(The Potemkinists)
του Radu Jude

Ένα ζευγάρι περιπλανάται στη ρουμάνικη ύπαιθρο, κοντά σ’ ένα κανάλι του Δούναβη, σ’ αυτήν τη μικρού μήκους του Radu Jude (Aferim!, Scarred Hearts, Bad Luck Banging or Loony Porn) . Στο κέντρο της  περιπλάνησης ένα από τα εγκαταλελειμμένα μνημεία της κομμουνιστικής περιόδου, αναμφίβολα εντυπωσιακό και μεγαλειώδες. Ο άνδρας είναι ένας  ντόπιος διανοούμενος και η γυναίκα υπηρεσιακός παράγων του υπουργείου Πολιτισμού.  Σκοπός αυτής της περιπλάνησης, που μόνο σ’ ένα πρώτο βλέμμα δείχνει άσκοπη, είναι η παρουσίαση της πρότασης του άνδρα προς τη γυναίκα για την επαναχρησιμοποίηση του μνημείου. Ό,τι προτείνει είναι το παλιό κομμουνιστικό μνημείο να “ενταχθεί” σ’ ένα  νέο πλαίσιο και να τιμηθούν κάποιοι άγνωστοι “ήρωες”. Είναι η μυθολογία της θρυλικής ταινίας του Αϊζενστάιν Θωρηκτό Ποτέμκιν, ταινία που απεικονίζει την εξέγερση των ναυτικών του Θωρηκτού ενάντια στην τσαρική εξουσία, που προσφέρει το νέο πλαίσιο. Αυτό που ο άνδρας -αναμφίβολα φανατικός κινηματογραφόφιλος- αποκαλύπτει είναι ένα όχι και τόσο ευρέως γνωστό ιστορικό (;) γεγονός: την παροχή ασύλου στους ναύτες του Θωρηκτού  από τη τότε ρουμάνικη κυβέρνηση.
Απολαυστικότατη ως περιπλάνηση, και όχι μόνο εξαιτίας των κωμικών τονισμών, η ταινία συντίθεται από τους απόηχους της κινηματογραφικής μυθολογίας και τα ίχνη της περιρρέουσας κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας: είναι η διαπλοκή τους με την ιστορική μνήμη και την τέχνη της γλυπτικής που καθιστά τη εμπειρία της θέασης της ταινίας συναρπαστική. Τα λαμπερά χρώματα της ρουμάνικης υπαίθρου έρχονται σε αντιπαράθεση με το ασπρόμαυρο των αποσπασμάτων της ταινίας του  Αϊζενστάιν.  Ό,τι εντυπώνεται στον θεατή δεν είναι κάποιος στεγνός ακαδημαϊσμός, αλλά η απόλαυση της ανάγνωσης ενός κλασικού κινηματογραφικού κειμένου με τρόπους “λοξούς” και οπτικές παράδοξες.

Δημήτρης Μπάμπας