέιμς Μποντ, Πράκτωρ 007 εναντίον δρος Νο». Ωστόσο, η κλασική, εδώ και δεκαετίες, «τροπική» περιπέτεια του 007 (με την αξέχαστη σκηνή της ανάδυσης της Ούρσουλα Αντρες από τη θάλασσα) δεν ήταν η πρώτη περιπέτεια του Μποντ, αλλά απλά η πρώτη που μεταφέρθηκε στο σινεμά. Η πρώτη εμφάνιση του Τζέιμς Μποντ ήταν το 1953, έτος της κυκλοφορίας του «Casino Royale», της πρώτης νουβέλας του «πατέρα» του 007, Ιαν Φλέμινγκ.
Συνολικά, ο Φλέμινγκ έγραψε δώδεκα νουβέλες και δύο συλλογές διηγημάτων με ήρωα τον Βρετανό πράκτορα, που δημοσιεύτηκαν στο διάστημα μεταξύ του 1953 και του 1966 (ο ίδιος ο συγγραφέας πέθανε το 1964). Στη μεγάλη οθόνη, ο πράκτορας 007 έχει ενσαρκωθεί από τους Σον Κόνερι, Τζορτζ Λέιζενμπι, Ρότζερ Μουρ, Ντέιβιντ Νίβεν (στην πρώτη, και κωμική, μεταφορά του «Casino Royale» επί της οθόνης το 1967), Τίμοθι Ντάλτον, Πιρς Μπρόσναν και Ντάνιελ Κρεγκ.
Εξήντα χρόνια μετά την κυκλοφορία του «Casino Royale», ο Μποντ παραμένει δημοφιλής στο κινηματογραφικό κοινό, που δεν έπαψε ποτέ να διψά για τις κοσμοπολίτικες περιπέτειες του γοητευτικού, αλλά συνάμα αδίστακτου Βρετανού πράκτορα με το «οπλοστάσιο» των φοβερών gadgets, περιστοιχιζόμενου από αιθέριες υπάρξεις. Στο περσινό «Skyfall», που αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες κινηματογραφικές επιτυχίες του 2012, ο Ντάνιελ Κρεγκ αναπαριστά έναν αρκετά «κουρασμένο» και κάπως «γερασμένο» Μποντ, ο οποίος ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν παρουσιάζεται διατεθειμένος να παρατήσει το κοινό του, συνεχίζοντας την καριέρα του, ενδεχομένως με διαφορετικό πρόσωπο, αλλά πάντα με το χαρακτηριστικό του στυλ.

Ο Ιαν Φλέμινγκ πατέρας του «007»
Ο Ιαν Φλέμινγκ (1908-1964), όπως φαίνεται, είχε κοινά στοιχεία με τον ήρωά του. Συγγραφέας, δημοσιογράφος και στέλεχος των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών επί Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, χρησιμοποίησε την πλούσια φαντασία του και τις εμπειρίες του από τον χώρο των υπηρεσιών πληροφοριών για να δώσει σάρκα και οστά στον Τζέιμς Μποντ. Ο ίδιος προερχόταν από μία αρκετά εύπορη οικογένεια, με την εκπαίδευσή του να τον φέρνει από το Ιτον και τη στρατιωτική ακαδημία του Σάντχερστ στα Πανεπιστήμια του Μονάχου και της Γενεύης. Μέχρι και το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η ζωή του χαρακτηρίζεται από θυελλώδεις ρομαντικές περιπέτειες, αποτυχημένες απόπειρες εισόδου στο Φόρειν Οφις και δημοσιογραφική δραστηριότητα για το Πρακτορείο Reuters. Τα τέλη του 1933 τον βρήκαν να εισέρχεται στον τραπεζικό/χρηματιστηριακό τομέα.
Ωστόσο, η έναρξη του πολέμου στέλνει τον Ιαν Φλέμινγκ κατευθείαν στον χώρο για τον οποίο φαίνεται πως είχε γεννηθεί: τις μυστικές υπηρεσίες. Αναλαμβάνοντας καθήκοντα προσωπικού βοηθού του ναυάρχου Τζον Γκόντφρεϊ, διευθυντή του Τμήματος Πληροφοριών του Βασιλικού Ναυτικού (NID - Naval Intelligence Division), ο Φλέμινγκ βρίσκεται στο στοιχείο του. Ο υποπλοίαρχος, πλέον, Φλέμινγκ περνά τα χρόνια του πολέμου συνεργαζόμενος με τις υπηρεσίες που διεξήγαν για λογαριασμό της Μ. Βρετανίας τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο «από τις σκιές»: Politιcal Warfare Executive, Joint Intelligence Committee, Secret Intelligence Service και το διαβόητο «Ministry of Ungentlemanly Warfare»: τη Special Operations Executive, από τις τάξεις της οποίας θα μπορούσε κάλλιστα να είχε προέλθει ο Τζέιμς Μποντ. Επίσης, ο Φλέμινγκ ενεπλάκη στη συγκρότηση της 30AU (30 Assault Unit), μιας μονάδας πρακτόρων που συμμετείχαν ενεργά σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, συνοδεύοντας τις μάχιμες μονάδες και συλλέγοντας πολύτιμες πληροφορίες.
Ο ίδιος χαρακτήρισε εκείνη την περίοδο ως την πιο ενδιαφέρουσα της ζωής του, και άνθρωποι που συνεργάστηκαν μαζί του κάνουν λόγο για ένα εξαιρετικό στέλεχος, με τον ίδιο τον ναύαρχο Γκόντφρεϊ να έχει δηλώσει ότι θα μπορούσε ο Φλέμινγκ να είναι ο διευθυντής της NID και ο ίδιος ο βοηθός του.

