10 χρόνια μετά από την συμμετοχή του στο Διεθνές Διαγωνιστικό με την ταινία Days και μετά από μια παγκόσμια επιτυχία -την ταινία Ο ποδηλάτης του Πεκίνου- ο κινέζος σκηνοθέτης Wang Xiaoshuai/ Γουάνγκ Σιάο-Σουάι το Νοέμβριο του 2003 βρέθηκε  στη Θεσσαλονίκη ως μέλος της κριτικής επιτροπής του 44ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Στις γραμμές που ακολουθεί σχολιάζει μεταξύ άλλων τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τη δημιουργία μιας ταινίας, την κατάσταση στην Κίνα.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΣΙΝΕΜΑ
Όταν άρχισα να κάνω ταινίες, ήταν την εποχή που η Κίνα άρχισε να ανοίγει τις πόρτες της, στα μέσα της δεκαετίας του 80. Τότε σπούδαζα κινηματογράφο και αρχίσαμε να βλέπουμε περισσότερες ταινίες, βιβλία από την Δύση, να έχουμε περισσότερα βιβλία φιλοσοφικά από δυτικούς στοχαστές. Τότε άρχισα να αισθάνομαι ότι η κοινωνία άλλαζε, ότι γινόταν περισσότερο ατομοκεντρική. Η παλιότερη γενιά δεν είχε άποψη γι' αυτά που συνέβαινα στην χώρα. Έτσι όταν ξεκίνησα να κάνω ταινίες όπως το Days, άρχισε να μ' απασχολεί το ζήτημα του ατόμου: ένα πρόσωπο και το πώς επιβιώνει σ' αυτή την τεράστια κοινωνία. Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο αυτής της εποχής είναι ότι παρά πολύ άνθρωποι έρχονταν από τις επαρχίες στις μεγάλες πόλεις και πως αυτοί επιβίωναν στις πόλεις. Εκείνη την εποχή οι καλλιτέχνες -ζωγράφοι, συγγραφείς, σκηνοθέτες- άρχισαν να ασχολούνται μ' αυτά τα ζητήματα: το άτομο αντιμέτωπο με την κοινωνία. Όταν ήμουν νέος, η αίσθηση του να μεγαλώνεις μέσα σε μια κοινωνία, μέσα στις μεγάλες πόλεις, ήταν πολύ σκοτεινή, υπήρχε σύγχυση, μια περιπλάνηση προς αναζήτηση του τι θα κάνεις. Υπήρχαν τότε πολλά σκοτεινά αισθήματα και η ταινία Days αντανακλούσε αυτή την ατμόσφαιρα και ήταν μια νέα φωνή για την εποχής της.

Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΓΕΝΙΑ
Όταν ήμασταν στη σχολή, πολύ πριν ξεκινήσουμε να κάνουμε ταινίες, βλέπαμε τις ταινίες των Zhang Yimou, Chen Kaige. Όμως αργότερα η στάση μας άλλαξε: αποδεχόμαστε τη σκηνοθεσία, το πώς είναι κατασκευασμένες οι ταινίες τους, όμως δεν συμφωνούσαμε με τον πυρήνα, τα νοήματα των ταινιών τους. Εκείνη την εποχή αυτοί οι σκηνοθέτες ήταν το νέο κύμα στο χώρο του κινέζικου σινεμά. Όμως στο μεταξύ εμείς διαμορφώσαμε την άποψη ότι θα έπρεπε οι ταινίες επικεντρώνονται στο άτομο, να έχουν μια ανεξάρτητη σκέψη. Ο Zhang Yimou στις ταινίες του παρουσιάζει κάτι που δεν είναι μέσα του, δεν έχει μια προσωπική σχέση με την ιστορία που αφηγείται. Όμως παρ' όλα αυτά είναι ένας πολύ ικανός σκηνοθέτης, έχει ένα πολύ ισχυρό όραμα. Σήμερα έχω πλέον πολύ περισσότερη εμπιστοσύνη στην νέα γενιά σκηνοθετών (και σ' αυτούς συμπεριλαμβάνω και τον εαυτό μου) ότι μπορούν να κάνω ταινίες περισσότερο προσωπικές, να εκφράζουν όψεις και απόψεις ανεξάρτητες χωρίς δεσμεύσεις, για την κοινωνία και για τον εαυτό τους.

Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Ο Zhang Yimou λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισε από την αρχή της καριέρας του δεν αντιμετώπισε προβλήματα χρηματοδότησης. Εμείς δουλεύουμε περισσότερο "underground": αντιμετωπίζουμε δυσκολίες με την παραγωγή, με την προώθηση της ταινίας, τη χρηματοδότηση. Φυσικά έχω κάποια κεφάλαια χρηματοδότησης από το εξωτερικό, όμως είναι πολύ λίγο. Προσπάθησα να έχω συνεργασία με τα μεγάλα στούντιο της χώρας μου, όμως ελέγχονται από την εξουσία, θέλουν να έχουν λόγο, επιβάλλουν λογοκρισία. Παλιότερα τα πράγματα ήταν δύσκολα όμως τώρα ελπίζουμε ότι θα γίνουν καλύτερα: υπάρχουν όλο και περισσότερες ταινίες που είναι ανεξάρτητες παραγωγές. Όταν κάνεις μια ταινία και αυτή έχει προβλήματα στην διανομή της στη χώρα σου, τότε η επιτυχία στο κοινό του εξωτερικού είναι σημαντική γιατί σου επιτρέπει να συνεχίσεις να κάνεις ταινίες.

