(Στην αυλή του σχολείου)
της Laura Wandel
(η κριτική της Καλλιόπης Πουτούρογλου)

Ο πρωτότυπος τίτλος Un monde θα μπορούσε να θεωρηθεί κι ο πιο εύστοχος για την  πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Laura Wandel “Playground” (ελληνικός τίτλος “Στην αυλή του σχολείου”).  Έχοντας σε πρώτο πλάνο την εφτάχρονη Νόρα (εκπληκτική η μικρή Maya Vanderbeque) και σε δεύτερο τον μεγάλο της αδελφό Άμπελ (εξίσου εξαιρετικός ο Gunter Duret), η βελγίδα δημιουργός μας παραδίδει μία από τις πιο ειλικρινείς και πολυεπίπεδες κινηματογραφικές αποδόσεις της σχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού. Με ευέλικτη κάμερα χαμηλωμένη στο ύψος της μικρής ηρωίδας  και με τεχνικές που θυμίζουν ντοκιμαντέρ παρατήρησης, η Wandel χωρίς να κρίνει ή να καταδικάζει, μέσα σε αυτό το σκληρό, αφιλόξενο περιβάλλον που ονομάζεται σχολική αυλή και θυμίζει συχνά εμπόλεμη ζώνη -με έντονο το στοιχείο της εδαφικότητας-, αναδεικνύει τα θέματα της ένταξης, της απόρριψης, του αέναου κύκλου της επιθετικότητας και της εύρεσης εντέλει  μιας θέσης σε αυτή την μικροκοινωνία, την τόσο καθοριστική για την συναισθηματική εξέλιξη των παιδιών. Υιοθετώντας την οπτική γωνία της Νόρα και εκτοπίζοντας τους αδύναμους συχνά ενήλικες εκτός κάδρου, χωρίς ωστόσο να παραγκωνίζει τον ευεργετικό ρόλο κάποιων δασκάλων,  η ταινία  προβάλλει κυρίως την παιδική  δύναμη και ανθεκτικότητα,  την επίγνωση και την χειραφέτηση. Η Wandel που έχει ασχοληθεί και στις μικρού μήκους της με το θέμα της βίας μνημονεύει ως κινηματογραφικούς της δασκάλους τους αδελφούς  Dardenne αλλά και τον Kiarostami, τον Bruno Dumont, τον Haneke, την  Chantal Akerman.  Και αναρωτιέται : Τι κοινό έχουν όλοι αυτοί; Δείχνουν τον άνθρωπο στα χειρότερά του, αλλά το κάνουν με τόση αγάπη και ευγένεια που καταφέρνουν να τον επαναφέρουν σε έναν ομορφότερο και δικαιότερο κόσμο. Αυτό που προσπάθησε να κάνει και με την ταινία της.

Το σημείωμα της σκηνοθέτιδος

    Η παιδική ηλικία είναι η εποχή των πρώτων ανακαλύψεων, όταν η ζωή και οι σχέσεις βιώνονται με πολύ έντονο τρόπο. Είναι η στιγμή που σχηματίζεται και κατασκευάζεται ο ψυχισμός μας. Το ξεκίνημα του σχολείου συχνά καθορίζει την άποψή μας για τον κόσμο ως ενήλικες. Εκτός από το να μαθαίνουμε γραφή και ανάγνωση, πάνω απ' όλα εξερευνούμε τη σχέση μας με τους άλλους.

    Επέλεξα ως πλαίσιο το σχολείο, και συγκεκριμένα την αυλή, γιατί αποτελεί μια μικροκοινωνία, κι εκεί τίθεται το θέμα της ένταξης. Παρατήρησα παιδιά σε παιδικές χαρές για μήνες πριν κάνω την ταινία και εντόπισα μια αίσθηση “εδαφικότητας”. Προσπαθούν όλοι να πάρουν τη θέση τους. Είναι το πρώτο μέρος όπου μαθαίνουμε να συναναστρεφόμαστε με τους άλλους, εκτός της οικογένειάς μας. Ό,τι συμβαίνει εκεί, αντανακλά σε πολλά επίπεδα όσα συμβαίνουν στην κοινωνία και στον κόσμο.
    Επίσης, τα αδέρφια μας μας καθορίζουν, γι' αυτό ξεκίνησα την ιστορία από 'κει, κι αυτή η σχέση είναι που υπονομεύεται στην ταινία. Η Νορά θα απορρίψει τον αδερφό της γιατί νιώθει ότι είναι ο μόνος τρόπος να ενσωματωθεί στο νέο κοινωνικό σύνολο. Στο θέμα της ένταξης, έχουμε συχνά την εντύπωση ότι πρέπει να ανταποκρινόμαστε στην άποψη του άλλου και να εγκαταλείπουμε κομμάτι του εαυτού μας ώστε να γίνουμε μέρος της ομάδας. Το ζήτημα της φιλίας ως πράξης απελευθέρωσης είναι κεντρικό στην ταινία. Η ομορφιά της παιδικής ηλικίας είναι γεμάτη ποίηση αλλά και σκληρότητα. Και το σύνορο μεταξύ αυτών των δύο πτυχών είναι αδιαπέραστο.
    Το Στην Αυλή του σχολείου (Un monde / Playground) (2021) είναι ξεκάθαρα επηρεασμένο από το σινεμά των αδερφών Νταρντέν, έμαθα πολλά από τις ταινίες τους. Είναι όμως κι από τους Αμπάς Κιαροστάμι, Μπρούνο Ντιμόν, Μίκαελ Χάνεκε, Σαντάλ Ακερμάν. Το κοινό στοιχείο τους είναι ότι δείχνουν τον άνθρωπο στα χειρότερά του, αλλά το κάνουν με τόση αγάπη και ευγένεια, που πάντα καταφέρνουν να τον επαναφέρουν στην πιο δίκαιη και όμορφη κατάστασή του. Αυτό προσπάθησα να κάνω κι εγώ.

(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή)