(Απολογισμός)
του Krzysztof Zanussi

Η Μάρτα είναι μια παντρεμένη νέα γυναίκα με παιδί και εργάζεται στο λογιστήριο μιας κρατικής επιχείρησης στη Βαρσοβία. Νοιάζεται για τα προβλήματα όλων και είναι απόλυτα δοτική, μια πραγματική αλτρουίστρια. Αυτή της όμως η διάθεση και συμπεριφορά, συχνά δεν βρίσκει ανταπόκριση και «πέφτει» πάνω στην απάθεια και στην αδιαφορία των άλλων. Όταν στην υπηρεσία της ξεσπά ένα σκάνδαλο, προσπαθεί να βρει λύση στο πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί, ακούγοντας τους πάντες και έρχεται σε σύγκρουση ακόμα και με τον βλοσυρό και εχθρικό διευθυντή-υπόδειγμα γραφειοκράτη σοσιαλιστικού τύπου. Στην οικογενειακή της ζωή έχει να διαχειριστεί μια δύσκολη καθημερινότητα και έναν σύζυγο με τον οποίο φαινομενικά η σχέση είναι αρμονική και φυσιολογική, καθώς και εκείνος ασχολείται με τη φροντίδα του σπιτιού και την ανατροφή του παιδιού, αλλά κατά βάθος μοιάζει να είναι κλεισμένος στο κόσμο του και δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις συναισθηματικές της ανάγκες. Η Μάρτα αισθάνεται να ασφυκτιά, σαν να βρίσκεται πιασμένη σε μια παγίδα από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει. Έτσι, όταν συναντά τον Γιάτσεκ, έναν αδέσμευτο άντρα που ζει μια ελεύθερη ζωή, χωρίς υποχρεώσεις, η Μάρτα γοητεύεται από αυτήν την αίσθηση ελευθερίας χωρίς όρια και αρχίζει μια ιστορία μαζί του. Σύντομα όμως θα έρθει η στιγμή του διλήμματος και του απολογισμού και θα πρέπει να αποφασίσει για τη ζωή της.
Έχοντας στο κέντρο την πυκνή και ουσιαστική καταγραφή αυτού του αόρατου πλέγματος που ονομάζουμε καθημερινότητα και το οποίο απειλεί να πνίξει με τις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις του την ηρωίδα, το διακύβευμα του Απολογισμού είναι η έννοια της ελευθερίας, όχι μόνο μέσα στη σχέση του ζευγαριού, αλλά και γενικότερα μέσα στη ζωή. Υπάρχει η απόλυτη ελευθερία, όπως την φαντάζεται η Μάρτα, ή η έννοια της ελευθερίας έχει πάντα κάποιες συντεταγμένες που την περι-ορίζουν; Πώς διαμορφώνονται και ποιες είναι οι σχέσεις ανάμεσα στο καθήκον, στις ευθύνες, στην εμπιστοσύνη και στους πειρασμούς διαφυγής που αναπόφευκτα παρουσιάζονται, όταν το πλέγμα της καθημερινής ζωής και οι υποχρεώσεις (οικογενειακές και επαγγελματικές) αρχίζουν να σφίγγουν σαν μέγγενη; Όλα είναι γνωστά, οικεία, κοντινά και γι’ αυτό οδυνηρά σ’ αυτήν την ταινία που μιλά για την ζωή της κάθε μέρας και τα προβλήματα των καθημερινών ανθρώπων με οξύτητα, διεισδυτικότητα και χωρίς καμιά διάθεση εξιδανίκευσης. Μέσα από την περιπέτεια-παρέκκλιση, η οποία λειτουργεί και σαν δικλείδα ασφαλείας, αποφορτισμού και εκτόνωσης, η Μάρτα θα οδηγηθεί σ’ έναν υπαρξιακό αναστοχασμό, σε μια αναγκαία αναθεώρηση των επιλογών της και θα αναγκαστεί να απαντήσει στο καίριο δίλημμα της ζωής της. Ο τελικός τρίμηνος ισολογισμός, (καθότι λογίστρια στο επάγγελμα) που είναι και ο πραγματικός τίτλος της ταινίας, μετά από την περιπλάνησή της στον θολό βυθό και στην φενάκη μιας απόλυτης (αδύνατης) ελευθερίας, που θα αποδειχτεί γι’ αυτήν μια οδυνηρή εμπειρία, θα ξαναβγεί στην επιφάνεια της πραγματικότητας, κρατώντας στα χέρια της την μόνη αληθινή ελευθερία , που δεν είναι τίποτα παραπάνω από το να ζεις και να μοιράζεσαι την ζωή σου με τους ανθρώπους που αγαπάς. Η Μάγια Κομορόφσκα (ηθοποιός-φετίχ του Κριστόφ Ζανούσι) είναι συγκλονιστική.

(δ.τ.)