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
Όταν κάνω μια ταινία αυτή αφορά κάτι που γνωρίζω καλά. Έχεις μια σειρά από ιδέες οι οποίες σιγά- σιγά μεγαλώνουν και γίνονται ταινία. Διαβάζω συνήθως κάτι στις εφημερίδες,, αναγνωρίζω ότι υπάρχει μια ενδιαφέρουσα κατάσταση και απ' αυτό δημιουργώ μια ιστορία. Π.χ. για τον Ποδηλάτη του Πεκίνου σκέφθηκα ότι δεν υπήρχε στον κινέζικο κινηματογράφο μια ταινία για ποδήλατα. Αν κάποιος λάβει υπόψη του το γεγονός το είμαστε μια χώρα γεμάτη με ποδήλατα αυτό είναι παράξενο. Μάλιστα και στον παγκόσμιο κινηματογράφο αν εξαιρέσεις την ιταλική ταινία Κλέφτης ποδηλάτων του De Sica δεν υπάρχει άλλη ταινία με το ποδήλατο.

Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
Όταν ξεκίνησα την καριέρα μου πίστευα η πιο σημαντική φάση στη δημιουργία της ταινίας είναι το γύρισμα. Μπορείς να γράψεις ότι θέλει στο σενάριο, όταν όμως γυρίζεις την ταινία έρχεσαι αντιμέτωπος με την πραγματικότητα και τα όρια που αυτή σε βάζει, όρια μεταξύ άλλων και οικονομικά.
 Όμως αργότερα αντιλήφθηκα ότι για να μαζέψεις χρήματα θα πρέπει να αντιμετωπίσεις τους παραγωγούς και γι’ αυτούς είναι σημαντικό το σενάριο –στο οποίο θα πρέπει να γίνεται σαφές και καθαρό το τι ακριβώς θέλεις να κάνεις. Έτσι θεωρώ ότι οι δύο πιο σημαντικές φάσεις για την δημιουργία μιας ταινίας είναι η συγγραφή του σεναρίου και φυσικά το γύρισμα.

ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΣΙΝΕΜΑ
Το σινεμά της Ταϊβάν και σκηνοθέτες, όπως ο Χου Χσιάο-χσιέν, Τσάι Μινγκ- λιάνγκ επικεντρώνονται περισσότερο στα πρόσωπα, εκφράζουν μέσα από το έργο τους πιο προσωπικές σκέψεις. Το σινεμά του Χονγκ- Κονγκ είναι ένα μοδάτο σινεμά, οι σκηνοθέτες του δημιουργούν τις μόδες. Όταν επιστρέφεις από το Χονγκ-Κονγκ επιστρέφεις με τις τελευταίας τεχνολογίας ηλεκτρονικές συσκευές, με ρούχα τελευταίας μόδας. Το Χονγκ Κονγκ είναι η πόλη της μόδας για την Άπω Ανατολή και το σινεμά του είναι ένα εμπορικό σινεμά.
Το σινεμά της ηπειρωτικής Κίνας είναι τελείως διαφορετικό, γιατί εκεί υπάρχει ένα άλλο κοινωνικό σύστημα. Εμείς προσπαθούμε ακόμα να εκφραστούμε. Χρειαζόμαστε ως χώρα ο κινηματογράφος αυτό του είδους –το μη εμπορικό σινεμά, της προσωπικής έκφρασης- να προστατευθεί. Υπάρχουν προβλήματα χρηματοδότησης και διανομής και χρειαζόμαστε για τις ταινίες με κινέζικη γλώσσα κάποιου είδους προστασία.
Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Προσπαθώ να ξεχάσω ότι είμαι σκηνοθέτης. Θέλω να δω τις ταινίες, που θα κρίνω σαν μέλος της κριτικής επιτροπής ως ένας απλός θεατής, ως κάποιος που πάει στον κινηματογράφο και προσπαθεί να δει μια καλή ταινία, κάτι που να μ’ αγγίζει. Αυτό περιμένω από τις ταινίες του διεθνούς διαγωνιστικού. Δεν θέλω να σκέφτομαι, ως μέλος της επιτροπής, τι θέλει να πει ο σκηνοθέτης, γιατί κάνει αυτό και το άλλο. Δεν θέλω να ασχοληθώ μ’ αυτά, θέλω η ταινία να μ’ αγγίζει.

ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
Ήμουν πριν 10 χρόνια ως διαγωνιζόμενος σ΄ αυτό το φεστιβάλ. Η όψη του φεστιβάλ ήταν τελείως διαφορετική: ήταν στις αρχές του, ήταν μικρό. Όταν ήρθα είχα ακόμα στο μυαλό μου τις αναμνήσεις απ’ αυτήν την επίσκεψη. Πιστεύω ότι ο Μισέλ (Δημόπουλος) προσπάθησε, δούλεψε πολύ. Νομίζω ότι έχει αλλάξει τελείως. Είναι πολύ καλύτερο. Το κοινό είναι πολύ φιλικό, πολύ ζεστό. Νομίζω ότι έτσι η Θεσσαλονίκη γίνεται διεθνώς γνωστή και όλο και περισσότερος κόσμος θεωρεί ότι αυτό είναι ένα σημαντικό φεστιβάλ παγκοσμίως. Είναι συναρπαστικό να βλέπεις πόσο πολύ έχει αλλάξει αυτό το φεστιβάλ.

(Συνέντευξη: Δημήτρης Μπάμπας. δημοσιεύθηκε στην εφ. του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης Πρώτο Πλάνο 2003)