SOE: «Μυστικός στρατός»
Η βρετανική «απάντηση» στους Γερμανούς κομάντος του Οτο Σκορτσένι άκουγε στο όνομα Special Operations Executive - γνωστή επίσης με τα προσωνύμια «Ministry of Ungentlemanly Warfare» (σε ελεύθερη απόδοση, «υπουργείο ανέντιμου πολέμου») ή «μυστικός στρατός του Τσόρτσιλ». Δημιουργήθηκε επίσημα στις 22 Ιουλίου του 1940, με σκοπό τη διεξαγωγή επιχειρήσεων κατασκοπείας, δολιοφθορών και αναγνώρισης στην κατεχόμενη από τις δυνάμεις του Αξονα Ευρώπη. Ο Τζέιμς Μποντ θα βρισκόταν στο στοιχείο του: η SOE ήταν ένας μυστικός οργανισμός που είχε διαταχθεί από τον ίδιο τον Ουίνστον Τσόρτσιλ να «πυρπολήσει την Ευρώπη».
Οι πράκτορες/σύνδεσμοι της SOE -χιλιάδες ανά τον κόσμο- αναλάμβαναν επιχειρήσεις που είχαν χαρακτηριστικά τόσο «κατασκοπείας», όσο και «ειδικών δυνάμεων» - ανορθόδοξος πόλεμος σε όλο του το μεγαλείο.
Η SOE καταργήθηκε επίσημα το 1946, με τμήμα της να ενσωματώνεται στην ΜΙ6. Με σύγχρονους όρους, οι τακτικές και οι τρόποι λειτουργίας της παραπέμπουν σε μεθόδους που χρησιμοποιούν τα σημερινά δίκτυα τρομοκρατικών οργανώσεων. Πολλά στοιχεία γύρω από τις δραστηριότητές της παραμένουν απόρρητα μέχρι σήμερα.

Ενας πραγματικός ρόλος για τον Κρίστοφερ Λι
Ο φανατικός καπνιστής και πότης Ιαν Φλέμινγκ φαίνεται πως ανταποκρινόταν μάλλον στην «κοσμοπολίτικη» εικόνα του 007. Ωστόσο, υπάρχει ένας ζωντανός κινηματογραφικός θρύλος, ο οποίος ενδεχομένως να ανταποκρίνεται περισσότερο στη «μάχιμη» διάσταση του πράκτορα - και δεν είναι άλλος από τον διάσημο «Κόμη Δράκουλα»/ «Κόμη Ντούκου»/ «Σάρουμαν» του κινηματογράφου, τον 91χρονο πλέον σερ Κρίστοφερ Λι.
Ο πανύψηλος (1,96 μ.) Βρετανός ηθοποιός με την επιβλητική φωνή συνδέεται με τρεις τρόπους με τον Ιαν Φλέμινγκ: ήταν εξάδελφοι εξ αγχιστείας (και φίλοι), ο Λι ενσάρκωσε τον αντίπαλό του Μποντ, Φρανσίσκο Σκαραμάνγκα, στον «Ανθρωπο με το χρυσό πιστόλι» και οι ενασχολήσεις τους κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν παρεμφερείς, καθώς ο Λι κατά τα χρόνια του Πολέμου υπηρέτησε επίσης στις υπηρεσίες πληροφοριών.

