του Raoul Peck

Εμπνευσμένο από το σκεπτικισμό, τους προβληματισμούς και την προσωπικότητα του James Baldwin, το I Am Not Your Negro του Raoul Peck είναι ένα ξεχωριστό ντοκιμαντέρ. Μεταθανάτιος φόρος τιμής σε έναν από τους σημαντικότερους αφροαμερικανούς διανοούμενους και ακτιβιστές των δεκαετιών του 60-70, δομείται σεναριακά επάνω στον αιχμηρό του λόγο, γραπτό και προφορικό, για να διερευνήσει το θέμα της φυλετικής ανισότητας στην αμερικανική κοινωνία. Απέχοντας ωστόσο κατά πολύ από ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ ή μια τυπική βιογραφία το I Am Not Your Negro είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο. Εκρηκτικό κολάζ αρχειακού τηλεοπτικού υλικού (talk show), ασπρόμαυρων φωτογραφιών, σκηνών παλιών ταινιών του Χόλιγουντ, σύγχρονων reality και video clip-ειδήσεων, και με συνεκτικό δεσμό την υποβλητική φωνή ενός εξωτερικού αφηγητή, η ταινία συνιστά όχι μόνο ένα πολιτικό κινηματογραφικό δοκίμιο πάνω στο θέμα των φυλετικών διακρίσεων και της «λευκής συνενοχής» αλλά και μια απόπειρα επαναγραφής της αμερικανικής ιστορίας.
H κινηματογραφική αφήγηση ξετυλίγεται με βάση το ανoλοκλήρωτο «Remember this House»(1979), έργο που βρίσκεται στο συναισθηματικό πυρήνα της ταινίας και με το οποίο ο Baldwin θα επιχειρούσε να αποδώσει τιμές στους δικούς του νεκρούς, τους τρεις δολοφονημένους φίλους του και αγωνιστές για τα δικαιώματα των αφροαμερικανών στις Η.Π.Α, Medgar Evers, Malcolm X και Martin Luther King. Λόγος προσωπικός, βιωματικός, που εμφανίζεται εδώ ως κινητήριος μοχλός της αφήγησης- ένα επώδυνο ταξίδι επιστροφής στον τόπο του εγκλήματος-, διανθίζεται με αποσπάσματα άλλων συγγραφικών έργων και επιστολών του Baldwin και ερμηνεύεται από τη βαθιά διαπεραστική φωνή του Samuel L. Jackson (εδώ το alter ego του). Και ο ίδιος όμως ο συγγραφέας κάνει αισθητή την παρουσία του ήδη από την αρχή, ως ένθερμος ομιλητής σε εκπομπές και διαλέξεις, δίνοντας έτσι το στίγμα μιας εύστοχης κριτικής και ενός αμείλικτα καυστικού λόγου. Η ρητορική του Baldwin, που διατρέχει την ταινία και συνιστά το βασικό κορμό της, χαρακτηρίζεται από πάθος, διαύγεια και μια λογική αδιαμφισβήτητη και διαχρονική. Ειδικά όταν επιχειρεί να ερμηνεύσει τα ψυχολογικά αίτια του ρατσισμού και της αμερικανικής φυλετικής πολιτικής.
Ό,τι ωστόσο πυροδοτεί την ταινία πέρα από τον λόγο του πρωταγωνιστή της είναι ο τρόπος κατασκευής της. Ο Peck οπτικοποιεί το λόγο του Baldwin με μεγάλη ελευθερία και ευελιξία, ένα είδος μυστικής συνεργασίας που καλύπτει το χρονικό χάσμα των δύο ανδρών. Χάρη σε ένα ευφυές μοντάζ το I Am Not Your Negro είναι μια διαρκής συνομιλία παρελθόντος-παρόντος, με γρήγορες εναλλαγές και αντιπαραθέσεις. Αυτή η δυναμική της εικόνας, οπτικής και ηχητικής είναι και αυτή που ενεργοποιεί τον θεατή. Από τις φωτογραφίες της νεαρής Dorothy Counts που λοιδορείται από το λευκό πλήθος και του κινήματος των Black Lives Matter που συγκλονίζουν σήμερα την Αμερική μέχρι τα αποσπάσματα χολιγουντιανών ταινιών που παρουσιάζουν τη δική τους οπτική απέναντι στην παρουσία των μαύρων πολιτών η ταινία δίνει το δικό της μάθημα πολιτικής ιστορίας, προβάλλοντας «άβολες αλήθειες» μέσα πάντα από τις ιδέες και την προβληματική του εμπνευστή της. Μια προβληματική καθαρά ουμανιστική, που ξεπερνά τα στενά όρια της πολεμικής κατά των διακρίσεων και στοχεύει στο μείζον θέμα της συνύπαρξης.
Ο Baldwin στο I Am Not Your Negro επαναδιατυπώνει την γνωστή ερώτηση για τη θέση των μαύρων στην Αμερική, ανάγοντας την σε πρόβλημα της ίδιας της Αμερικής. Ο Raoul Peck με τη σειρά του τον καθιστά επιτακτικά επίκαιρο, επιβεβαιώνοντας μια από τις βασικές αρχές του: «Η ιστορία δεν είναι παρελθόν. Είναι παρόν. Είμαστε η ιστορία μας.»

της Καλλιόπης Πουτούρογλου [ Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]