Τα ντοκιμαντέρ του Alexandru Solomon /Αλεξάντρου Σόλομον δεν «υπακούουν» σε κινηματογραφικά είδη και κανόνες. Με αφετηρία την ιστορία, την πολιτική και την κοινωνία της Ρουμανίας, ανιχνεύουν το παρελθόν για να μιλήσουν για το παρόν και το μέλλον, με τρόπο μοντέρνο, άμεσο και αντικειμενικό.
Σκηνοθέτης, διευθυντής φωτογραφίας και παραγωγός, ο Σόλομον γεννήθηκε το 1966 στο Βουκουρέστι, σπούδασε κινηματογράφο και το 1993 υπέγραψε το πρώτο του ντοκιμαντέρ. Έχει συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ, ενώ επίσης έχει έντονη παρουσία σε διεθνείς συμπαραγωγές. Η μεγάλη του αγάπη όμως παραμένει το ντοκιμαντέρ, το οποίο υπηρετεί με συνέπεια και αφοσίωση. Είτε μέσα από απλή παρατήρηση είτε χάρη σε εκτεταμένη δημοσιογραφική έρευνα, ο δημιουργός παρακινεί το θεατή να ανακαλύψει τις απαντήσεις, να ερμηνεύσει τα γεγονότα και να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ντοκιμαντέρ Kapitalism: Our Improved Formula (2010), το οποίο σκιαγραφεί τη σύγχρονη Ρουμανία, μετέωρη ανάμεσα στον κομμουνισμό του χθες και τον καπιταλισμό του σήμερα, μέσα από τις αποκαλυπτικές συνεντεύξεις των μεγιστάνων της χώρας. Πλάνα αρχείου, stop-motion animation και σαρκαστικοί τόνοι δομούν ένα καυστικό σχόλιο για το φαύλο κύκλο της διαφθοράς και της ατιμωρησίας που καλά κρατεί και μετά την πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου.
«Κάθε πόλη έχει το κυκλοφοριακό που της αξίζει» υποστηρίζει εύστοχα ο σκηνοθέτης στο ντοκιμαντέρ Apocalypse On Wheels (2008). Εδώ κινηματογραφεί από τη θέση του συνοδηγού πέντε ανθρώπους που οδηγούν στους δρόμους τoυ Βουκουρεστίου - έναν καθρέφτη της ρουμανικής κοινωνίας. Το χάος και η αυθαιρεσία δεσπόζουν ως συμπτώματα της κρατικής δυσλειτουργίας, σε μια χώρα η οποία βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της Ευρώπης στη θνησιμότητα τροχαίων ατυχημάτων.
Μια σπάνια ματιά στο παρελθόν ρίχνει το ντοκιμαντέρ Cold Waves (2007), που μας ξεναγεί στα παρασκήνια του ραδιοφωνικού σταθμού - μύθου Radio Free Europe. To RFE ξεκίνησε το ’50 ως όργανο αμερικανικής προπαγάνδας με «χορηγό» τη CIA, για να γίνει φωνή παρηγοριάς για το ρουμανικό λαό επί Τσαουσέσκου, ο οποίος επιστράτευσε μέχρι τον τρομοκράτη Κάρλος το Τσακάλι, προκειμένου να το φιμώσει. Αντιστοίχως, το ντοκιμαντέρ Clara B. (2006), εκθέτει στιγμιότυπα που σημάδεψαν την ιστορία της Ευρώπης, με οδηγό την ομώνυμη ηρωίδα.
Μια συγκλονιστική αληθινή ιστορία αφηγείται το The Great Communist Bank Robbery (2004). Το 1959 μια ομάδα πρώην καθεστωτικών κομμουνιστών ληστεύει τη Ρουμανική Εθνική Τράπεζα, μια κίνηση με στόχο να πλήξει το απολυταρχικό σύστημα. Μετά τη σύλληψή τους, το καθεστώς τους υποχρεώνει να πρωταγωνιστήσουν στην προπαγανδιστική ταινία Reconstruction, μια αναπαράσταση του περιστατικού με την υπόσχεση να μειωθούν οι ποινές τους. Όμως, αμέσως μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων, οι δράστες εκτελούνται. Το σκληρό πρόσωπο της εξουσίας έρχεται στο φως σε μια υπόθεση που πήρε τεράστιες διαστάσεις εντός και εκτός συνόρων. Στα ίδια γεγονότα είναι βασισμένη και η τελευταία ταινία του Ναέ Κάρανφιλ Closer to the Moon (2014), με πρωταγωνιστή τον Μαρκ Στρονγκ.
Ο Δημήτρης Κερκινός σημειώνει για το έργο του Αλεξάντρου Σόλομον: " Οι ταινίες του αναμειγνύουν τα κινηματογραφικά είδη και καταφεύγουν σε εικαστικές και πειραματικές τεχνικές προκειμένου να στοχαστούν πάνω στην ιστορική και στη σύγχρονη ρουμανική κοινωνική πραγματικότητα, προσδίδοντας στον σκηνοθέτη ένα διακριτό προσωπικό στυλ και προσελκύοντας το ενδιαφέρον διεθνών συμπαραγωγών.
Ο Σόλομον προσεγγίζει την ιστορία και την κοινωνική μνήμη με περιέργεια και ανήσυχο ερευνητικό πνεύμα: ακούει και προσπαθεί να καταλάβει τα υποκείμενά του, αναδεικνύει τις αντιφάσεις, αναθεωρεί την αντίληψη και τις βεβαιότητες που έχουμε για το παρελθόν και, εντέλει, αναδεικνύει το χάσμα μεταξύ επίσημου λόγου και ατομικής μνήμης."
(δ.τ.)
