(σχόλιο για την Agnès Varda)
της Μαρίας Γαβαλά
ΤΑ ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ: Πάντα αναρωτιόμουν, πώς η αγαπημένη μας Ανιές Βαρντά, στην επικράτεια των εικόνων της (φωτογραφίες, ταινίες, εγκαταστάσεις), εκεί όπου αυτές ακριβώς οι εικόνες μετατρέπονται σε αεικίνητα, πολύχρωμα πουλιά, γεμάτα ζωντάνια και ορμή, συνήθως πρόσχαρα, ευφάνταστα πλάσματα ενός πολύ κοφτερού μυαλού κι ενός ιδιαίτερου, αρκετά παράξενου βλέμματος, αλλά με ξεκάθαρες σημασίες σαν φρέσκο δροσερό νερό…Πώς, λοιπόν, μερικές φορές κατάφερνε να μας αιφνιδιάζει, προσφέροντάς μας χαρακτήρες, κινηματογραφικούς ήρωες, τόσο πολύ αινιγματικούς, σκοτεινούς, επίμονους, ξεροκέφαλους στα όρια της ιδεοληψίας, ώστε μετά την προβολή σπάζαμε όπως κι εξακολουθούμε να σπάμε το κεφάλι μας, προσπαθώντας να ακολουθήσουμε το ξετύλιγμα του μίτου της, μες στον λαβύρινθο ψυχισμών τόσο πολύ δυσερμήνευτων όσο και γοητευτικών.
Αναφέρομαι κυρίως στον Φρανσουά (Ζαν-Κλωντ Ντρουό), τον χαρούμενο και ενθουσιώδη μαραγκό στην ταινία «Η ευτυχία», 1965, που επιμένει να επιζητεί την απόλυτη ευτυχία ανάμεσα σε δυο γυναίκες, τη συμβία του και την ερωμένη του. Αναφέρομαι και στη Σιμόν ή Μονά (Σαντρίν Μπονέρ), τη νεαρή άστεγη και ανυπότακτη ταξιδιώτισσα του «Δίχως στέγη, δίχως νόμο», 1985, που διασχίζει τη νότια Γαλλία σαν ανεμοδούρα οδοιπόρος, ένα ελφ των αυτοκινητόδρομων, των έρημων χέρσων και των άδειων παραλιών, με μοναδικό συνταξιδιώτη ένα άλλο αλύτρωτο πνεύμα, εκείνο του Ρεμπώ. Ο ένας χαρακτήρας εξαιρετικά φωτεινόχρωμος, η άλλη ηρωίδα συντριπτικά σκοτεινή, θα οδηγηθούν με είκοσι χρόνια διαφορά, πέραν της θέλησής τους, μέσα από ένα σκληρό μπρα ντε φερ μεταξύ ουτοπίας και δυστοπίας, στο σχετικό ή στο απόλυτο αδιέξοδο. Στη μακροημέρευση μιας ουτοπικής φαντασίωσης ή στον εντελώς ακαταλαβίστικο θάνατο μέσα σ’ ένα χαντάκι, αναλόγως του αναστήματος και των επιλογών εκάστου. Και το μονίμως άλυτο αίνιγμα, το αναπάντητο ερώτημα τι σημαίνει ευτυχία και τι ελευθερία και κατά πόσο είναι εφικτά αγαθά, πάντα να αιωρούνται, επίμονα και βασανιστικά, τόσο κατά τη διάρκεια των ταινιών όσο και μετά το τέλος τους.
Τις ταινίες της Ανιές Βαρντά μπορούμε να τις δούμε, με ελληνικούς υπότιτλους, στην πλατφόρμα Cinobo.
(πρώτη δημοσίευση ανάρτηση στο Facebook )
