του John Woo

Ο Melville για μένα είναι ένας θεός. Τον ανακάλυψα με την ταινία Le Samourai στις αρχές της δεκαετίας του 70, όταν αυτή είχε προβληθεί στο εμπορικό κύκλωμα του Hong Kong. Είναι η ταινία που έκανε τον Alain Delon σταρ στην Ασία. Ήταν μία έκπληξη για μένα. Πραγματικά συγκλονίστηκα από τον νεωτερισμό στο ύφος, από την πολύ συγκρατημένη τεχνική του. Ο Melville μού δημιούργησε την εντύπωση ενός ευγενούς: ο τρόπος αφήγησης μίας ιστορίας είναι πάντοτε "cool", ήρεμος, φιλοσοφημένος…
Το Le Samourai είναι μία από τις ξένες ταινίες που άσκησαν μεγάλη επιρροή στο σινεμά του Hong Kong, κυρίως στην νέα γενιά. Πριν από αυτήν την ταινία, τους νέους πιο πολύ τούς ενδιέφερε ο Cliff Richards ή ο Elvis Presley και οι ταινίες καράτε. Όλα φαινόταν εύκολα. Με το Le Samourai, ανακάλυψαν μία νέα μορφή κομψότητας και ύφους. Εξ άλλου, εκείνη την εποχή είχα μακριά μαλλιά και από την στιγμή που είδα το Le Samourai άρχισα να φοράω γραβάτες και έκοψα τα μαλλιά μου, όπως είναι του Delon στην ταινία. Είναι μια ταινία που σημάδεψε βαθιά την γενιά μου.
Είχα ήδη γυρίσει κάποιες ταινίες ως βοηθός σκηνοθέτη. Εκείνη την εποχή εκτιμούσα ιδιαίτερα τον γαλλικό κινηματογράφο. Η αγάπη μου για τον κινηματογράφο ήταν έντονα επηρεασμένη από το Νέο Κύμα (Nouvelle Vague).
Οι ταινίες του Melville δίνουν πάντοτε ευκαιρίες για στοχασμό, αλλά με μία πολύ μεγάλη συναισθηματική δύναμη. Ο τρόπος με τον οποίο αφηγείται μία ιστορία είναι εξαιρετικά διακριτικός. Στις ταινίες μου, όταν θέλω να υπογραμμίσω κάτι, συχνά καταφεύγω σε πολλά τράβελινγκ και κοντινά πλάνα, για να υποστηρίξω τα συναισθήματα. Στον Melville η κάμερα είναι μάλλον σταθερή και αφήνει τους ηθοποιούς να πειραματιστούν ολοκληρωτικά. Το κοινό αντιδρά σ' αυτόν τον τρόπο πολύ εγκεφαλικά. Υπάρχει κάτι εξαιρετικά ευφυές σ' αυτήν την μέθοδό του, να συνδυάζει τα κινηματογραφικά είδη με μία φιλοσοφία που είναι βαθιά ανατολίτικη. Χωρίς αμφιβολία είναι γι' αυτό που αισθάνθηκα κοντά στις ταινίες του. Οι χαρακτήρες του δεν είναι ήρωες. Λειτουργούν σύμφωνα μ' ένα κώδικα τιμής, ο οποίος είναι συγγενής με τον ιπποτικό κώδικα τιμής….

