του Hiroshi Teshigahara

Γνωστός στη χώρα μας από την περίφημη «τριλογία» περί αλλοτρίωσης και με έντονη την υπαρξιστική προβληματική, ο Teshigahara γύρισε και άλλα έργα, ήσσονος σημασίας ίσως για ευρύτερη απήχηση, καθόλου αδιάφορα όμως. Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ για τον Antonio Gaudi ξεχωρίζει από την υπόλοιπη δουλειά του κυρίως διότι παραδίδεται στον σπουδαίο αρχιτέκτονα με ένα ιδιαίτερα εκλεπτυσμένο «άγγιγμα» της κάμερας.
Αν λοιπόν η ιαπωνική αισθητική με την απαράμιλλη αίσθηση της συνέχειας και της αφαίρεσης που τη χαρακτηρίζει «ερεθίζεται» από τη ρευστή αρχιτεκτονική του Gaudi, τότε αυτό οφείλεται στο ότι και η ίδια αποτέλεσε τροφοδότη του μοντερνισμού και στον Gaudi αντανακλάται η ίδια μέσα από άλλο όμως κάτοπτρο αξιών.
Η κάμερα του Teshigahara ανακοινώνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο των κτηρίων με δύο υπέροχα πλάνα εγκαθίδρυσης, το πρώτο σε μια φωταγωγημένη πλατεία θεόρατων σιντριβανιών, το δεύτερο στα σοκάκια της παλιάς πόλης της Βαρκελώνης, σα να πρόκειται να εκτυλιχθεί εκεί κάποιο μυστηριώδες θρίλερ. Ανακοινώνει με αυτόν τον τρόπο ό,τι πρόκειται να αποκαλυφθεί σαν πίδακας ρευστής ύλης όπου κάποια στιγμή, και σαν από κάποιο καπρίτσιο της φύσης, να στερεοποιήθηκε σε αυτές τις αλλόκοτες δομές του Gaudi.
Φιλμάροντας την καλοκαιρινή απόλαυση των περιπάτων και κάποιου εορτασμού με ομαδικό και ρυθμικό χορό, η μετάβαση από την ευφρόσυνη αυτή ατμόσφαιρα στις μεσαιωνικές τοιχογραφίες βασανιστηρίων αγίων, τα πρόσωπα των οποίων είναι γαλήνια σε στατικά κορμιά καθώς αυτά λογχίζονται ή ακόμα και πριονίζονται στα δύο από τους ειδωλολάτρες, προαναγγέλλει ένα άλλο, λαβυρινθώδες, ταξίδι στο κυρτό σύμπαν του Gaudi.
Στην ερπετοειδή αρχιτεκτονική του Gaudi η ελικοειδής κουπαστή στο κλιμακοστάσιο ενός ξενοδοχείου θυμίζει τους τεράστιους σπόνδυλους των δεινοσαύρων. Οι καπνοδόχοι μοιάζουν με αρχαιοελληνικές περικεφαλαίες με τις ήδη καμπυλωμένες από τότε γραμμές να ρευστοποιούνται ακόμα περισσότερο και με τις μεγάλες οπές να μοιάζουν με κόγχες των ματιών των ηρώων που μας κοιτούν σιωπηλά από τον Άδη. Αν δεν είναι από τον Άδη τότε ατενίζουν από την άβυσσο, καθώς τόσο το πλάσμα που κοσμεί την πύλη του περιπτέρου Güell όσο και τα διάσπαρτα βιτρό και ανάγλυφα φωτιστικά εμπνέονται από τα πλάσματα κάτω από την υγρή επιφάνεια.
Περισσότερο πνευματικό τοπίο παρά οτιδήποτε άλλο –αφήγηση υπάρχει ελάχιστη στο τέλος– και τονισμένο ιδιαίτερα με την πειραματική μουσική του μεγάλου Ιάπωνα συνθέτη Toru Takemitsu (μόνιμου συνεργάτη του Teshigahara), το απόκοσμο ντοκιμαντέρ του Teshigahara υμνεί τον Gaudi ως μέγα μοντερνιστή του γήινου και του πνευματικού, του γοτθικού και του εξωτικού, και γιορτάζει μαζί με τον εκστασιασμένο θεατή την υπέροχη υπερβολή του!

Σπύρος Γάγγας

Antonio Gaudí (Hiroshi Teshigahara, Japan, 1984)