Μ' ένα αξιόλογο έργο, τόσο στο θέατρο όσο και στο κινηματογράφο, ο Ρουμάνος Lucian Pintilie αποτελεί μια αιρετική και αντισυμβατική φωνή που ακούστηκε στα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας του Τσαουσέσκου. Ανήκει σε μια ομάδα ανατολικοευρωπαίων διανοουμένων -μεταξύ των οποίων πρόσωπα τόσο διαφορετικά, όπως ο Μίλος Φόρμαν, ο Γιέρζι Σκολιμόφσκι, ο Μίλαν Κούντερα ή ο Αντρέι Ταρκόφσκι- που αρνήθηκαν τις πολιτιστικές προδιαγραφές των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού και ακολούθησαν ένα δρόμο μοναχικό και δύσβατο. Συχνά αντιμετώπισαν την καχυποψία και την προκατάληψη, τόσο στη Δύση, όσο και στην Ανατολή, και αρνήθηκαν πεισματικά να ενταχθούν στις δυτικές πολιτιστικές δομές.
Ο Lucian Pintilie εμφανίσθηκε στις κινηματογραφικές οθόνες με το Κυριακή στις 6 η ώρα (1965), ένα αντιφασιστικό δράμα. Η επόμενη του ταινία, η Αναπαράσταση (1969), μια αλληγορία "στο ύφος ενός γκροτέσκου ρεαλισμού", θα θεωρηθεί βλάσφημη και πολιτικά αιρετική -θα εξαναγκάσει δε τον σκηνοθέτη σε εξορία. Στην Γιουγκοσλαβία, το 1973, θα γυρίσει την ταινία Πτέρυγα 6, μια ταινία καταγγελία για το σωφρονιστικό σύστημα. Στη Δύση, ο σκηνοθέτης θα εγκατασταθεί στο Παρίσι όπου θα ασχοληθεί κυρίως με το θέατρο.
Η επιστροφή του, το 1979, στη Ρουμανία με την ταινία Σκηνές Καρναβαλιού (μια σάτιρα της μικροαστικής τάξης) θα αποδεχθεί προσωρινή, καθώς δοκιμάζει τις αντοχές του καθεστώτος.
Ο Lucian Pintilie, θα επιστρέψει δριμύτερος, μετά την κατάρρευση του καθεστώτος, στη γενέθλια γη. Πρώτα με τη Βελανιδιά (1991), μία ταινία για τα τραύματα στις ψυχές που άφησε πίσω η δικτατορία Τσαουσέσκου. Και μετά με το Ένα Αξέχαστο καλοκαίρι (1994), μια ταινία για τον παραλογισμό των εθνικιστικών συγκρούσεων στα Βαλκάνια του Μεσοπολέμου. Στο Πολύ αργά (1996), ταινία που ολοκληρώνει την τριλογία του για το έρημο τοπίο του καθεστώτος Τσαουσέσκου, θέτει στο κέντρο τους ανθρακωρύχους, τους "ανέκαθεν "άθλιους", που θα αποτελέσουν τη φυσική εφεδρεία πιθήκων που κατευθύνονται προς την κατανάλωση…"
Η Τελευταία Στάση Παράδεισος (1998) είναι η είσοδος στις νέες συνθήκες: μια ερωτική ιστορία, ένας "τρελός έρωτας", ανάμεσα σε δύο νέους την εποχή της ελεύθερης οικονομίας. Εδώ η απαισιοδοξία κυριαρχεί: ο κεντρικός ήρωας πεθαίνει και αυτό που μένει τελικά μένει από αυτόν τον είναι η ασυμβίβαστη στάση του ήρωα και η άρνηση του να αποδεχτεί τις "καθημερινές και τετριμμένες" όψεις των πραγμάτων. Με την ταινία Το απόγευμα ενός βασανιστή (2001), θα επιχειρήσει μία διερεύνηση των τραυμάτων και των ανοικτών πληγών του παρελθόντος, θέτοντας στο κέντρο ένα πρόσωπο αμφιλεγόμενο: έναν βασανιστή του καθεστώτος Τσαουσέσκου.
Όπως σημειώνει ο Μιχάλης Δημόπουλος: "Ο Πιντιλιέ δουλεύει με υλικά το σκοτεινό χιούμορ, τον αδυσώπητο ρεαλισμό και την απογειωτική αίσθηση του Καρναβαλιού. Δεν κολακεύει τα θύματα της ιστορίας, δεν οικτίρει τους θύτες της εξουσίας. Έρχεται από την απαισιόδοξη μηδενιστική και απόλυτα ειλικρινή παράδοση των μεγάλων ρουμάνων δημιουργών του αιώνα: του Ιονέσκο, του Μπρανκούζι, του Καρατζιάλε, του Σιοράν."
Data: Lucien Pintilie, επιμέλεια Μιχάλης Δημόπουλος, έκδοση 37o Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, 1996.
Δ.Μ.
