(Ένας γιός)
του Mehdi Barsaoui
(η συνέντευξη του σκηνοθέτη)

- Ξεκινάτε την ταινία με μια καταπληκτική σκηνή που δείχνει την εγγύτητα μεταξύ του Φαρές και του γιου του, Αζίζ. Δεν μας προϊδεάζει για το τι πρόκειται να ακολουθήσει, αλλά εκφράζει το βάθος της σχέσης τους.

    - Ήταν αυτονόητο ότι θα ξεκινούσαμε την ταινία έτσι. Τα πρώτα πλάνα έπρεπε να δείχνουν πόσο δυνατός είναι ο δεσμός μεταξύ πατέρα και γιου. Η σκηνή με τα χέρια του πατέρα και του γιου στο τιμόνι είναι η «γραμμή» γύρω από την οποία θα αναπτυχθεί όλη η ταινία. Η ιδέα ότι το παιδί «οδηγεί» είναι επίσης συμβολική. Το παιδί κρατάει τα ηνία και αυτό θα μας βυθίσει στο παρελθόν της οικογένειας.

- Το Ένας Γιος είναι ένα δράμα για τις οικογενειακές σχέσεις που έχετε επιλέξει να τοποθετήσετε το 2011. Ποιοι ήταν οι λόγοι γι’ αυτό;

    - Στην Τυνησία, πολιτικά και κοινωνικά, το 2011 ήταν μια κομβική χρονιά. Βρισκόμαστε 7 μήνες μετά την επανάσταση. Για μένα ήταν σημαντικό να τοποθετήσω την ιστορία μου σε αυτήν ακριβώς τη χρονική στιγμή γιατί μου επέτρεπε να δώσω στην ιστορία κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο. Δεν με ενδιέφερε ποτέ να μιλήσω για την επανάσταση. Δεν είμαι κατάλληλος, δεν είμαι ούτε ιστορικός, ούτε πολιτικός επιστήμονας. Με ενδιέφεραν οι επιπτώσεις της πολιτικής ζωής σε μια φυσιολογική οικογένεια. Γι’ αυτό η ιστορία μου διαδραματίζεται εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Ήθελα οι χαρακτήρες μου να βρίσκονται σε εκείνο το κομβικό χρονικά σημείο, αλλά δεν ήθελα αυτό να γίνει ο βασικός άξονας της ταινίας. Το πολιτικό πλαίσιο ποτέ δεν εισβάλλει στην πιο προσωπική και οικεία σφαίρα της ταινίας. Τα γεγονότα επηρεάζουν σαφώς την ιστορία αλλά ο κεντρικός άξονας παραμένει πάντα το δράμα της οικογένειας. Στην αρχή της ιστορίας, πριν την ενέδρα καταλαβαίνουμε πως αυτή είναι μια προστατευμένη οικογένεια. Πάνε από το ένα «κουκούλι» στο άλλο, είτε αυτό είναι η κοινωνική τους ζωή, το Range Rover τους, που είναι πανάκριβο στην Τυνησία, το ξενοδοχείο… Γι’ αυτό όταν ξεκινούν οι πυροβολισμοί, ένα στοιχείο που είναι κινητήριο και σοκαριστικό, επέλεξα να δείξω το τζάμι του αμαξιού να θρυμματίζεται. Για μένα αυτό συμβολίζει τη σχέση που έχουν ο Φαρές και η Μεριέμ με την πραγματικότητα – τη χώρα τους και τον κόσμο γύρω τους. Η προσωπική τους σφαίρα παραβιάζεται και ο προστατευτικός κλοιός αφαιρείται.

- Πώς εμπνευστήκατε το σενάριο; Ποια ήταν η αρχή;

    - Είτε συνειδητά, είτε όχι, πάντα αντλείς από την προσωπική σου ζωή. Κάθε ιστορία έχει ένα κομμάτι του συγγραφέα μέσα. Οι γονείς μου πήραν διαζύγιο όταν ήμουν πολύ μικρός και μεγάλωσα με τη μητέρα μου και δύο αδέρφια από προηγούμενο γάμο. Πάντα αναρωτιόμουν πώς θα ήταν να έχω πατέρα, ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στα ετεροθαλή και τα μη-ετεροθαλή αδέρφια κ.λπ.. Αργότερα άρχισα να σκέφτομαι για τους δεσμούς αίματος που συνδέουν μια οικογένεια. Πώς ορίζει κανείς έναν γονιό; Τι σημαίνει να είσαι γονιός; Φτάνει απλά το γενετικό υλικό για να γίνει κάποιος γονιός; Αυτά τα ερωτήματα αποτέλεσαν τους σπόρους για το σενάριο.

- Το σενάριο είναι δομημένο γύρω από διάφορες κομβικές ελλείψεις, όπως όταν η Μεριέμ ομολογεί στον Φαρές, ή όταν ο Φαρές πάει να συναντήσει τον βιολογικό πατέρα του Αζίζ.

