Το έργο της Σάρα Ντράιβερ, μιας «ιέρειας» του ανεξάρτητου σινεμά, αντανακλά το ευρηματικό και ομαδικό πνεύματος που χαρακτήρισε την κινηματογραφική δημιουργία στη Νέα Υόρκη των αρχών του ’80. Παράλληλα, ως - επί πολλά έτη - συνεργάτιδα και σύντροφος του Τζιμ Τζάρμους, εκτός από σύντομους μικρούς ρόλους στις ταινίες του, η δημιουργός έχει υπογράψει και την παραγωγή σε πολλές από αυτές, μεταξύ άλλων στο ντεμπούτο του σκηνοθέτη με τίτλο Διακοπές διαρκείας, καθώς και στο βραβευμένο Πέρα από τον παράδεισο, ταινίες που θα προβληθούν επίσης στο πλαίσιο του αφιερώματος.
Γεννημένη το 1955 στο Νιου Τζέρσι, η Σάρα Ντράιβερ/ Sara Driver αρχικά σπούδασε αρχαιολογία, ολοκληρώνοντας μάλιστα το τελευταίο έτος των σπουδών της στην Ελλάδα. Μετά από ένα σύντομο «πειραματισμό» με το θέατρο, στράφηκε στον κινηματογράφο, κάνοντας μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, όπου μετέπειτα μάλιστα δίδαξε σκηνοθεσία.
Σουρεαλίστρια και απρόβλεπτη, η δημιουργός κατορθώνει έτσι ώστε στο έργο της να συνυπάρχουν με αβίαστη φυσικότητα το ποιητικό και το καθημερινό, το υπερφυσικό και το εγκόσμιο. Οι ταινίες της μοιάζουν περισσότερο με εκκεντρικά όνειρα, ενώ οι ατμοσφαιρικές ιστορίες τους ξετυλίγονται με βάση καθαρά φαντασιακούς όρους που ενσωματώνονται επιδέξια στην ρουτίνα των ηρώων, προσδίδοντας στο όλο εγχείρημα μια ανεξίτηλη υφή παραμυθιού.
Η Σάρα Ντράιβερ έκανε το κινηματογραφικό της ντεμπούτο με τη μικρού μήκους ταινία You are not I. Πρόκειται ουσιαστικά για τη διπλωματική της εργασία, βασισμένη σε ένα διήγημα του Πολ Μπόουλς, για το οποίο μάλιστα δεν ήταν σε θέση να εξασφαλίσει τα δικαιώματα, αλλά απέσπασε όψιμα την έγκριση του δημιουργού. Η ταινία, το σενάριο της οποίας συνυπογράφει ο Τζιμ Τζάρμους, απέκτησε καλτ φήμη, προβλήθηκε σε πολλά φεστιβάλ ανά τον κόσμο, ενώ χαρακτηρίστηκε από το περιοδικό Cahiers du Cinéma ως μια από τις καλύτερες της δεκαετίας του ’80. Η ταινία σημαδεύτηκε από μια περιπετειώδη πορεία: ένα ατύχημα κατέστρεψε το αρνητικό, αλλά ως εκ θαύματος ένας υπάλληλος ταινιοθήκης ανακάλυψε την κόπια που είχε στείλει η Ντράιβερ στον Μπόουλς και κάπως έτσι το φιλμ διασώθηκε. Ηρωίδα της ταινίας είναι μια γυναίκα που δραπετεύει από την ψυχιατρική κλινική όπου νοσηλεύεται, πηγαίνει στο σπίτι της αδελφής της και εκεί προσπαθεί να αντιστρέψει τα δεδομένα της κατάστασης. Η εσωτερική φωνή της αποτυπώνεται σε έναν στοιχειωτικό μονόλογο, που κινητοποιεί τον θεατή προκειμένου να «μπει» στο μυαλό της και να αποδεχτεί την πραγματικότητα που εκείνη του επιβάλλει. Χαλαρή πλοκή, υπνωτιστικό σάουντρακ και δραματικά κοντινά πλάνα υπερτονίζουν μια ανατριχιαστική σχεδόν ατμόσφαιρα, με κυρίαρχη την άκαμπτη φιγούρα της πρωταγωνίστριας, που θυμίζει καρέ του βωβού σινεμά.
Μια αλλόκοτη, ποιητική ιστορία με αιθέρια αίσθηση και χαρισματικό ρυθμό, διαδραματίζεται στην ταινία Sleepwalk (1986), τιμημένη με το βραβείο Georges Sadoul της Γαλλικής Ταινιοθήκης. Όταν μια νεαρή μεταφράστρια αναλαμβάνει την απόδοση ενός παλαιού κινέζικου χειρογράφου, περίεργα πράγματα αρχίζουν να συμβαίνουν στη ζωή της, τα οποία κατά ένα τρόπο επαληθεύουν τις αρχαίες κατάρες του γραπτού. Ταυτόχρονα, ύπουλοι γκάνγκστερ, «δαιμονισμένα» γραφεία, ένας φόνος, μια απαγωγή, αλλά και ο Στιβ Μπουσέμι σε ένα μικρό απολαυστικό ρόλο, παρελαύνουν σε μια σουρεαλιστικά δοσμένη ιστορία, έντεχνα εδραιωμένη στη μοντέρνα καθημερινότητα της ηρωίδας. Η λακωνική και μεθοδική ερμηνεία της πρωταγωνίστριας Σούζαν Φλέτσερ (You are not I) είναι ο κύριος μοχλός ισορροπίας μεταξύ ονείρου και αλήθειας, με φόντο μια «μαγική» Τσάιναταουν. Να σημειωθεί ότι η ταινία άνοιξε την αυλαία για την 25ετή επέτειο της Διεθνούς Εβδομάδας Κριτικής του φεστιβάλ Κανών του 1986, ενώ επίσης προβλήθηκε στο MoMA και στο φεστιβάλ Σάντανς.
Ο Άλφρεντ Μολίνα ως μονόχνοτος μουσικός της τζαζ, η πάντοτε σαγηνευτική Μάριαν Φέιθφουλ σε ρόλο φαντάσματος και ένα ανατρεπτικό σάουντρακ δια χειρός Τζο Στράμερ, αλληλοδιαπλέκονται ευχάριστα στην ταινία When pigs fly (1993). Η σκηνοθέτιδα ανατρέπει τα κλισέ μιας συνήθους κινηματογραφικής ιστορίας φαντασμάτων, αποδίδοντας έναν έντονα κωμικό τόνο και εστιάζοντας περισσότερο στους χαρακτήρες, παρά στην πλοκή. Το αποτέλεσμα είναι μια feelgood κομεντί, με θέμα τη συνάντηση δύο αντίθετων κόσμων, οι οποίοι «συνεργάζονται» για να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς με το παρελθόν και να βρουν τη γαλήνη και την ευτυχία. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ του Λοκάρνο και απέσπασε το βραβείο «Best of Festival Feature» στο φεστιβάλ του Λονγκ Άιλαντ.
Η μικρού μήκους ταινία The Bowery (1994), τμήμα της ανθολογίας «Postcards from New York», ένα ζωντανό πορτρέτο της ομώνυμης θρυλικής συνοικίας της Νέας Υόρκης, όπου ζει η σκηνοθέτιδα.
Οι ταινίες της Σάρα Ντράιβερ αποτελούν μια αδιάκοπη, συναρπαστική πρόκληση για τον θεατή, ένα ταξίδι στο σημείο όπου το όνειρο, το σουρεάλ και η μεταφυσική παρεισφρύουν στην αληθινή ζωή.
(πηγή δ.τ.)