της Laura Poitras

Τρίτο μέρος μιας τριλογίας που έχει ως θέμα την Αμερική, μετά το περιστατικό της 11ης Σεπτεμβρίου, το ντοκιμαντέρ αυτό καταγράφει, εκ των έσω, την εξέλιξη από τα πρώτα της στάδια μιας πολύ σημαντικής υπόθεσης.
Τον Ιανουάριο του 2013, η Laura Poitras έλαβε μια σειρά από κρυπτογραφημένα e-mail από έναν άγνωστό της, ο οποίος είχε το ψευδώνυμο CitizenFour –εξ ου και ο τίτλος. Αυτά τα e-mail αποκάλυπταν πληροφορίες σχετικά με ένα τεράστιο δίκτυο παράνομων υποκλοπών που είχε οργανώσει η Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ (NSA). Ύστερα από λίγους μήνες, η σκηνοθέτις συνοδευόμενη από τους δημοσιογράφους Glenn Greenwald και Ewen MacAskill του Guardian, πήγε στο Χονγκ Κονγκ για να γνωρίσει τον άγνωστο αποστολέα των e-mail. Σ’ ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, επί μία βδομάδα, τού πήραν μια σειρά από συνεντεύξεις, οι οποίες απετέλεσαν και το βασικό κορμό αυτού ντοκιμαντέρ. Ο άγνωστος αποστολέα των e-mail ήταν ο Edward Snowden, ένας συνεργαζόμενος με την NSA, ειδικός της πληροφορικής.
Μάρτυρας εκ των έσω, η σκηνοθέτις καταγράφει μ’ ένα τόνο προσωπικό, την εξέλιξη αυτής της τόσο σημαντικής υπόθεσης: από τις προσωπικές έρευνες της για τις παρακολουθήσεις έως τις αναστατώσεις και την κατάληξή της.  Καθώς ένα μεγάλο μέρος του ντοκιμαντέρ είναι έγκλειστο στο δωμάτιο του ξενοδοχείου The Mira στο Χονγκ Κονγκ, μια παράδοξη οικειότητα δημιουργείται: ο θεατής γνωρίζει εκ του σύνεγγυς, τον Edward Snowden, ένα πρόσωπο που περιβάλλεται από την άχλη των διεθνών μέσων ενημέρωσης, έναν θαρραλέο ήρωα του αγώνα ενάντια στις αυθαιρεσίες της εξουσίας. Παρακολουθώντας τις αναταράξεις που προκλήθηκαν από τις αποκαλύψεις σ’ ένα επίπεδο προσωπικό, η σκηνοθέτις μετακινείται ως ένας globetrotter σ’ όλο τον κόσμο: από τη Νέα Υόρκη στο Χονγκ Κονγκ, και από το Ρίο της Βραζιλίας στο Βερολίνο και από κει στην έρημο της Γιούτα. Και κάθε στάσή της σ’ αυτές τις περιπλανήσεις αποκαλύπτει τους πολύπλοκους μηχανισμούς μιας οργουελικής εξουσίας, αλλά τις αντιστάσεις σ’ αυτήν.
Η κατάληξη αυτής της τόσο αποκαλυπτικής παγκόσμιας περιπλάνησης μοιάζει μάλλον παράδοξη για ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ. Μια οικογενειακή σκηνή: ο Edward Snowden και η φίλη του Lindsay, στο σπίτι τους στη Μόσχα, ετοιμάζουν το δείπνο τους…

Δημήτρης Μπάμπας