Νέοι multiplex κινηματογράφοι και ανερχόμενες δραματικές ταινίες αναβιώνουν την εξασθενημένη κινηματογραφική βιομηχανία του Πακιστάν

του Jon Boone /The Guardian
 
Η έλλειψη κινηματογραφικών αιθουσών, η παράνομη δράση της καλωδιακής τηλεόρασης, καθώς και η ολοένα αυξανόμενη πειρατεία αποτελούν μόνο ένα μικρό δείγμα της πρόσφατης κατάρρευσης  της Πακιστανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Δεδομένων των προβλημάτων, το γεγονός ότι καινούριες ταινίες καταφέρνουν ακόμα και κυκλοφορούν είναι άξιο θαυμασμού. Τα τελευταία χρόνια πολλές φιλόδοξες παραγωγές έχουν δώσει ελπίδες ότι η ετοιμοθάνατη κινηματογραφική βιομηχανία πρόκειται να βρεθεί σε στάδιο αναγέννησης. Ο σκηνοθέτης Shahzad Nawaz παρομοιάζει αυτό το νέο κύμα Πακιστανικού σινεμά με ένα είδος κλεφτοπολέμου: «πρέπει να κάνεις τα πάντα μόνος σου και να επενδύσεις στη ζωή σου για να το πραγματοποιήσεις».
Σε αντίθεση με την αξίας πολλών εκατομμυρίων βιομηχανία Bollywood ταινιών της Ινδίας, οι περίπου 12 ταινίες που παράγονται ετησίως στο Πακιστάν αντιπροσωπεύουν την απειροελάχιστη απόδοση της Πακιστανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Παρ' όλα αυτά, υπάρχει ελπίδα ότι ακόμη και αυτή η μικρή απόδοση θα αποτελέσει την αφετηρία για κάτι μεγάλο. «Η βιομηχανία αναδύεται πολύ γρήγορα», δηλώνει ο Nadeem Mandviwalla, ιδιοκτήτης κινηματογράφvn στο Πακιστάν, «αλλά μετά από 30 χρόνια πτώσης θα χρειαστεί πολλή δουλειά για να καλυφθεί η διαφορά».
 Όπως τονίζει ο Mandviwalla, η βιομηχανία κατατροπώθηκε από την αύξηση πειρατικών βίντεο και DVD. Σύμφωνα με μια περσινή έκθεση της Αμερικανικής κυβέρνησης, το Πακιστάν βρίσκεται ανάμεσα στις 13 πιο δυσμενείς χώρες για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Παράλληλα, η κατεστραμμένη υποδομή των εγχώριων κλασικών κινηματογραφικών αιθουσών - εκ των οποίων πολλές έχουν μετατραπεί σε καταγώγια όπου προβάλλονται B-movies - στενεύει τα περιθώρια του ανταγωνισμού. Κινηματογραφικοί διανομείς υπολογίζουν ότι υπάρχουν μόνο 150 κινηματογράφοι σε μια χώρα 180 εκατομμυρίων κατοίκων, και 130 από αυτούς βρίσκονται ήδη σε άθλια κατάσταση.
Παρ' όλα αυτά, οι πρόσφατες επενδύσεις σε καινούριους, ψηφιακούς multiplex κινηματογράφους έχουν ήδη αρχίσει να προσελκύουν τη νεολαία της μεσαίας τάξης, για πρώτη φορά στο σινεμά. Πλέον όλες οι κυρίαρχες πόλεις του Πακιστάν έχουν τουλάχιστον έναν αξιοπρεπή κινηματογράφο. Ακόμα και το Ισλαμαμπάντ, η τωρινή πρωτεύουσα του Πακιστάν, το οποίο στερήθηκε τις κινηματογραφικές του αίθουσες για πάνω από μια δεκαετία, θα αποκτήσει το δικό του multiplex σύντομα.
Εκτός από τις ριζικές μειώσεις στη φορολογία της εγχώριας διασκέδασης του 2001, η μεγαλύτερη επιχειρηματική ώθηση ήρθε το 2007, με την ανακάλυψη ενός νομικού παραθύρου που επιτρέπει στους κινηματογράφους να προβάλλουν Ινδικές παραγωγές, κάτι που είχε από καιρό απαγορευτεί. Πλέον οι Ινδικές ταινίες είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς και κυριαρχούν στα box office των καινούριων Πακιστανικών multiplexes. «Μπορεί η εισαγωγή τέτοιων ταινιών να είναι ακόμα παράνομη, αλλά παίρνουμε πιστοποιητικά ότι οι εισαγόμενες ταινίες είναι Αγγλικές ή Αμερικάνικες, εάν μας έρχονται μέσω της Disney ή της Fox», λέει ο Rehmat Fazli, κινηματογραφικός διανομέας ο οποίος αγοράζει τα δικαιώματα για Ινδικές ταινίες από διεθνείς μεσάζοντες.
Οι σκεπτικοί μεταφράζουν την αδυναμία προστασίας της εχχώριας αγοράς του Πακιστάν ως εμπόδιο για τον μελλοντικό ανταγωνισμό των Πακιστανών κινηματογραφιστών. Αλλά ο Fazli, ο Mandviwalla και πολλοί άλλοι, πιστεύουν ότι η τωρινή πληθώρα Ινδικών ταινιών βοηθά την εκπαίδευση της νέας γενιάς κινηματογραφόφιλων, δημιουργώντας έτσι ένα νέο κοινό για τις ταινίες της χώρας τους. «Η επιβίωση του Πακιστανικού κινηματογράφου θα οριστεί από τις Ινδικές ταινίες», λέει ο Fazli. «Η βιομηχανία εξαρτάται από τα εθνικά cinema, και ο κόσμος θέλει να βλέπει Ινδικές ταινίες επειδή μοιραζόμαστε την ίδια γλώσσα και κουλτούρα».
Παρ' όλα αυτά, οι κινηματογραφιστές του Πακιστάν, εγκατεστημένοι πλέον στο Καράτσι και όχι στο Λαχόρ, την παραδοσιακή πρωτεύουσα του Πακιστανικού "Lollywood", θα πρέπει να εξασκηθούν καταλλήλως, ούτως ώστε να ανταγωνιστούν τις παραγωγές-υπερθεάματα της Ινδίας. Ενώ πολλοί σκηνοθέτες στο παρελθόν έχουν προσπαθήσει να αντιγράψουν την Ινδική «συνταγή» του Bollywood, το Πακιστανικό κοινό φαίνεται να περιμένει κάτι διαφορετικό. Η μείωση του τεχνικού κόστους έχει σίγουρα βοηθήσει αρκετά τους Πακιστανούς σκηνοθέτες, αλλά πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι οι εγχώριες παραγωγές πρέπει να επικεντρωθούν σε δυνατές ιστορίες, παρά στο να αντιγράφουν τη θεαματική ατμόσφαιρα των Bollywood ταινιών.
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί η ταινία "Morqaye" του Ehsan Jami, ένα οικογενειακό δράμα το οποίο αγγίζει το θέμα της διαφθοράς, ένα από τα βασικά προβλήματα της χώρας. Ο σκηνοθέτης δηλώνει: «δεν προσπαθώ να δείξω την αρνητική πλευρά, αλλά θέλω να προβάλλω τον κόσμο που παλεύει». Αξιοσημείωτη επιτυχία σημείωσε και η πρόσφατη ταινία "Bol", ένα κοινωνικό δράμα του 2011 το οποίο πραγματεύεται την ιστορία ενός θρήσκου πατέρα που δολοφονεί τον τρανσέξουαλ μοναχογιό του. Το "Bol" ήταν η πρώτη ταινία που σημείωσε επιτυχία του ύψους 1 εκατομμυρίου δολαρίων στο box office. Ανάμεσα στους παραγωγούς, ο Mandviwalla δηλώνει «ξεκίνησα να επενδύω λεφτά στην παραγωγή ταινιών επειδή η αγορά έχει αυξηθεί επιτέλους σε τέτοιο βαθμό που οι εγχώριες παραγωγές έχουν γίνει εφικτές».
Με λιγότερο από δέκα εγχώριες παραγωγές κάθε χρόνο, ο Mandviwalla υπολογίζει ότι θα πάρει καιρό μέχρι να καταφέρει η νέα γενιά Πακιστανών κινηματογραφιστών να εδραιωθεί στον τομέα της. «Για να δηλώσουμε με ακρίβεια ότι υπάρχει πραγματική βιομηχανία στη χώρα μας, χρειαζόμαστε τουλάχιστον μια καινούρια ταινία κάθε βδομάδα πριν δηλώσουμε ότι ο κινηματογράφος μας αναγεννάται. Είναι ένα ενδιαφέρον νέο πείραμα, αλλά θα χρειαστεί χρόνο».

(ελληνική μετάφραση-απόδοση: Κατερίνα Μπουφούνου για το tovima.gr)