του Lars von Trier

Αμέσως μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, o Λέοπολντ Κέσλερ, ένας ιδεαλιστής αμερικανός με γερμανικές ρίζες, φτάνει στην υπό Αμερικανική κατοχή Γερμανία, θέλοντας να συμμετάσχει στην προσπάθεια ανοικοδόμησης της ηττημένης χώρας. Ο θείος του θα του βρει δουλειά ως οδηγός νυχτερινού τρένου στις γραμμές Zentropa. Όσο θα ταξιδεύει, γνωρίζοντας την κατεστραμμένη κατεχόμενη Γερμανία, ερωτεύεται την Καταρίνα, κόρη του Μαξ Χάρτμαν, ιδιοκτήτη της Zentropa. Παράλληλα, ο Λέοπολντ δεν θέλει να πάρει μέρος στη διαμάχη ανάμεσα στους συμμάχους και τους Γερμανούς. Όταν όμως ο Μαξ Χάρτμαν αυτοκτονεί, και ο Λέοπολντ πληροφορείται για την ύπαρξη μιας φιλοναζιστικής τρομοκρατικής ομάδας, ονόματι “Werewolves”, η οποία δρα ενάντια στους συμμάχους και με την οποία σχετίζεται η Καταρίνα, θα αναγκαστεί εκ των πραγμάτων να πάρει θέση...
Με το Europa, την τρίτη ταινία του, ο Λαρς φον Τρίερ, ολοκληρώνει την τριλογία πάνω στην πνευματική και ηθική παρακμή της Ευρώπης. Πρόκειται για μια προφητική αλληγορία, ένα είδος πολιτικής δυστοπίας, όχι μόνον πάνω στο δυσοίωνο μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου, αλλά και για τις πιο σκοτεινές πτυχές του ανθρώπινου ψυχισμού. Εξ’ αρχής, μέσω της εκτός πεδίου, υποβλητικής φωνής του Μαξ φον Σίντοφ, σε ρόλο αφηγητή-υπνωτιστή,  καθώς προτρέπει, σε πρώτο πρόσωπο, τον θεατή να βυθιστεί στον ασπρόμαυρο, παραισθητικό εφιάλτη που θα ακολουθήσει, η ταινία εγκαταλείπει τάχιστα την κινηματογραφική χώρα του ρεαλισμού. Η μεταπολεμική Ευρώπη του φιλμ μοιάζει να βρίσκεται σε μια νέα, υπόγεια και αινιγματική εμπόλεμη κατάσταση, γι’ αυτό και η βούληση του κεντρικού ήρωα να παραμείνει ουδέτερος, τον βουλιάζει όλο και βαθύτερα στην κινούμενη άμμο μιας ιστορίας που μοιάζει με ιστό της αράχνης. Οι ήρωες κινούνται σαν υπνωτισμένοι και  κινηματογραφούνται σε πρώτο πλάνο, ενώ στο πίσω μέρος της εικόνας, που θαρρείς πως είναι πολυπρισματική και τρισδιάστατη, μεγεθυμένες προβολές και οπτικές διαφάνειες τους κάνουν να μοιάζουν με ανθρώπους-έντομα παγιδευμένα μέσα σε γυάλινο τούνελ. Και όλα αυτά, τα πρωτοφανή σε τεχνικό και εικαστικό επίπεδο, δια χειρός του Χένινγκ Μπέντσεν, διευθυντή φωτογραφίας στον Λόγο του Καρλ Ντράγιερ. Η ταινία, ακραία αντι-νατουραλιστική, οραματική, ονειρική και λαβυρινθώδης αφηγηματικά, ακυρώνει τον ιστορικό της χρόνο και αποκτά τον χαρακτήρα ενός ενυπνίου που λαμβάνει χώρα στις παρυφές της πραγματικότητας και στα βάθη του ασυνείδητου. Με στοιχεία νουάρ, μελοδραματικούς τόνους και εξπρεσιονιστικό ύφος, το Europa είναι μια ταινία-τρένο που τρέχει ιλιγγιωδώς με την όπισθεν, προς μια ανατιναγμένη (αδιάφορο από ποιους, καθώς όλοι προδίδουν αλλήλους και ο καθένας τον εαυτό του) γέφυρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται, ίσως, για την πιο προωθημένη, φορμαλιστικά, αισθητική πρόταση του δανού δημιουργού – εφάμιλλη ενός αυθεντικού καφκικού εφιάλτη. Εξαιρετική στον ρόλο της Καταρίνα, η Μπάρμπαρα Σούκοβα.
Με τους:    Barbara Sukowa, Jean-Marc Barr, Udo Kier

(δ.τ)