Στις δεκαετίες του 60 και 70, ήμουν επίσης πολύ έντονα επηρεασμένος από τον υπαρξισμό. Και αυτό το βρήκα πάλι στις ταινίες του Melville. Εκεί υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι πάντα βρίσκονται σ' ένα είδος εσωτερικής αναζήτησης. Μ' αρέσει αυτή μοναξιά: όπως στην ταινία Le Circle Rouge, όπου ο Yves Montand παίζει ένα παλιό αστυνομικό που έγινε αλκοολικός και τον οποίο κανένας δεν κατανοεί πραγματικά. Αυτό είναι κάτι το οποίο επίσης μπορεί κάποιος να το βρει και στην ελληνική τραγωδία. Όλα αυτά τα στοιχεία έχουν βαθιά επηρεάσει τις ταινίες μου. Οι χαρακτήρες των ταινιών μου είναι συχνά άτομα μοναχικά, τραγικά, που έχουν ραντεβού με τον θάνατο…
Hard Boiled, A Better Tomorrow, Bullet in the Head και The Killer είναι ταινίες βαθιά επηρεασμένες από τον Melville, στον τρόπο που προσεγγίζω τους χαρακτήρες. Αν θα έπρεπε να διαλέξω το καλύτερο στοιχείο του Melville, αυτό θα 'ταν η μέθοδός του να στήνει σκηνές δράσης που διαρκούν, χωρίς όμως η δράση να κορυφώνεται. Όπως η σκηνή της γέφυρας στο Le Samourai, το αίσθημα του κινδύνου που αιωρείται πάντα πάνω από τις σκηνές. Στην πρώτη μου ταινία το Young Dragon, μια κλασική ταινία κουνγκ φου, είχα δοκιμάσει να χρησιμοποιήσω τις τεχνικές του Le Samourai. Ήθελα στην συνέχεια να μιμηθώ το ύφος του, όμως το στούντιο παραγωγής ήταν αντίθετο: ήθελαν να γυρίζω κωμωδίες. Όταν τελικά γύρισα το A Better Tomorrow, μπόρεσα να προσεγγίσω λίγο περισσότερο το ύφος του Melville. Ο χαρακτήρας του Chow-Yun Fat, ο τρόπος που κινείται το κουστούμι του ήταν έντονα επηρεασμένος από το Le Samourai. Τον έβαλα να φοράει ένα αδιάβροχο: το οποίο κανένας δεν φορούσε εκείνη την εποχή στο Χονγκ- Κονγκ!!!. Υπάρχει επίσης μία σκηνή καυγά σ' ένα εστιατόριο, εμπνευσμένη από την σκηνή στο νυκτερινό κέντρο στην ταινία Le Samourai, όταν αυτός μόλις πριν έχει γλιτώσει τον θάνατο. Η αρχική σκηνή του νυκτερινού κέντρου στο Le Samourai, όπου βλέπουμε τον Delon να συναντιέται με την τραγουδίστρια για πρώτη φορά, ήταν το πρότυπο για την σκηνή τη εισαγωγής στο The Killer. Υπάρχουν κάποια πράγματα σ' αυτό που δεν τα έβλεπες συχνά εκείνη την περίοδο στο σινεμά του Χονγκ- Κονγκ. Με την άφιξη μου στις ΗΠΑ ήμουν πολύ ευτυχισμένος που είδα ότι πολλοί από τους νέους κινηματογραφόφιλους γνώριζαν τον Melville.

Το Le Circle Rouge είναι χωρίς αμφιβολία η ταινία του Melville που μου έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση, μετά τον Le Samourai. Δοκίμασα να γυρίσω ένα ρημέηκ, πριν επτά ή οκτώ χρόνια. Ήδη από το Χονγκ- Κονγκ είχα αυτό το σχέδιο, όμως ο προϋπολογισμός ήταν πολύ μεγάλος. Σκέφτομαι να μπορέσω να το κάνω στο προσεχές μέλλον. Σ' αυτήν την ταινία, η χρήση φυσικών χώρων είναι εκπληκτική, αρκετά διαφορετική από το Le Samourai. Όμως είναι κυρίως οι χαρακτήρες που μ' έχουν κυρίως εντυπωσιάσει: είναι γεμάτοι από την κινέζικη φιλοσοφία. Η θυσία του Montand στο τέλος είναι μέσα στην μεγάλη παράδοση του κινέζικου Μεσαίωνα. Αποτυγχάνει εξωτερικά, όμως πνευματικά έχει σωθεί. Ξαναβρίσκεις το ίδιο και στο Hard Boiled. Υπάρχει επίσης εμφανώς σ' αυτήν την ταινία μία αναφορά στο Le Circle Rouge, στην σκηνή του νοσοκομείου, με την μπάλα…
Η χρήση της δράσης και του χώρου, στις ταινίες μου, είναι παρ' όλα αυτά πολύ διαφορετική απ' αυτήν του Melville. Είμαι ίσως πολύ παθιασμένος και χωρίς αμφιβολία λίγο πιο νέος [γέλια]. Οι ταινίες είναι επίσης πολύ "ντεκουπαρισμένες", "μονταρισμένες": αυτή είναι μια επιρροή που προέρχεται από τον Scorsese. Στην πραγματικότητα έχω προσπαθήσει να συνδυάσω τον Melville με τον Scorsese. [Ο Melville] μ' έκανε να δοκιμάσω λιγότερο "ντεκουπάρισμα". Η πιο μελβιλική μου ταινία είναι χωρίς αμφιβολία το The Killer.
Αυτή η επιστροφή στον Melville σήμερα, ίσως οφείλεται, στις συχνές αναφορές που γίνονται γι' αυτόν από νέους ανθρώπους, όπως εγώ ή όπως ο Tarantino. Πιστεύω ότι αυτή η αναδρομή θα επιτρέψει τις νέες γενιές να ανακαλύψουν τις ταινίες του. Πιστεύω στα αλήθεια ότι τελικά θα γυρίσω το ρημέηκ (remake) του Le Circle Rouge, στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη -δεν έχει σημασία που.
(22-9-1996)

(Cahiers Du Cinema, No 507, Novembre 96. Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)