276 ταινίες
Ο 91χρονος ηθοποιός, ο οποίος αποτελεί ζωντανό θρύλο του σινεμά, έχοντας παίξει σε εκατοντάδες ταινίες (276 τίτλοι στο Internet Movie Database), κατέχει τον τίτλο του «σερ», έχει τιμηθεί με βραβείο Bafta, έχει συμμετάσχει σε heavy metal δίσκους, μιλάει αγγλικά, ιταλικά, γαλλικά, ισπανικά, γερμανικά, σουηδικά, ρωσικά και αρχαία ελληνικά και η πορεία του κατά τη διάρκεια του Πολέμου ήταν αξιομνημόνευτη. Ξεκίνησε ως εθελοντής στη Φινλανδία κατά τον «Χειμερινό Πόλεμο» εναντίον της ΕΣΣΔ και στη συνέχεια βρέθηκε στη RAF και τις υπηρεσίες πληροφοριών της. Στη Βόρεια Αφρική υπηρέτησε ως αξιωματικός πληροφοριών στο σκληροτράχηλο LRDG (Long Range Desert Group - Ομάδα Ερήμου Μακράς Ακτίνας Δράσης), τον «εφιάλτη» του Ρόμελ, για τον οποίο ο Γερμανός στρατάρχης παραδέχτηκε πως είχε κάνει μεγαλύτερη ζημιά στις γερμανικές δυνάμεις από οποιαδήποτε άλλη μονάδα αντιστοίχου μεγέθους. Στην πορεία του στον τομέα των υπηρεσιών πληροφοριών, θεωρείται βέβαιο πως εργάστηκε κατά καιρούς και για τη SOE, και μετά το τέλος του πολέμου συμμετείχε στις έρευνες για Ναζί εγκληματίες πολέμου - έχοντας επισκεφθεί και στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Κατά καιρούς έχει δεχθεί επίμονες ερωτήσεις για τη δράση του, ωστόσο ο ίδιος δεν αποκαλύπτει λεπτομέρειες. Αρνείται να δεχτεί τον χαρακτηρισμό του «κατασκόπου», επικαλούμενος το ύψος του («πιστεύετε ότι θα μπορούσα να κρυφτώ μέσα σε ένα πλήθος; Κατάσκοπος; Θα με είχαν αντιληφθεί μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα!»), υπενθυμίζει πως αυτά τα στοιχεία είναι απόρρητα («απαγορεύεται να συζητήσουμε επιχειρήσεις. Ας πούμε απλά ότι ήμουν στις Ειδικές Δυνάμεις και ας το αφήσουμε εκεί») και αποφεύγει με φλεγματικό βρετανικό χιούμορ τις «ανακρίσεις» («κρατάτε μυστικά;» ρωτάει τους δημοσιογράφους όταν επιμένουν - και μόλις απαντήσουν «ναι», ανταπαντά «κι εγώ το ίδιο»).

Εξ ιδίας πείρας
Ο Πίτερ Τζάκσον και οι συνεργάτες του στον «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών» - που γνώριζαν για την υπηρεσία του σερ Κρίστοφερ Λι στον Πόλεμο- πάντως, έχουν να διηγούνται ένα περιστατικό από τα γυρίσματα του «Οι Δύο Πύργοι». Στα γυρίσματα της σκηνής όπου ο χαρακτήρας του Λι, μάγος Σάρουμαν, μαχαιρώνεται στην πλάτη, ο Τζάκσον του έκανε συστάσεις για το ποια θα έπρεπε να είναι η αντίδρασή του σε εκείνο το σημείο (του είπε ότι έπρεπε να ουρλιάξει). Και ο 80χρονος, τότε, βετεράνος κομάντο του απάντησε πως, όταν κάποιος μαχαιρώνεται στην πλάτη, δεν φωνάζει, επειδή τρυπιούνται οι πνεύμονες, οπότε το αποτέλεσμα είναι ρόγχος και όχι κραυγή - κάτι που, όπως επεσήμανε, γνωρίζει, καθώς έχει δει να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Κανείς δεν ρώτησε λεπτομέρειες...

(Δημοσίευση εφ.  H KAΘHMEPINH 04-05-13)