Ο σημαντικότερος σκηνοθέτης του σύγχρονου κουβανέζικου κινηματογράφου, ο Tomás Gutiérrez Alea είναι επίσης και ο πιο γνωστός στο δυτικό κοινό.
Γεννήθηκε στην Αβάνα το 1928 και σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας και κινηματογράφο στην Ιταλία, στο Centro Sperimentale di Cinematografia.
Έντονα επηρεασμένος από τον Ιταλικό Νεορεαλισμό, επέστρεψε, την δεκαετία του 50, στην Κούβα και εντάχθηκε στη ομάδα Nuestro Tiempo. Μαζί με τον σκηνοθέτη Julio Garcia Espinosa σκηνοθέτησαν το 1955, ένα ντοκιμαντέρ που απαγορεύτηκε από το καθεστώς. Συμμετείχε ενεργά στον αγώνα ενάντια στην δικτατορία του Μπατίστα. Κεντρικό πρόσωπο στην κινηματογραφία της Κούβας μετά την επανάσταση, ο Tomas Gutierrez Alea είναι ένας από τους ιδρυτές του Instituto Cubano del Arte e Industrias Cinematograficos (ICAIC).
Το έργο του αντανακλά και καταγράφει τους ιδεολογικούς και πολιτικούς προβληματισμούς, τις εσωτερικές ανησυχίες της κουβανέζικης κοινωνίας. Με τις ταινίες του παρακολουθεί την πορεία της χώράς του από τον αγώνα ενάντια στην δικτατορία του Μπατίστα, στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης και από τις δύσκολες συνθήκες του Ψυχρού Πολέμου στα χρόνια του οικονομικού αποκλεισμού. Το έργο του εκτός από ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει πολιτικές σάτιρες ενάντια στην γραφειοκρατία, ιστορικά δράματα, πολιτικές αλληγορίες, κωμωδίες.
Ο Θάνατος ενός γραφειοκράτη/ Muerte de un burócrata εκκινεί από ένα μακάβριο περιστατικό: Ένας εργάτης πεθαίνει σε εργατικό ατύχημα και θάβεται μαζί με το εργατικό βιβλιάριο του. Σύντομα η χήρα του ανακαλύπτει ότι μόνο με αυτή τo βιβλιάριο μπορεί να διεκδικήσει τη σύνταξη που της αναλογεί. Το νεκροταφείο, όμως, δεν επιτρέπει τις εκταφές. Έτσι λοιπόν, ο ανιψιός ξεκινάει μία ξεκαρδιστική μάχη εναντίον των αρχών, για να ξεθάψει και να ξαναθάψει το θείο του, έτσι ώστε να μπορέσει να πάρει το πολύτιμο αυτό έγγραφο. Ο ήρωας θα βρεθεί σε θέση παρόμοια με εκείνη του ήρωα της «Δίκης» του Κάφκα….
Το Μνήμες Υπανάπτυξης/ Historias del Subdesarrollo, βασισμένο στο βιβλίο του Edmundo Desnoes, είναι ένα από τα πιο εμβληματικά του έργα: αφηγείται την ιστορία ενός καλλιεργημένου αστού, που, μετά την επανάσταση, αρνείται να φύγει στις ΗΠΑ με την οικογένειά του. Προτιμά να παραμείνει στην πατρίδα του και να βοηθήσει την επανάσταση, παρόλο που δεν αντιλαμβάνεται πλήρως τους στόχους της..
Ο Τελευταίος Δείπνος/ La última cena διανθίζεται με χιούμορ και με ειρωνική διάθεση. Διαδραματίζεται στην Κούβα του 18ου αιώνα, και έχει κεντρικό χαρακτήρα έναν θρησκόληπτου κόμη, που αποφασίζει να κάνει μια αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου ακριβώς τη Μεγάλη Πέμπτη. Η ταινία δίνει μια αφορμή στον Alea να καταγγείλει την υποκρισία και τις αντιφάσεις της θρησκείας και της αριστοκρατίας.
Συν-σκηνοθεσία με τον Juan Carlos Tabío, η ταινία του Alea Φράουλα και Σοκολάτα/ Fresas y Chocolate προτάθηκε το 1993 για το Όσκαρ Ξένης Ταινίας. Αφηγείται την ιστορία μύησης ενός απογοητευμένου κομμουνιστή στην Kούβα του '50, του Nτάβι, στον κόσμο της ποίησης, της λογοτεχνίας, της όπερας, μέσα από τη γνωριμία του με τον ομοφυλόφιλο Nτιέγκο.
Ο Tomas Gutierrez Alea είναι συγγραφέας του θεωρητικού βιβλίου Dialectica del Espectador. Πέθανε το 1996.
Γύρισε μεταξύ άλλων και τις ταινίες: El Megano (συν-σκηνοθεσία, 1955), Esta Tierra Nuesta (1959), Ιστορίες της Επανάστασης/ Historias de la Revolucion (1961), Las Doce Silas (1962), Cumbite (1964), Ο Θάνατος ενός Γραφειοκράτη/ Muerte de un burócrata / Death of a Bureaucrat (1966), Μνήμες Υπανάπτυξης/ Historias del Subdesarrollo/ Memories of Underdevelopment/ Memorias del Subdesarrollo (1968), Una Pelea Cubana Contra Los Demonios/ Cuban Fight Against Demons (1971), Ο Τελευταίος Δείπνος/ La última cena / The Last Supper (1976), De Cierta Manera/ One Way or Another (1977), Οι Επιζήσαντες/ Los Sobrevivientes/ Survivors (1979), Hasta Cierto Punto/ Up to a Certain Point (1984), Cartas Del Parque / Letters from the Park (τηλεοπτικό, 1988), Φράουλα και Σοκολάτα/ Fresa Y Chocolate/ Strawberry and Chocolate (1994), Guantanamera (1995)
(πηγή δελτία τύπου, δημοσιεύματα στον τύπο)
