(Μάθημα αποκατάστασης)
του Ivan I. Tverdovsky
Βασισμένη σ’ ένα μυθιστόρημα, η ταινία είναι μια άγρια στην υφή της και δραματική στους τόνους απεικόνιση του σχολικού περιβάλλοντος και των δυναμικών του.
Η Λένα φοιτά στην τάξη αποκατάστασης. Λόγω ενός σοβαρού προβλήματος υγείας, -αναπηρίας– είναι «κατ’ οίκον διδαχθείς» αφού έως τώρα δεν έχει φοιτήσει σε κανονική τάξη. Αυτή είναι η ευκαιρία της για να μπει στο κανονικό σύστημα εκπαίδευσης. Η είσοδο της στην τάξη χαιρετίζεται με πανηγυρικό τρόπο από τους επίσης «ιδιαίτερους» συμμαθητές της. Όμως η Λένα είναι όμορφη και προκαλεί το ερωτικό ενδιαφέρον και τον ανταγωνισμό…
Η αφήγηση παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την ηρωίδα καθώς αυτή εισέρχεται στο χώρο του σχολείου, έρχεται σε επαφή μ’ ένα άγνωστο μέχρι τότε σύμπαν –την κοινωνική συναναστροφή- και αντιμετωπίζει τις συνέπειες των συναισθηματικών επιλογών της. Επιλέγοντας ένα σκηνοθετικό ύφος ακραία ρεαλιστικό –όλη η ταινία κινηματογραφείται με μια δαιμονιωδώς ασταθή κάμερα στο χέρι – ο σκηνοθέτης βυθίζει το θεατή μέσα στο κλειστό σύμπαν της σχολικής τάξης και των απρόοπτων δυναμικών της. Υπάρχει ένα περίκλειστο σύστημα σχέσεων που περιλαμβάνει όχι μόνο τους μαθητές, αλλά και τους καθηγητές και τους γονείς. Μέσα σ’ αυτό το σύστημα σχέσεων, η ηρωίδα είναι στο κέντρο ως το αθώο θύμα: οι επιλογές της συνταράσσουν και αποσταθεροποιούν τις σχέσεις .
Κολλημένη πάνω στα νεανικά πρόσωπα και σώματα, η κάμερα καταγράφει τις νευρώδεις και νευρικές κινήσεις των πρωταγωνιστών της. Μια εφηβική παρέα, ανέμελη, ανεύθυνη, μια νοοτροπία παιγνιώδης: βρισκόμαστε στο σύμπαν μιας ασταθούς και ευμετάβλητης συναισθηματικά εφηβείας.
Η σκηνοθεσία αλλάζει με τρόπο παρόμοιο της συναισθηματικής κατάστασης των ηρώων τους τονισμούς: -από το γκροτέσκο, στο δραματικό και από το παράλογο στο κωμικό. Όμως, η ταινία καθώς εξελίσσεται σκοτεινιάζει: είναι κυρίως οι δραματικές αποχρώσεις που στο τέλος κυριαρχούν. Ο φθόνος, η οργή, η προκατάληψη, η ανθρώπινη κακότητα έρχονται στην επιφάνεια και καλύπτουν την εικόνα. Η αίσθηση του τραγικού, που στο τέλος αναδεικνύεται, γρήγορα ανατρέπεται από μια αίσθηση μεταφυσικής δικαίωσης: το θαύμα είναι δυνατόν...
Δημήτρης Μπάμπας