(Η νύχτα της Βαρέν)
του Ettore Scola
Ιούνιος 1791. Μέσα στη αναταραχή της Γαλλικής Επανάστασης, τη νύχτα της φυγής του Λουδοβίκου 16ου και της Μαρίας-Αντουανέτας, λίγες ώρες μετά, μια ακόμα άμαξα φεύγει από το Παρίσι, ακολουθώντας την πορεία της βασιλικής οικογένειας προς τη Βαρέν. Ο συγγραφέας Ρεστίφ ντε λα Μπρετόν, ένθερμος οπαδός των μεταρρυθμίσεων, αλλά και γνωστός για τον έκλυτο ερωτικό του βίο, συνταξιδεύει με ένα ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων: μια γοητευτική κόμισσα από την αυλή της βασίλισσας, τον κομμωτή του παλατιού, μια ιταλίδα τραγουδίστρια της όπερας, έναν αξιωματούχο της νέας τάξης πραγμάτων, ένα φανατισμένο οπαδό των Ιακωβίνων, έναν αμερικανό χρονικογράφο και... τον θρυλικό Καζανόβα. Γερασμένος, απένταρος και κουρασμένος, ο μεγαλύτερος δον Ζουάν όλων των εποχών είναι ακόμα προσκολλημένος στις αξίες και τα ιδεώδη της αριστοκρατίας που καταρρέουν και προσπαθεί -μάταια- να υποστηρίξει και να υπερασπιστεί τον παλιό κόσμο που αργοσβήνει στο λυκόφως...
Μια από τις σκηνοθετικές ιδιαιτερότητες του Έτορε Σκόλα είναι η ικανότητά του να διευθύνει ένα πλήθος ανθρώπων μέσα σε κλειστούς ή περιορισμένους χώρους, όπως μια ταράτσα ή μια ταχυδρομική άμαξα, στην περίπτωσή μας∙ και ταυτόχρονα να σκιαγραφεί την προσωπικότητα του καθενός χωρίς να δημιουργεί ανθρώπινα στερεότυπα ή καρικατούρες, αλλά πραγματικούς ανθρώπους με τη δικιά τους οντότητα, προσωπικότητα και χαρακτήρα, αναδεικνύοντας την οπτική γωνία και την θέση του καθενός σε σχέση με τα κοσμοϊστορικά συμβάντα της συγκεκριμένης περιόδου. Στη διάρκεια του ταξιδιού των χαρακτήρων της ταινίας, πολλά απρόοπτα θα συμβούν και οι ατομικές ιστορίες τους θα μπλεχτούν άμεσα ή έμμεσα με την ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της ταινίας είναι η (φανταστική) συνάντηση-αντιπαράθεση του Ρεστίφ ντε λα Μπρετόν με τον Καζανόβα, οι οποίοι εκπροσωπούν δύο διαμετρικά αντίθετους κόσμους: ο πρώτος έναν αναδυόμενο νέο κόσμο που διαμορφώνεται με την επικράτηση της επανάστασης και ο δεύτερος τον παλιό κόσμο της αριστοκρατίας που πνέει τα λοίσθια. Η ταινία, πολυφωνική και χορωδιακή, δεν είναι μονάχα μια αναπαράσταση της επαναστατικής εποχής, αλλά μέσα από το πολυπρόσωπο όσο και αντιφατικό ανθρώπινο πορτρέτο της αρθρώνει έναν ψύχραιμο και ουσιαστικό λόγο πάνω σε μια από τις κρισιμότερες στιγμές της Ευρωπαϊκής ιστορίας. Οι πρωταγωνιστές είναι όλοι ονόματα πρώτης γραμμής: Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Ζαν-Λουί Μπαρό, Χάνα Σιγκούλα, Ζαν-Κλοντ Μπριαλί, Χάρβεϊ Καϊτέλ, Αντρέα Φερεόλ, Λάουρα Μπέτι, Ζαν-Λουί Τρεντινιάν, Μισέλ Πικολί κ.ά.
Σκηνοθεσία: Έτορε Σκόλα
Σενάριο: Sergio Amidei, Ettore Scola
Με τους: Jean-Louis Barrault, Marcello Mastroianni, Hanna Schygulla
(δ.τ.)