    - Οι ελλείψεις αυτές ήταν μέρος του σεναρίου εξαρχής. Όταν η Μεριέμ ομολογεί στον άντρα της, ξέρουμε ήδη τι θα του πει. Η επανάληψη θα ήταν περιττή. Μου αρέσουν οι ελλείψεις στην αφήγηση γενικότερα γιατί επιτρέπουν στον θεατή να παραμείνει συντονισμένος με την ταινία.

- Ναι, αλλά παίρνετε το ρίσκο η Μεριέμ να μην μπορεί να «υπερασπιστεί» τον εαυτό της στα μάτια των θεατών.

    - Αυτό είναι αλήθεια. Αλλά είναι ένα ρίσκο που αποφάσισα ότι αξίζει να πάρω. Μου επέτρεψε να δώσω μεγαλύτερο βάθος στη σχέση του ζευγαριού στην υπόλοιπη ταινία. Γιατί η ιστορία τους συνεχίζει να εξελίσσεται. Μέσα από λεπτομέρειες και πράγματα που λέγονται πλαγίως στο σενάριο αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τι είχε συμβεί πριν τόσα χρόνια. Έτσι η ιστορία μπορεί και χτίζεται με κρεσέντο. Βασικά, δεν ήθελα να τα αποκαλύψω όλα από την αρχή. Με το να αποκρύψω κάποια πράγματα μπόρεσα να σχηματίσω καλύτερα τους χαρακτήρες και το παρελθόν τους. Το πιο σημαντικό για μένα ήταν να δούμε πώς ο εγωισμός του πατέρα υπερισχύει του εγωισμού του συζύγου. Όταν έγραφα το σενάριο, η πιο δύσκολη ισορροπία ήταν ανάμεσα στον εγωισμό αυτού του άντρα, που έχει πληγωθεί και προδοθεί, και τον εγωισμό του πατέρα. Όταν έπρεπε να πάρω μια απόφαση για τον πρωταγωνιστή, πάντα αναρωτιόμουν ποιος μιλάει τώρα, ο άντρας ή ο πατέρας; Έτσι έλυνα ό,τι προβλήματα είχα με το σενάριο.

- Υπάρχει μια υπέροχη ατάκα, όπου η Μεριέμ ξεσπάει στον Φαρές και του λέει, «Τόσο προοδευτικός είσαι τελικά;»

    - Με αυτή την ατάκα, η Μεριέμ υψώνει το ανάστημά της στον άντρα της. Το ζευγάρι αυτό θεωρεί τον εαυτό του ελεύθερο. Πίνουν, λένε «πονηρά» αστεία, οι γυναίκες καπνίζουν και εργάζονται. Ήθελα να θέσω τους προβληματισμούς μου πάνω στην ιδέα του προοδευτισμού. Τι σημαίνει να είσαι προοδευτικός; Πόσο μακριά μπορεί να πάει η πρόοδος στον αραβικό κόσμο; Η Μεριέμ και ο Φαρές είναι ένα ζευγάρι με αξιοζήλευτη οικονομική και κοινωνική θέση. Ο Φαρές είναι ένας άντρας που έχει ζήσει στο εξωτερικό, ανοιχτός στον κόσμο και τη Δύση. Κι όμως στο πρόσωπο αυτής της τραγωδίας, ο προοδευτισμός του δείχνει τα όριά του. Μπορεί ένας σύγχρονος, προοδευτικός άντρας να αποδεχτεί ότι η γυναίκα του δεν ήταν πιστή; Ότι έκανε παιδί με κάποιον άλλον, ανοιχτά και δημόσια. Για μένα, η απάντηση είναι ξεκάθαρα ναι. Γι’ αυτό όταν κοιτάζονται στο τέλος της ταινίας, αφήνω να εννοηθεί ότι έπρεπε να φτάσουν σε αυτό το στάδιο για να αποφασίσουν πράγματι να ξεκινήσουν από την αρχή. Εκτός από όλα τα άλλα, είναι και μια ταινία για τις δεύτερες ευκαιρίες και τη συγχώρεση.

- Επιλέξατε ένα ανοιχτό τέλος, που συνάδει με την ελλειπτική δομή της ταινίας και που δίνει την ελευθερία της επιλογής και στους πρωταγωνιστές και στο κοινό…

    - Αυτό θέλαμε. Η ιδέα ήταν να επιτρέψουμε στους πρωταγωνιστές να αποφασίσουν οι ίδιοι το μέλλον τους. Έχουν λυτρωθεί απ’ το παρελθόν με τα τραύματά του και όλα όσα δεν λέγονταν. Τώρα εξαρτάται από αυτούς να γράψουν το μέλλον τους. Θα τα ξαναβρούν ή όχι; Εγώ έχω την απάντησή μου, αλλά το αφήνω στους θεατές να αποφασίσουν κι εκείνοι μόνοι τους.

(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή)