(Memories from the Eastern Front)
των Radu Jude, Adrian Cioflâncă

«Στιγμές από τον αγώνα ενάντια στον μπολσεβικισμό. 1941-42». Ερασιτεχνικές φωτογραφικές καταγραφές, στιγμιότυπα και ημερολόγια ενός ρουμάνικου συντάγματος που εισβάλλει στη Σοβιετική Ένωση στα πλαίσια της επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, σύμμαχος των ναζιστών.
Οι πορείες, οι αιχμάλωτοι, η αγροτική συγκομιδή, ο εκκλησιασμός, οι Ούγγροι σύμμαχοι και συμπολεμιστές, οι Γερμανοί, οι ντόπιοι χωρικοί, ο Δνείπερος ποταμός, οι φιλικοί Τάταροι: εικόνες στο περιθώριο των πολεμικών επιχειρήσεων. Καταγραφές της εισβολής συχνά με ένα τόνο εξωτισμού, που επιβάλλει το αφ’ υψηλού βλέμμα ενός εισβολέα.
Αλλά και η άλλη πραγματικότητα, αυτή του πολέμου: βιασμοί και ληστείες Ουκρανών χωρικών, οι εκτελέσεις των Εβραίων χωρικών, ψευδείς αναφορές προς τους ανωτέρους και τελετές παρασημοφορισμών, επιθέσεις από λυσσασμένα σκυλιά, αυτοτραυματισμοί και εκτελέσεις των λιπόψυχων, αποκαθήλωση ενός αγάλματος του Λένιν. Και στο τέλος τάφοι που σκάβονται στην Κριμέα, κηδείες συμπολεμιστών.
Συνεχίζοντας την απομυθοποιητική περιήγηση στην πρόσφατη ρουμάνικη ιστορία και τις επισκέψεις του στις περιόδους –ταμπού (Țara moartă / The Dead Nation, 2017 & Ieşirea trenurilor din gară/ The Exit of the Trains, 2020), ο Radu Jude σε συνεργασία με τον Adrian Cioflâncă χρησιμοποιεί ως πρώτη (και μοναδική) ύλη ασπρόμαυρες φωτογραφίες και ημερολογιακές καταγραφές για να ανασυνθέσει την περιπέτεια μιας εισβολής. Τίποτε άλλο. Ούτε συνοδευτική μουσική, ούτε αφήγηση, μόνο φωτογραφικές εικόνες και μεσότιτλοι. Το αποτέλεσμα, παρόλη την μορφική του λιτότητα, χαρακτηρίζεται από μια απροσδόκητη αφηγηματική δύναμη και ένταση: είναι η αμείλικτη πραγματικότητα μιας άλλης εποχής, χωρίς ωραιοποιήσεις, σκηνοθεσίες, ιδεολογικές ερμηνείες, που αναδύεται και επιβάλλεται…

Δημήτρης Μπάμπας