«Οι ταινίες μου δεν είναι η αλήθεια, αλλά η αίσθηση που έχω για τον κόσμο. Τίποτα παραπάνω».
«Για μένα τα ντοκιμαντέρ δεν είναι περισσότερο αληθινά από τις ταινίες μυθοπλασίας, και οι ταινίες μυθοπλασίας δεν είναι περισσότερο επινοημένες από τα ντοκιμαντέρ».
Jon Bang Carlsen
Ο Jon Bang Carlsen (Γιον Μπανγκ Κάρλσεν) είναι ένας από τους μεγαλύτερους δημιουργούς του δανέζικου σινεμά, κυρίαρχη φιγούρα της δανέζικης κινηματογραφικής σκηνής και ένας από τους πιο καινοτόμους δημιουργούς ντοκιμαντέρ, αλλά και μυθοπλασίας.
Ο Jon Bang Carlsen γεννήθηκε το 1950 στη Δανία. Και οι δυο γονείς του ήταν γλύπτες. Μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον όπου το σχέδιο ήταν ακέραιο κομμάτι της ζωής, εξηγεί κατά κάποιον τρόπο το ξεχωριστό στιλ που χαρακτηρίζει τις ταινίες του. Δούλεψε για το θέατρο και κατόπιν σπούδασε στην Κινηματογραφική Σχολή της Δανίας.
Από τότε που ξεκίνησε την κινηματογραφική του καριέρα, ακροβατεί πάνω στη λεπτή γραμμή μεταξύ μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, τελειοποιώντας σταδιακά το προσωπικό του στιλ στησίματος της δράσης. Βασισμένος σε μια εκ των βαθέων γνώση των κύριων χαρακτήρων του, τους σκηνοθετεί σε καταστάσεις, τις οποίες θεωρεί ότι εκπροσωπούν την προσωπικότητά τους - οπότε, παρόλο που η μέθοδός του είναι αντίθετη από το cinema verite, φανερώνει εν τέλει μια προσωπική εκδοχή της αλήθειας.
Τα ντοκιμαντέρ του συχνά εστιάζουν στην καθημερινή ζωή και τις ιεροτελεστίες συνηθισμένων ή περιθωριακών ανθρώπων. Έχοντας ζήσει για καιρό μακριά από τη Δανία, ο Jon Carlsen ελκύεται από άλλες κουλτούρες και ξένα τοπία, γι αυτό και πολλά από τα ντοκιμαντέρ του έχουν γυριστεί σε διαφορετικές χώρες - στις Η.Π.Α. (Hotel of the Stars 1981 και Phoenix Bird 1986), Γερμανία (Ich bin auch ein Berliner 1990), Ιρλανδία (Its Now or Never 1996, My Irish Diary 1996 και How to Invent Reality 1997) και Νότιος Αφρική (Addicted to Solitude 1999, My African Diary 2000 και Portrait of God 2001).
Η αντισυμβατική προσέγγιση του Carlsen ξεκινά από το πρώιμο ήδη στάδιο της καριέρας του και αναπτύσσεται πλήρως στην ταινία-δοκίμιο How to Invent Reality, στην οποία περιγράφει τη μέθοδό του και εξηγεί τη λογική πίσω από αυτή. Χρησιμοποιώντας ως ηθοποιούς ανθρώπους που ουσιαστικά παίζουν τους εαυτούς τους στην οθόνη, αλλά εκφέρουν τα λόγια που εκείνος έχει γράψει, ο Carlsen θολώνει επίτηδες τα όρια μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, μεταποιώντας χωρίς ενδοιασμό τα δεδομένα που άλλοι ντοκιμενταρίστες ενδεχομένως θα άφηναν ακέραια. Αυτές οι μετατροπές όμως δεν είναι αβάσιμες: οι διάλογοι που κατασκευάζει ο Κάρλσεν ταιριάζουν απόλυτα στους χαρακτήρες του, έτσι ώστε οι λέξεις να φαντάζουν ως εντελώς φυσικές και αυθόρμητες εκφράσεις της εμπειρίας τους.
Το Its Now or Never εκτυλίσσεται στη δυτική ακτή της Ιρλανδίας, όπου ο Τζίμι προσπαθεί να βρει μια γυναίκα να παντρευτεί - ένα εξαιρετικό παράδειγμα του στιλ του Carlsen. Στις πρόσφατες ταινίες που έχει γυρίσει στη Νότιο Αφρική, ο Carlsen έχει απομακρυνθεί από τη μέθοδό του. Το Πορτρέτο του Θεού, ένα μάλλον πιο παραδοσιακό ντοκιμαντέρ, παραμένει παρ όλ αυτά μια πολύ προσωπική κατάθεση. Βασισμένο στην εσωτερική αναζήτηση του Carlsen για το Θεό, τον ακολουθεί καθώς εντοπίζει πιο έντονη την παρουσία του σε μια φυλακή υψίστης ασφαλείας στη Νότιο Αφρική.
Ο Jon Bang Carlsen έχει εκδώσει δοκίμια και ποιήματα κι έχει διδάξει σε κινηματογραφικές σχολές και πανεπιστήμια της Ευρώπης. Έχει κερδίσει εθνικά και διεθνή βραβεία για τις ταινίες του. Οι ταινίες μυθοπλασίας του συμπεριλαμβάνουν τα: Next Stop Paradise 1980, Ophelia Comes to Town 1985, Time Out 1988 και Carmen and Baby Face 1995.
Επιλεκτική Φιλμογραφία
1978 A Rich Man
1986 Before the Guests Arrive
1996 It's Now or Never, How to Invent Reality
1997 My Irish Diary
1999 My African Diary, Addicted to Solitude
2001 Portrait of God
(Πηγή: δελτίο τύπου 8ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης)
